>> Thời cơ vàng: Vận hội mới
>> Thời cơ vàng: Vượt qua cái bóng của mình
>> Thời cơ vàng và hiểm hoạ đen
>> Hướng đến chân lý sẽ vượt qua cái bóng của mình
>> Người tài chưa được trọng dụng hay bị đố kỵ?

Đột phá từ kinh tế dân doanh

Chính sách nhất quán phát triển nền kinh tế nhiều thành phần đã là khâu đột phá mở đường thúc đẩy sự ra đời của khu vực kinh tế dân doanh rộng lớn trong nông nghiệp, công nghiệp, thương mại, dịch vụ, trong đó mọi người lao động và người kinh doanh nắm quyền tự do làm ăn sinh sống, đã đi vào quan hệ thị trường một cách rất tự nhiên.

Từ đó đương nhiên Đảng và Nhà nước không cần và không thể lập ra bộ máy lãnh đạo quản lý chủ quản quan liêu bao biện bao cấp cầm tay chỉ việc cho nhân dân; cũng đương nhiên cần và đã ban hành hiến pháp mới và hệ thống luật kinh doanh mới cơ bản mang tính thương mại, thay chế độ cho phép bằng chế độ đăng ký kinh doanh..., tức là đi vào cách tổ chức và phương thức lãnh đạo quản lý mang tính dân chủ thuận lòng dân.

Đây là nhân tố mới trong lãnh đạo, quản lý của Đảng và Nhà nước trên mặt trận kinh tế. Bài học này nổi rõ trong nông nghiệp; khi đã thực thi chính sách mới trao quyền tự do sản xuất kinh doanh cho nông dân với kinh tế hộ tự chủ, thì gần như lập tức tự động giải thể hệ thống tổ chức bộ máy cùng phương thức lãnh đạo quản lý cũ; kéo theo sự xóa bỏ tận gốc nạn quan liêu, tham ô lãng phí là căn bệnh nặng và kinh niên suốt mấy thập kỷ từ hợp tác xã (kiểu cũ) đến các cấp trong hệ thống thống nhất chỉ đạo điều hành thu mua phân phối cấp phát.

Đổi mới chưa nhất quán

Chúng ta chưa có được thành công đột phá trong khu vực kinh tế nhà nước và sự nghiệp văn hóa - xã hội cùng với toàn bộ hệ thống chính trị. Khu vực này trong những năm đổi mới đã có thêm nhiều thuận lợi để phát triển mạnh về qui mô, nhưng ngày càng trì trệ trong đổi mới mà nguyên nhân cơ bản là do chính sách phát triển chưa đổi mới nhất quán.

Mọi cuộc đột phá vào tổ chức và phương thức lãnh đạo, quản lý đều trầy trật. Đã có cả một hệ thống trì trệ yếu kém kéo dài: trong xây dựng Đảng; trong công tác tư tưởng lý luận và tổ chức cán bộ của Đảng; trong cải cách hành chính, tinh giản bộ máy, chống tham nhũng...; trong việc khắc phục xu hướng “nhà nước hóa” các đoàn thể chính trị xã hội, đúng như nhận định từ Đại hội IX: từ trên 10 năm gần đây, việc tăng cường tổ chức và phương thức lãnh đạo toàn diện và trực tiếp đã làm nảy sinh nhiều vấn đề phức tạp.

Do khôi phục và mở rộng cách tổ chức và phương thức lãnh đạo trực tiếp và toàn diện của Đảng với Nhà nước ở các cấp, đã tạo thành hai hệ thống lãnh đạo và chỉ đạo song hành từ cấp cao đến cơ sở: bên Đảng, bên Nhà nước, mà thực chất là Đảng phân thành hai, trong đó về nguyên tắc đặt Đảng trên Nhà nước, trên pháp luật. Đảng trực tiếp xét duyệt phương án kinh tế xã hội và hành chính, duyệt thể chế, duyệt phương án xét xử. Điều này thực tế đã gây chồng chéo làm suy yếu hiệu lực quản lý của Nhà nước, do cơ quan Đảng bao biện làm thay, vi phạm chức năng nhà nước ở mọi khâu, mọi cấp.

Với các tổ chức kinh tế nhà nước, doanh nghiệp nhà nước, sự nghiệp công của Nhà nước, đã thực hiện Đảng có mặt lãnh đạo trực tiếp toàn diện đến cấp cơ sở gắn với nhà nước chủ quản. Trong đơn vị cơ sở, đã trở lại chế độ tổ chức Đảng lãnh đạo toàn diện, trực tiếp và tập thể, làm suy yếu chế độ tự chủ và chế độ trách nhiệm cá nhân, cản trở đổi mới nâng cao hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh và dịch vụ. Đồng thời từ đó còn nảy sinh hiện tượng tranh chấp kéo dài giữa cán bộ Đảng với cán bộ hành chính và chuyên môn ngay trong cán bộ lãnh đạo quản lý.

Cần trở lại bài học của Đảng trong Cách mạng Tháng Tám, chỉ có rất ít đảng viên mà vẫn lãnh đạo toàn dân. Hiện nay, cách tổ chức lãnh đạo của Đảng với các doanh nghiệp và sự nghiệp nhà nước đang rất bất ổn. Trong khi đó, Đảng và Nhà nước với chính sách, luật pháp và nhiều công cụ khác, đã và đang định hướng và điều tiết toàn bộ khu vực kinh tế tư nhân phát triển với hiệu quả kinh tế - xã hội (KT-XH) ngày càng lớn, không cần và không thể áp dụng cách tổ chức và phương thức lãnh đạo toàn diện và trực tiếp ở mọi nơi.

Từ những bài học thực tế đó có thể khẳng định: giải pháp thúc đẩy đổi mới phải bắt đầu từ chính sách, phải đột phá từ chính sách. Chính sách mới phù hợp thực tế tự nó mang tính khả thi, tự nó bao hàm sức mạnh để thay đổi tổ chức và phương thức lãnh đạo, quản lý cũ, tạo lập cách làm mới. Khi chính sách chưa đổi mới cơ bản, đang còn dành đặc quyền đặc lợi cho khu vực nhà nước và hệ thống chính trị như hiện nay, gắn liền với việc ít nhiều chưa nhất quán xóa bỏ mọi sự kỳ thị với khu vực ngoài nhà nước, thì không thể đổi mới tổ chức và phương thức lãnh đạo của Đảng.

GS. ĐÀO XUÂN SÂM
(THÀNH VĂN ghi)

Nguồn: http://www.tuoitre.com.vn, ngày 23/2/2006