Khủng hoảng Châu Á năm 1997: Ngòi nổ bắt nguồn từ Thái Lan

Đồng Bạt sụt giá đột ngột tại Thái Lan, giảm tới 15%, gây kinh hoàng cho nhiều người. Thực ra, các nhà quan sát, trong đó có IMF, đã cảnh báo Thái Lan về vực thẳm kinh tế trước mắt, nhưng không ai lường trước được độ nghiêm trọng của nó, cũng như việc cơn bão khủng hoảng lại có thể lan sang các nước Indonesia, Hàn Quốc, Malaysia và Philippines.

Hơn thế nữa, tuyệt nhiên không một chuyên gia nào từng tưởng tượng rằng khủng hoảng châu Á sau đó đã "đổi tên" thành khủng hoảng toàn cầu, nhấn chìm Nga và Brazil và đe dọa các nước khác. Ngay cả những nền kinh tế có nền tảng vững chắc như Hong Kong, Singapore và Đài Loan cũng hứng chịu đợt khủng hoảng này.

Cũng như các nước khác, khủng hoảng kinh tế kéo đồng đô la Sing sụt giá trầm trọng (tới ngày 7/1/1998 đã giảm từ tỉ giá 1.43 đô/ đô la Mỹ xuống còn 1.75 đô/ đô la Mỹ, giảm18.3% trong vòng có 6 tháng); ảnh hưởng xấu đến thị trường chứng khoán cũng như bất động sản, khiến ngành tài chính suy yếu và tăng tỉ lệ thất nghiệp, cho dù Singapore từ lâu vốn là trung tâm kinh tế tại Đông Nam Á. Vậy nhân tố gì đã giúp Singapore vượt qua đợt khủng hoảng này và khôi phục kinh tế?

Bốn trụ cột chính của nền kinh tế

Rễ có chắc thì cây mới khỏe, mới chống đỡ được với bão tố. Khả năng đàn hồi của Singapore trước cú sốc kinh tế có thể được lí giải bởi bốn nền móng mà Singapore đã dày công xây dựng từ nhiều năm trước. Đó là (1) nỗ lực duy trì nền móng kinh tế vững chắc, với trọng tâm phát triển ngành ngân hàng; (2) sự tiếp thu một hệ thống hối đoái có hiệu quả (đồng đô la được giám sát dựa vào một rổ tiền tệ theo tỷ trọng thương mại chứ không theo một đơn vị tiền tệ nhất định, vì thế giảm các nguy cơ rủi ro); (3) sự thiết lập hệ thống lương có thể điều chỉnh được; và (4) sự kiểm soát việc cho vay đô la Singapore của các ngân hàng.

Chính sách đối phó khôn ngoan

Khủng hoảng tài chính châu Á xói mòn khả năng cạnh tranh của Singapore, vì vậy, chính sách và ngân sách nhanh chóng được điều chỉnh để phù hợp với hoàn cảnh mới, với phương châm linh hoạt, kịp thời và thực tế.

Kế hoạch ngắn hạn

Từ tháng 7 năm 1997, Cục Tiền tệ Singapore (MAS) đã thi hành một số chính sách tiền tệ để hỗ trợ cho nền kinh tế đang xuống dốc như việc cho phép đôla Singapore lên xuống trong phạm vi rộng hơn do những bất ổn trong thị trường tài chính[1].

Do thoát được sức ép của lạm phát trong nước, MAS "thả" cho đôla Singapore giảm so với đôla Mỹ, theo cùng xu hướng khu vực để đảm bảo vị thế của mình.

Tuy nhiên đây chỉ là phản ứng tức thời. Về lâu dài, MAS vẫn giữ vững mục tiêu là quản lí tỉ giá hối đoái để ổn định mức giá cả.

Cùng với sự hồi phục của nền kinh tế dựa theo lí do khách quan (chu kì kinh tế luôn hồi phục sau mỗi lần khủng hoảng), MAS đã chuyển chính sách hối đoái về trạng thái trung hòa, và từ đầu năm 1999, giá trị của đồng đôla Singapore (dựa trên một rổ tiền tệ theo tỷ trọng thương mại) đã phục hồi lại mức tiền khủng hoảng, mặc dù nền kinh tế vẫn vận hành dưới mức tiềm năng cao nhất của nó.

Chiến lược dài hạn

Cho dù tiền tệ, chứng khoán và địa ốc trong nửa cuối năm 1997 đặt ra nhiều sức ép, chính phủ Singapore vẫn chưa can thiệp trực tiếp. Rõ ràng, ngân khố giành cho năm 1998 đã chưa đánh giá hết mức độ nghiêm trọng của khủng hoảng kinh tế trong vùng. Điều này có thể là do các nhà chức trách quá tự tin vào những hoạt động mang giá trị cao và nền kinh tế công nghiệp hóa với trọng tâm xuất khẩu hàng điện tử.

Giữa năm 1998, chính phủ Singapore đã ban hành 2 tỉ đôla Singapore ngoài ngân sách, với mục tiêu chính là để (1) giảm chi phí kinh doanh, giảm thuế và các khoản đóng góp cho chính phủ, (2) tài trợ cho các dự án phát triển và đào tạo kĩ năng cho các doanh nghiệp trong nước nhằm củng cố hạ tầng kinh tế, và (3) ổn định thị trường địa ốc bằng cách ngừng các hoạt động mua bán đất công cho đến cuối năm 1999.

Về phía các hộ dân, nhà nước cũng giảm phí thuê đối với các hộ tập thể, và trợ giúp trong việc cầm cố. Các nỗ lực này đã thể hiện trong việc giá nhà đất ổn định trở lại vào nửa cuối năm 1998.

Vẫn chưa đủ để cứu vãn tăng trưởng GDP đang tuột dốc và nạn thất nghiệp leo thang, một đợt "cứu trợ" mới lại được tiến hành vào tháng 11 năm 1998, với tổng trị giá 10.5 tỉ đôla Singapore, nhằm mục đích giảm chi phí kinh doanh xuống thêm 15% nữa.

Đến năm tài chính 1999, chính phủ Singapore áp dụng chính sách tài chính mở rộng, với trọng tâm là giáo dục và cơ sở hạ tầng. Kết quả đã khá khả quan.

Tính toàn bộ năm 1999, Singapore đã đạt được mức tăng trưởng đáng nể là 5.4%. Thị trường lao động cũng đón nhận nhiều tin tốt lành, trong vòng một năm từ tháng 12 năm 1998 đến cùng kì năm 1999, tỉ lệ thất nghiệp giảm từ 4.5% xuống còn 2.9%.

Sự "bình phục" của Singapore có thể được giải thích qua hai khía cạnh: Một là ngành điện tử thế giới trên đà tăng cao, hấp thụ hơn 2/3 lượng xuất khẩu của Singapore. Hai là sự hồi phục khá nhanh của nền kinh tế vùng.

Những bài học xương máu

Khủng hoảng tài chính châu Á đã dạy cho Singapore những bài học quan trọng.

Đầu tiên, nền tảng vững chắc đã hỗ trợ cho Singapore vượt qua "cơn bão" đổ bộ lên khu vực châu Á. Với tỉ lệ tiết kiệm cao, nguồn vốn dự trữ lớn, lưu lượng đầu tư trực tiếp từ nước ngoài cao, tỉ lệ nợ gần như không tồn tại, Singapore đã có khả năng "chịu đòn" cũng như đề ra các biện pháp kịp thời và quyết đoán để chống lại những ảnh hưởng tiêu cực đến từ đợt khủng hoảng.

Thứ hai, khả năng linh hoạt trong việc điều khiển tỉ lệ hối đoái và tiền lương đã giúp Singapore hồi phục tốt hơn phần lớn các nước trong khu vực. Nỗ lực sự dụng nhiều chiến lược cùng một lúc (kết hợp với chính sách tài chính và tiền tệ), Singapore không những tránh được tình huống xấu nhất của khủng hoảng, mà còn "rải" gánh nặng cải biến lên tất cả các lĩnh vực của nền kinh tế.

Thứ ba, các nhà chức trách Singapore từ lâu đã được người ta biết tới về phẩm chất kiên định và có uy tín cao. Chính vì thế, những thay đổi trong kế hoạch ngắn hạn không làm thị trường nghi ngờ việc "chung thủy" của Singapore với những mục tiêu dài hạn.

Cuối cùng, Singapore đã cho thấy thành công trong việc tự do hóa tài chính, và chính điều này đã giữ vững vị trí trung tâm của Singapore trong ngành tài chính, ngay cả vào những giờ phút khó khăn. Đây cũng là thế mạnh của nền kinh tế Singapore, đưa đất nước này vượt qua mọi đợt tấn công tiền tệ.
Nguồn: Vietnamnet