Viện Nghiên cứu Chính sách và Chiến lược

CỔNG THÔNG TIN KINH TẾ VIỆT NAM

Tổng hợp

Bất ổn vĩ mô đi sau kích thích kinh tế

15/12/2010 - 247 Lượt xem

Tuy nhiên, giờ đây, ngày càng có nhiều nhà kinh tế học lo rằng, Trung Quốc - nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất thế giới và là một cột trụ mạnh mẽ trong suốt cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu - có thể bị chững lại trong năm tới vì lạm phát tăng vọt, nợ chính phủ gia tăng và bong bóng bất động sản.

Hai hãng xếp hạng tín dụng, Moody và Fitch Ratings cho hay, Trung Quốc vẫn tiếp tục đón nhận tăng trưởng, nhưng gần đây cũng đã cảnh báo về những rủi ro tiềm ẩn trong hệ thống ngân hàng của nước này. Thậm chí, Fitch còn bóng gió tới khả năng một làn sóng nợ xấu khác liên quan tới thị trường bất động sản.

Trong giai đoạn cuối những năm 1990 và đầu thập niên này, chính phủ Trung Quốc đã buộc phải giải cứu và tái cấp vốn cho các ngân hàng nhà nước vì các khoản nợ xấu tăng vọt khiến họ gần tới tình trạng vỡ nợ.

Giờ đây, các ngân hàng ấy đã vững mạnh hơn nhiều, sau những đợt chào bán cổ phiếu kỷ lục trong những năm gần đây đã tăng hàng tỉ USD vốn từ các nhà đầu tư toàn cầu.

Tuy nhiên, tuần trước, một nhà phân tích tại ngân hàng Hoàng gia Scotland khuyến cáo các khách hàng thận trọng trước rủi ro "dòng lụt" tiền mặt đổ vào Trung Quốc, cùng với lạm phát phi mã.

Sự sụt giảm mạnh mẽ ở Trung Quốc - đất nước đang tăng trưởng hàng năm vào khoảng 10%, sẽ là cú đánh lớn vào nền kinh tế toàn cầu kể từ khi Trung Quốc rất "đói" trong nhu cầu tài nguyên tự nhiên, góp phần làm động lực cho tăng trưởng ở châu Á và Nam Mỹ, thậm chí cả khi Mỹ và EU đang vật lộn với cuộc khủng hoảng.

Và vì Trung Quốc nắm giữ phần lớn trái phiếu chính phủ Mỹ, là điểm đến chủ chốt của đầu tư Mỹ trong vài năm gần đây, nên bất cứ sự sụt giảm nào cũng có thể tổn hại tới các công ty Mỹ.

Ý thức được những rủi ro trên, Bắc Kinh gần đây đã cố chế ngự mức tăng trưởng nóng và kiềm chế giá nhà đất, lương thực leo thang bằng cách tăng lãi suất, thắt chặt các quy định buôn bán bất động sản và hạn chế cho vay.

Kết thúc Hội nghị Công tác Kinh tế Trung ương - một cuộc họp bàn về chính sách kinh tế cấp cao hàng năm bế mạc vào Chủ nhật, Bắc Kinh cam kết sẽ chống lạm phát và ổn định kinh tế. Cam kết này xuất hiện chỉ sau vài ngày khi ngân hàng trung ương yêu cầu các ngân hàng tăng mức dự trữ với nỗ lực hạ thấp các khoản cho vay. Đây là lần thứ sáu ngân hàng có động thái như vậy trong năm nay. Và trong báo cáo của chính phủ đưa ra hôm thứ Bảy, chỉ số giá tiêu dùng Trung Quốc tăng 5,1% trong tháng 11 - mức tăng cao nhất trong gần ba năm nay.

 

Giới phân tích cho rằng, nhiều biện pháp thắt chặt hơn nữa có thể được đưa ra trong thời gian tới, nhưng những thách thức vẫn tiếp tục gia tăng.

"Có quá nhiều hoạt động", Qu Hongbin, nhà kinh tế học tại HSBC ở Hong Kong nói. "Sẽ không thành thực nếu nói rằng vấn đề không phức tạp".

Những người lạc quan thì tin rằng, Trung Quốc đã quá thành thục trong sứ mệnh chèo lái kinh tế đi đúng hướng suốt thập niên qua, sẽ nhanh chóng đẩy mạnh khi cần thiết và lập tức hạ nhiệt nếu quá nóng.

Nhưng ở thời điểm này, Bắc Kinh không chỉ phải vật lộn với lạm phát, họ còn cố gắng tái cơ cấu kinh tế từ việc phụ thuộc vào xuất khẩu và hướng tới tập trung vào tiêu dùng nội địa với hy vọng tạo ra mức tăng trưởng cân bằng và ổn định hơn.

Trung Quốc cũng đối mặt với áp lực quốc tế trong việc tăng giá đồng nhân dân tệ. Một số đối tác thương mại khẳng định, Trung Quốc giữ tỉ giá thấp đồng bản tệ để tạo lợi thế cạnh tranh cho các nhà xuất khẩu của mình.

Bắc Kinh cho rằng, việc tăng giá trị đồng bản tệ của họ sẽ làm tổn hại tới các nhà máy ven biển đang hoạt động ở mức lợi nhuận thấp, buộc họ phải sa thải hàng triệu công nhân.

Thách thức trước mắt lớn nhất dường như là lạm phát, điều mà một số nhà phân tích nói rằng thực tế diễn ra thậm chí còn nghiêm trọng hơn nhiều con số mới công bố. Giá nhà đất tăng vọt, giá sữa, rau quả, và các loại lương thực khác cũng cao chót vót trong năm nay.

"Nguồn cung tiền quá lớn", Andy Xie, một nhà kinh tế học tại Thượng Hải, người từng làm việc tại Morgan Stanley nói. "Họ tăng nguồn cung tiền để kích thích kinh tế. Giờ đây giá đất tăng tới 20 lần ở một số nơi, 100 lần ở những nơi khác. Lạm phát quá lớn. Đi ra siêu thị bạn sẽ thấy giá sữa ở Trung Quốc đắt hơn nhiều ở Mỹ".

Tại Thượng Hải, nơi có mức lương trung bình hàng tháng vào khoảng 350 USD, một gallon (khoảng 3,78 lít) sữa hiện có giá 5,5 USD.

Trong năm nay, mức lương trung bình cũng gia tăng đáng kể ở các tỉnh duyên hải giữa lúc có những thống kê về tình trạng thiếu lao động và công nhân yêu cầu được trả lương cao hơn. Rất nhiều nhà phân tích dự đoán lương sẽ tiếp tục tăng trong năm tới.

Điều này có thể tốt với người lao động, tuy nhiên, nó lại là một thách thức với những động lực của kinh tế Trung Quốc cũng như lĩnh vực xuất khẩu trong khi đóng góp vào tình trạng lạm phát gia tăng.

Bắc Kinh đang chịu áp lực xử lý thanh khoản dư thừa sau khi các ngân hàng nhà nước "ào ạt" thực hiện chiến dịch cho vay trong suốt thời gian diễn ra chương trình kích cầu đầu năm 2009. Theo giới phân tích, phần lớn trong số khoản vay đã "chệch hướng" sang đầu cơ tại thị trường bất động sản.

Để hạn chế cho vay ở các ngân hàng lớn, gần đây, Bắc Kinh đã thực hiện nhiều biện pháp trong đó có việc hạn chế chính quyền địa phương vay để xây dựng những dự án cơ sở hạ tầng lớn, mà một số trong đó có thể lãng phí.

Nhiều nhà kinh tế học cho rằng, giải pháp thực sự với Bắc Kinh là tư nhân hoá nhiều hơn các ngành công nghiệp, để thị trường đóng vai trò lớn hơn. Sau tác động của cuộc khủng hoảng tài chính, nhà nước dường như đã kiểm soát nhiều hơn với nền kinh tế.

Giới phân tích nhấn mạnh, giờ đây, các ngân hàng và những công ty quốc doanh lớn trở nên miễn cưỡng trao lại quyền kiểm soát nhiều ngành công nghiệp tạo cho họ sức mạnh độc quyền.

"Lạm phát không phải là vấn đề nghiêm trọng nhất", Tô Hiểu Niên, một giáo sư kinh tế tại Trường kinh doanh Quốc tế châu Âu ở Thượng Hải nói. "Vấn đề cơ bản nhất chúng ta phải giải quyết đó là cấu trúc. Chúng ta cần mở cửa hơn nữa và cải tổ các chính sách. Hãy nhìn vào sự độc quyền của nhà nước trong giáo dục, y tế, viễn thông và giải trí. Chúng ta cần phá vỡ điều này. Chúng ta cần tạo thêm nhiều việc làm và làm cho kinh tế đổi mới hơn".

Trần Trí Vũ, giáo sư tài chính tại trường Yale cũng nhất trí với đánh giá trên.

"Kinh tế nhà nước và chính quyền địa phương sẽ là nơi xảy ra những vấn đề tương lai", ông Trần cho biết. "Đó sẽ là khởi nguồn của những rắc rối thực tế với ngân hàng và hệ thống tài chính".

Mặc dù chưa một nhà kinh tế học nào dự báo thời kỳ tăng trưởng dài của Trung Quốc sẽ kết thúc, nhưng nhiều người đã trở nên thận trọng hơn. Và Fitch Ratings gần đây đã đưa ra một nghiên cứu cho thấy, sự sụt giảm tại Trung Quốc sẽ có ảnh hưởng với những phần còn lại của thế giới.

Fitch dự báo kinh tế Trung Quốc sẽ tăng trưởng ở tỉ lệ hàng năm vào khoảng 8,6% năm tới, giảm từ mức 9,7% năm nay. Nhưng báo cáo đưa ra cách đây ít tuần cho hay, nếu mức tăng trưởng này sụt giảm tới 5%, thì rất nhiều nền kinh tế của các quốc gia châu Á khác sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng. Thép, năng lượng, và các ngành công nghiệp sản xuất khắp thế giới cũng bị tác động lớn.

Các nhà phân tích của Fitch đã thận trọng khi không dự báo về sự "giảm tốc" lớn tại Trung Quốc. Tuy nhiên, nếu điều này xảy ra, họ cho rằng, "hầu hết nó sẽ bắt nguồn từ cuộc khủng hoảng ngân hàng kết hợp với bất động sản".

Nguồn: Vietnamnet