Từ năm 1980 đến nay, cả nước đã có trên 400.000 người đi làm việc ở nước ngoài. Thu nhập của người lao động bình quân những năm gần đây khoảng 1,5 tỷ USD/năm. Chất lượng lao động từng bước được cải thiện, đội ngũ doanh nghiệp được hình thành, có nhiều doanh nghiệp hoạt động có hiệu quả...

Tuy nhiên, thời gian qua, xuất khẩu lao động phát triển còn chưa tương xứng với tiềm năng . Thị trường lao động ngoài nước phát triển nhưng chưa ổn định, khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp yếu. Trình độ tay nghề, ngoại ngữ của người lao động Việt Nam thấp.

Tình trạng lao động vi phạm hợp đồng, cư trú bất hợp pháp còn khá phổ biến, nhất là ở những thị trường có thu nhập cao. Pháp luật hiện hành chưa bao quát đầy đủ phạm vi, đối tượng điều chỉnh, trong đó có việc đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hình thức thực tập nâng cao tay nghề đang xuất hiện trong các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài.

Điều kiện để doanh nghiệp được phép hoạt động chưa phù hợp, vì vậy chưa hạn chế được sự gia tăng số lượng doanh nghiệp, cạnh tranh không lành mạnh, thiếu trách nhiệm đối với người lao động.

Nhà nước chưa có chính sách đầu tư, đặc biệt là đầu tư cho phát triển thị trường, dạy nghề, ngoại ngữ cho người lao động nhằm nâng cao chất lượng nguồn lao động xuất khẩu.

Vì thế, Dự luật đã thống nhất lại các quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp, tổ chức đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài, của người lao động và các tổ chức, cá nhân có liên quan.

Trong đó khẳng định Nhà nước có chính sách hỗ trợ đối với các tổ chức, cá nhân mở thị trường mới, thị trường có thu nhập cao, thị trường tiếp nhận nhiều lao động; khuyến khích doanh nghiệp, tổ chức sự nghiệp đưa nhiều lao động có trình độ chuyên môn, kỹ thuật đi làm việc ở nước ngoài, làm việc ở các thị trường có thu nhập cao; có chính sách ưu tiên cho các đối tượng chính sách xã hội đi làm việc ở nước ngoài...

Các nhà soạn thảo cũng xây dựng cơ chế mới, trong đó có cả hình thức doanh nghiệp nhận thầu, đầu tư ra nước ngoài có sử dụng lao động Việt Nam; doanh nghiệp đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hình thức thực tập nâng cao tay nghề; tổ chức sự nghiệp của Nhà nước đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài.

Dự luật quy định rõ điều kiện, hồ sơ, quyền lợi và nghĩa vụ của người lao động, người bảo lãnh và chính sách sau khi về nước, vừa nhằm bảo đảm chất lượng lao động, vừa bảo đảm các quyền lợi hợp pháp của lao động ở nước ngoài.

Dự luật dạy nghề cụ thể hoá mục tiêu nghị quyết Đại hội Đảng: “Phát triển nhanh và phân bố hợp lý hệ thống trường dạy nghề trên địa bàn cả nước, mở rộng các hình thức đào tạo nghề đa dạng, linh hoạt”.

Tính đến nay, cả nước có 1.688 cơ sở dạy nghề, 236 trường dạy nghề, quy mô tuyển sinh năm 2005 đạt 1,2 triệu người. Tỷ lệ học sinh tốt nghiệp các khoá học nghề tìm được việc làm đạt khoảng 60-70%.

Tuy nhiên, hoạt động này vẫn còn bất cập so với yêu cầu, số lượng cơ sở dạy nghề vẫn còn quá ít, nhất là ở vùng núi, Tây Nguyên, vùng duyên hải. Tại các cơ sở, quy mô đào tạo nghề còn nhỏ, mất cân đối so với trình độ đào tạo khác trong hệ thống giáo dục, chưa đáp ứng được nhu cầu lao động kỹ thuật có năng lực thực hành về số lượng, cơ cấu nghề và cơ cấu trình độ.

Bám sát quan điểm đẩy mạnh xã hội hoá dạy nghề theo hướng đa dạng các loại hình cơ sở, phương thức dạy và học, thực hiện liên thông giữa các trình độ dạy nghề và liên thông với các trình độ đào tạo khác trong hệ thống giáo dục, thực hiện phân luồng khuyến khích học sinh tốt nghiệp THCS và THPT vào học nghề.

Dự luật dạy nghề đã có những quy định mang tính đột phá trong việc xây dựng hệ thống dạy nghề với chương trình, giáo trình cụ thể ở các trình độ sơ cấp, trung cấp, cao đẳng, thường xuyên,... Các cơ sở dạy nghề cũng được phân loại với các điều kiện cụ thể từ trung tâm, trung cấp, cao đẳng nghề, thậm chí có cả trung tâm có vốn đầu tư nước ngoài. Các vấn đề về tổ chức, quy chế, điều lệ cũng được quy định rõ hơn.

Nhìn chung, Dự luật dạy nghề nhận được sự tán thành cao từ các cơ quan thẩm tra. Tuy vậy, một số nội dung cơ bản sẽ được bàn thảo, chỉnh lý tiếp như vấn đề liên thông trong đào tạo để rút ngắn thời gian học tập, vấn đề xã hội hoá và kiểm định chất lượng dạy nghề...

Nguyên Quân

Nguồn: http://www.vneconomy.com.vn, ngày 1/6/2006