Thu nhập của người VN còn thấp, theo ông, việc triển khai thu thuế TNCN vào lúc này là hợp lý?

- Hiện nay đã có 180 quốc gia và vùng lãnh thổ đã thu thuế TNCN. Nhiều quốc gia đã triển khai thu sắc thuế này ngay cả khi GDP còn ở mức thấp, nền kinh tế gặp khó khăn, thậm chí suy thoái hoặc vẫn phụ thuộc nông nghiệp và ngư nghiệp nhưng họ đã thành công... Tuy nhiên, hầu hết các nước đều có các biện pháp để giảm nhẹ tác động của sắc thuế này với những người có thu nhập thấp.

Vấn đề không phải là nghèo thì không phải thực hiện nghĩa vụ với ngân sách mà quan trọng là thu nhập ở mức độ nào thì đóng góp ở mức độ đó. Tôi thấy đời sống người dân VN ngày một tốt hơn. Năm 1991, khi VN bắt đầu thu thuế thu nhập cao, cả nước mới thu được 60 tỉ đồng thì đến nay đã thu được 5.200 tỉ.

Đó là bước tiến dài. Việc triển khai thu thuế TNCN đối với VN, theo tôi, là phù hợp. Thực tế, thời gian qua VN đã thu loại thuế này dưới nhiều hình thức khác nhau: như thuế thu nhập cao (thu từ năm 1991), các hộ gia đình có kinh doanh nộp theo thuế thu nhập doanh nghiệp...

* Theo ông, VN nên đưa ra mức thu nhập khởi điểm chịu thuế TNCN là bao nhiêu?

- Tôi không phải là chuyên gia kinh tế của VN nên thật khó để đưa ra một con số chính xác. Theo tôi, khi đưa ra mức nào thì VN cũng cần tính đến một số yếu tố. Đầu tiên, mức khởi điểm này ảnh hưởng như thế nào đến người nghèo.

Điều này rất quan trọng vì nếu không nó sẽ dễ gây ra những phản ứng xã hội. Thứ hai là ngành thuế cũng cần lượng sức mình. Nếu càng hạ thấp mức khởi điểm chịu thuế thì đối tượng nộp thuế càng tăng lên. Ngành thuế phải tính toán, có thể quản lý số lượng tờ khai khổng lồ, cũng như làm thế nào để kiểm tra được tính chính xác của các tờ khai này.

* Như vậy, nhiều người nộp thuế chưa hẳn đã là tốt?

- Điều này chỉ xảy ra nếu có quá nhiều người nộp thuế thuộc có thu nhập quá thấp vì cần tính toán đến hiệu quả thu thuế. Nhiều người nộp thuế nhưng mức chịu thuế thấp kéo theo thuế suất thấp thì số tiền thu được cũng không cao. Trong khi đó chính phủ lại phải chi nhiều hơn cho việc quản lý thu thuế thì rõ ràng là không hiệu quả.

* Nhiều người lo ngại VN thu thuế quá “thủ công” trong khi thanh toán chủ yếu bằng tiền mặt, sẽ là trở ngại lớn cho việc quản lý và thu thuế TNCN?

- Đây sẽ là khó khăn khi triển khai một sắc thuế ảnh hưởng đến nhiều người vì theo dõi chính xác thu nhập của mỗi người quả không dễ dàng. Tôi được biết Ngân hàng Thế giới đang triển khai một dự án hiện đại hóa đối với ngành thuế, khi hoàn thành sẽ hỗ trợ rất tốt cho việc quản lý thuế.

Về kinh tế tiền mặt, theo tôi, không phải là vấn đề lớn. Khi triển khai sắc thuế này ở Hà Lan việc sử dụng tiền mặt vẫn diễn ra rất phổ biến. Vấn đề là cách triển khai như thế nào. Chẳng hạn như thường xuyên thanh tra, kiểm tra đối tượng nộp thuế có khai man hay không.

* Có một thực tế là người nộp thuế có thể móc với cán bộ thuế để phải nộp thuế ít hơn. Kinh nghiệm quốc tế hạn chế vấn đề này như thế nào?

- Vấn đề đặt ra là cần đào tạo, giáo dục để cán bộ thuế không vi phạm đạo đức nghề nghiệp. Cùng với đó là một cơ chế thanh tra nội bộ cán bộ thuế, xử lý hết sức nghiêm túc. Thường xuyên kiểm tra xem cán bộ thuế có thực hiện đúng qui định hay không. Bên cạnh đó, thủ tục hành chính càng hiện đại, càng gọn nhẹ bao nhiêu thì cán bộ thuế càng ít có cơ hội nhũng nhiễu, tiêu cực bấy nhiêu.

NGUYÊN THÀNH

Nguồn: http://www.tuoitre.com.vn, ngày 16/8/2006