Thưa ông, sản lượng lúa tại ĐBSCL năm nay giảm mạnh có đồng nghĩa với việc phải điều chỉnh chỉ tiêu xuất khẩu gạo?

Sản lượng lúa tại các tỉnh ĐBSCL có giảm do ảnh hưởng của rầy nâu và bệnh vàng lùn, lùn xoắn lá. Tuy nhiên, tôi cho rằng vẫn có thể duy trì chỉ tiêu xuất khẩu 5 triệu tấn gạo mà không ảnh hưởng đến an ninh lương thực. Có cơ sở để đưa ra nhận định này.

Thứ nhất, giá lúa năm nay rất tốt, nông dân tại hầu hết các tỉnh khu vực ĐBSCL đã tận dụng tối đa diện tích, rút ngắn thời gian sản xuất để tăng sản lượng lúa chứ không chỉ sản xuất ba vụ như những năm trước.

Thứ hai, nông dân tại các tỉnh biên giới sang Campuchia sản xuất lúa với sản lượng khá lớn. Toàn bộ số lúa này, theo chủ trương của Chính phủ, đều không bị đánh thuế khi nhập về Việt Nam.

Ngoài ra, theo thỏa thuận vừa được ký kết giữa hai nước, phía Campuchia được xuất sang Việt Nam 100.000 tấn gạo không phải chịu thuế nhập khẩu. Những nguồn gạo này đủ để bổ sung cho sản lượng lúa bị giảm tại khu vực ĐBSCL.

Việt Nam đứng thứ hai thế giới về xuất khẩu gạo, chỉ sau Thái Lan, nhưng vì sao giá gạo Việt Nam luôn thấp hơn gạo Thái Lan 30-40 USD/tấn?

Gạo Thái Lan có chất lượng tốt hơn gạo Việt Nam, trong khi gạo chất lượng thấp của Việt Nam chiếm đến 75%, do vậy giá gạo Việt Nam thấp hơn giá gạo Thái Lan. Ngoài ra, Thái Lan vẫn duy trì chính sách bảo hộ đối với lúa gạo, chính phủ trợ giá để giúp nông dân bán được lúa với giá cao, ngược lại Việt Nam không trợ giá cho lúa gạo.

Tuy nhiên, gạo giá cao có lợi cho nông dân lại gặp khó khăn về thị trường vì cùng chất lượng nhưng giá cao hơn sẽ khó tiêu thụ hơn. Vấn đề quan trọng là chúng ta phải bán gạo với giá nào để đảm bảo nông dân và doanh nghiệp đều có lãi.

Tuy nhiên trong tương lai gần, các địa phương, doanh nghiệp và cả nông dân phải có chương trình cải thiện chất lượng gạo, không thể cứ tiếp tục sản xuất gạo chất lượng thấp với sản lượng lớn.

Hiện nay, một số nước vẫn có nhu cầu tiêu dùng loại gạo chất lượng thấp, nhưng tới đây khi kinh tế được cải thiện, họ chuyển sang sử dụng loại gạo chất lượng cao thì chúng ta sẽ khó khăn. Ngay từ bây giờ chúng ta phải lường và tính đến khả năng đó xảy ra.

Nhưng ngay cả với gạo chất lượng cao, có những thời điểm nhiều doanh nghiệp đã ký bán với giá rẻ, thưa ông?

Bộ Thương mại, rồi Hiệp hội Lương thực Việt Nam đã nhiều lần khuyến cáo nhưng tình trạng này cứ lặp lại. Thông thường vào đầu năm, khi bước vào vụ thu hoạch đông xuân, các doanh nghiệp đẩy mạnh xuất khẩu thì cũng là lúc nhà nhập khẩu gạo tìm cách kềm giá.

Mặc dù đã có khuyến cáo là giá gạo sẽ tăng nhưng một số doanh nghiệp vẫn ký hợp đồng bán gạo với giá thấp. Các đơn vị thường nêu ra lý do là không có vốn, ngân hàng không cho vay...

Từ năm 2007, dứt khoát phải kiểm soát và hạn chế tình trạng này, không để doanh nghiệp bán gạo ngon với giá rẻ, gây thiệt hại không chỉ đối với doanh nghiệp mà còn ảnh hưởng đến giá lúa của người dân.

Tới đây phải áp dụng qui định đăng ký hợp đồng xuất khẩu. Những đơn vị nào có hợp đồng bán gạo với giá cả phù hợp mới cho xuất, còn giá thấp bất hợp lý thì cần phải bị khống chế.

Về phía doanh nghiệp, tôi cho rằng cần căn cứ vào năng lực của đơn vị mình cũng như nguồn hàng trong kho để ký hợp đồng, chứ không thể cứ đổ cho việc thiếu tiền rồi ký hợp đồng bán với giá thấp.

Ông dự báo như thế nào về diễn biến của thị trường gạo trong thời gian tới?

Tôi cho rằng từ nay đến đầu năm 2007, giá gạo sẽ tiếp tục tăng và đứng ở mức cao do nhu cầu của thị trường rất lớn, trong khi nguồn cung không nhiều. Một số nước như Trung Quốc, Indonesia... bị ảnh hưởng nặng bởi thiên tai, sản lượng lúa cũng giảm mạnh.

Indonesia vừa thông báo sẽ mở thầu hai đợt nhập khẩu gạo trong hai tháng tới với tổng lượng gạo nhập khẩu lên tới 450.000 tấn. Các doanh nghiệp Việt Nam có nhiều cơ hội để nhận được hợp đồng này, do chỉ có một vài nước còn gạo để tham gia, trong khi gạo Việt Nam có ưu thế về giá.

Ngoài ra, nhiều thị trường khác như Philippines, châu Phi, Cuba, Trung Đông... vẫn có nhu cầu nhập khẩu gạo khá lớn. Nếu theo chỉ tiêu, từ nay đến cuối năm Việt Nam chỉ còn bán khoảng 500.000 tấn gạo. Như vậy, không lo về đầu ra, vấn đề quan trọng là các doanh nghiệp phải tính toán để ký được những hợp đồng có giá tốt nhất.      
             

Theo Tuổi trẻ

Nguồn: http://www.vneconomy.com.vn, ngày 26/8/2006