Hiệu ứng tăng giá do tâm lý

Khảo sát tại một số chợ đầu mối, chợ xanh tâm lý tăng lương đã tác động ít nhiều đến giá lương thực, thực phẩm.

Theo tìm hiểu của Tiền Phong, giá các loại thịt lợn, bò và gia cầm như ngan, gà vịt đều dao động ở mức tăng nhẹ khoảng 1000- 2000 đồng/kg. Một số loại rau xanh tại chợ đầu mối Long Biên (Hà Nội) cũng tăng tối đa khoảng 500đ/kg.

Chợ Đại Từ (khu đô thị mới Linh Đàm - Hà Nội), chị bán cua cũng đột ngột đòi thêm 2000đ/kg cua đồng (từ 25 ngàn lên 27 ngàn đồng/kg) với cách suy luận chắc nịch: “Nhà nước tăng lương cho cán bộ thì cũng phải cho người dân chúng tôi tăng chút ít giá bán chứ”.

Khảo sát hàng ngày của các cán bộ Viện Nghiên cứu giá (Bộ Tài chính) còn cho thấy: Việc tăng giá do tác động tâm lý chủ yếu đến với các mặt hàng tiêu dùng hàng ngày gồm lương thực, thực phẩm, dịch vụ.

Thậm chí giá cắt tóc nam tại một hàng tóc vỉa hè (Hà Nội) từ ngày 11/9 cũng được “nhấc” thêm 1.000 đồng/lần cắt với lý do rất chân chính của anh thợ: “Tăng lương mà”.

Tại các siêu thị, quan điểm chung là sự kiện “tăng lương” từ 1/10 không lập tức gây tác động. “Giá bán các mặt hàng luôn được tính theo giá mà nhà sản xuất hay cung ứng ký kết trong mỗi lần giao hàng. Nếu lần giao hàng sau  nhà sản xuất đòi tăng chúng tôi sẽ xem xét có nâng giá bán hay không – Phụ trách một siêu thị cho hay.

Hiệu ứng tâm lý không chỉ tác động đến người dân mà còn đang ảnh hưởng đến nhiều doanh nghiệp. Mặc dù không ăn vào quỹ lương nhà nước nhưng theo bà Trần Thị Hằng, giám đốc một doanh nghiệp tư nhân (chuyên về sản xuất sơn, bột màu quét tường), lương cơ bản vẫn là cơ sở để bà tính toán mức chi trả cho gần 100 lao động đang làm việc tại Cty.

Bà Hằng nhấn mạnh: “Nghĩa là từ bây giờ trở đi, mỗi lần đóng phí bảo hiểm cho người lao động, Cty của tôi phải mất thêm khoảng 17%”.

Với doanh nghiệp Nhà nước hay đơn vị không sản xuất trực tiếp điều đó không đáng kể nhưng với doanh nghiệp có ít lợi nhuận, đông người lao động đó là một thiệt thòi.

Cũng như vậy các DNNN đang có sử dụng nhiều lao động như dệt may, giày da đang tỏ ra khá lo lắng. Dù lương cơ bản chỉ là cơ sở để tính lương tại DN sản xuất nhưng việc tăng chi phí bảo hiểm y tế và xã hội sẽ trở thành “gánh lo” đáng kể trong quỹ chi tiêu của họ.

Dẹp hiệu ứng tâm lý - Bằng cách nào?

“Tăng lương cơ bản sẽ ảnh hưởng đến các khoản thu nhập khác” - Ông Ngô Trí Long - Viện phó Viện nghiên cứu Thị trường giá cả (Bộ Tài chính) khẳng định.

Theo ông Long, ngay từ những ngày đầu tháng 9/2006, mặc dù sức mua không tăng, nguồn cung tương đối dồi dào, nhưng một số mặt hàng đã có biểu hiện tăng giá. Việc tăng lương gây ra yếu tố tâm lý đối với những người bán hàng, họ sẽ vin vào đó để tăng giá theo.

Ông Ngô Trí Long cho biết: “Hiện chưa có nghiên cứu nào định lượng được việc tăng lương tối thiểu có tác động chính xác như thế nào đến thị trường nhưng chắc chắn, việc tăng lương bao giờ cũng là nhân tố gây tác động tâm lý”.

Cụ thể hơn, ông phân tích: “Tăng lương luôn có lộ trình, đồng thời trong tổng quỹ lương, ngân sách đã để dành một khoản để đưa vào lưu thông. Việc tăng lương tức là tăng lượng cung tiền chắc chắn sẽ ít nhiều dẫn đến kích cầu tiêu dùng (từ đó gián tiếp tác động lên làm giá cả biến động). Giải pháp nào làm “hạ nhiệt” tâm lý “tăng lương- tăng giá”?

Quan điểm của ông Long: “Tâm lý dù là một yếu tố diễn biến quan trọng nhưng cũng chỉ tác động nhất thời và ở mức độ nào đó đến giá. Nếu điều tiết khéo “cung - cầu” người bán hàng sẽ không còn cớ để vin vào. Như vậy, hiệu ứng tâm lý tăng giá sẽ nhanh chóng “tan” đi.

Một quan chức Bộ Tài chính cho Tiền phong hay: hiện Bộ này đang chuẩn bị để sớm trình Chính phủ các giải pháp điều hành giá từ nay đến hết năm.

Theo kinh nghiệm, muốn hạn chế tối đa tác động “ăn theo”, cần đáp ứng thật đủ “cung- cầu” các mặt hàng tiêu dùng, tránh để xảy ra tình trạng khan hàng.

Đi kèm, là kiểm soát chặt chẽ giá các loại hình dịch vụ công cộng. Quyết định hạ giá mỗi lít xăng 1000 đồng chiều qua của Chính phủ cũng  được xem là yếu tố tích cực sẽ tác động tâm lý ngược lại làm “nguội” phản ứng tăng giá tức thì khi nghe sẽ tăng lương của thị trường.

 Khánh Huyền

nguồn: http://www.tienphongonline.com.vn, ngày 13/9/2006