Các tỉnh này chủ yếu nằm tại miền núi phía Bắc, miền Trung và Tây nguyên như Sơn La, Lai Châu, Điện Biên, Lạng Sơn, Bắc Cạn, Hà Giang, Cao Bằng, Lào Cai, Ninh Thuận, Quảng Trị, Đăk Nông, Gia lai... Đặc biệt trong số này có một số tỉnh có giá trị công nghiệp đạt dưới 500 tỷ đồng là Sơn La, Điện Biên, Lai Châu, Hà Giang, Cao Bằng, Bắc Kạn.

Theo kế hoạch năm 2006 Sơn La mới có giá trị sản xuất công nghiệp đạt 580 tỷ đồng; Điện Biên đạt 320 tỷ đồng; Lai Châu đạt 118 tỷ đồng; Hà Giang đạt 321 tỷ đồng; Cao Bằng đạt 370 tỷ đồng;  Bắc Kạn đạt 238 tỷ đồng.

Đây cũng là các tỉnh nghèo nhất nước, thu nhập bình quân đầu người thấp, ngân sách chủ yếu do Trung ương cấp, xa các trung tâm kinh tế lớn, chất lượng nguồn nhân lực, trình độ dân trí thấp hơn nhiều so với mặt bằng chung của cả nước.

Tỷ trọng công nghiệp trong cơ cấu các ngành kinh tế của 14 tỉnh này vừa thấp, vừa mất cân đối, kém xa mức bình quân của cả nước. Nếu tỷ trọng công nghiệp và xây dựng cả nước hiện đạt 41% thì ở các tỉnh này chỉ chiếm khoảng 15%, 16%, tỉnh nhiều nhất là 25%. Lao động bình quân trong ngành công nghiệp cả nước chiếm 18% thì ở các tỉnh này chỉ khoảng 2%.

Ngay cơ cấu trong ngành công nghiệp cũng bất hợp lý, nặng về khai thác khoáng sản và tài nguyên, còn công nghiệp chế biến đạt thấp. Trong khi công nghiệp khai khoáng của cả nước chỉ chiếm dưới 10% thì ở các tỉnh này có nơi lên đến 40%.

Công nghiệp chế biến của cả nước hiện chiếm khoảng 84% thì tại các tỉnh này chỉ khoảng 40% là nhiều. Công nghiệp chế biến chủ yếu đáp ứng nhu cầu ngay tại địa phương, thị trường nhỏ bé sản lượng thấp và chất lượng không cao, rất ít có doanh nghiệp chế biến được sản phẩm xuất khẩu.

Trình độ công nghệ thì lạc hậu. Hầu hết các cơ sở do doanh nghiệp trung ương đầu tư đã có vài chục năm, đầu tư nước ngoài không vào đây, còn các doanh nghiệp dân doanh chỉ là những dự án nhỏ.

Trên thực tế các tỉnh này đều có tiềm năng về tài nguyên khoáng sản, lâm sản, cây công nghiệp, thuỷ điện... nhưng thời gian qua do quá khó khăn nên không thể phát huy được thế mạnh.

Hiện nay Cục Công nghiệp địa phương đã xây dựng đề án xoá những "vùng trắng công nghiệp" này, dự định thực hiện từ 2006- 2010.

Theo đó sẽ đẩy mạnh vận động các tổng công ty lớn của nhà nước, các doanh nghiệp dân doanh thuộc mọi địa phương đầu tư vào các tỉnh này; chuẩn bị tốt hạ tầng để đón nhận đầu tư; rà soát lại quy hoạch, xây dựng và công bố danh mục dự án đầu tư cần kêu gọi; lên kế hoạch đào tạo nguồn nhân lực; liên kết các tỉnh có công nghiệp phát triển để giúp đỡ các tỉnh kém phát triển; ưu tiên dành kinh phí khuyến công quốc gia cho các tỉnh này... mục đích sau 2010 cả nước sẽ không còn "vùng trắng công nghiệp".

Nhưng để “xoá trắng công nghiệp” ở những địa phương này không phải là điều dễ dàng, bởi còn rất nhiều khó khăn lớn như hạ tầng giao thông yếu kém, đất đai không thuận lợi cho việc đặt các nhà máy có quy mô lớn,  trình độ cán bộ không cao, công nhân kỹ thuật có tay nghề thấp... Thực tế này đòi hỏi rất nhiều nỗ lực từ phía các nhà quản lý. 

Trần Thuỷ 

Nguồn: http://www.vietnammet.vn, ngày 14/9/2006