Đây cũng là một số tiền rất lớn trong điều kiện ngân sách Nhà nước còn bội chi chiếm trên dưới 5% GDP. Tháng 10/2003 Nhà nước không tăng lương (chỉ thay đổi thang bảng lương). Tháng 10/2004 mức lương tối thiểu tăng lên 350.000 đồng từ mức 290.000 đồng (tăng 60.000 đồng, hay tăng 20,6%). Tháng 10 năm nay tăng 100.000 đồng hay tăng 28,6%. Tháng 10/ 2006 so với tháng 10/ 2002 (tính chung là 4 năm tròn), mức lương tối thiểu tăng 87%, trong khi giá tiêu dùng tăng trên 31%, GDP tính theo giá so sánh tăng 35,7%, còn tính theo giá thực tế tăng khoảng 83%.

Điều đó chứng tỏ là tốc độ tăng lương tối thiểu cao hơn tốc độ tăng giá cộng với tốc độ tăng trưởng kinh tế tính theo giá so sánh, tức là cao hơn tốc độ tăng GDP tính theo giá thực tế.

Tuy nhiên, bên cạnh tin vui trên thì cũng còn 4 vấn đề cần bàn.

Thứ nhất, mức lương này đã đủ sống chưa? 450.000 đồng là tính cho một lao động, nhưng một lao động bình quân hiện phải nuôi khoảng 1,8 nhân khẩu. Như vậy, bình quân một nhân khẩu chỉ có 250.000 đồng, cao hơn không bao nhiêu so với chuẩn nghèo mới 200.000 đồng/người ở nông thôn, còn thấp hơn so với chuẩn nghèo mới 260.000 đồng/người ở thành thị.

Chẳng lẽ, làm công chức (dù là thấp nhất) mà lại thấp hơn chuẩn nghèo? Nếu tính theo USD, thì người hưởng lương thấp nhất bình quân 1 nhân khẩu chỉ có 15,6 USD/tháng, bình quân 1 ngày chỉ có 0,52 USD - chỉ bằng một nửa chuẩn nghèo cũ và trên một phần tư chuẩn nghèo mới của thế giới! Trung Quốc tuy có GDP bình quân đầu người cao gấp đôi Việt Nam, nhưng lương một cán bộ cấp vụ cao gấp khoảng 3- 4 lần mức lương tương ứng của Việt Nam.

Ngay ở Việt Nam, theo số liệu của Tổng cục Thống kê, thu nhập bình quân (thu nhập chứ không phải là tiền lương) của lao động trong ngành quản lý Nhà nước, an ninh quốc phòng, bảo đảm xã hội bắt buộc chỉ bằng khoảng 70% mức bình quân chung của toàn bộ lao động khu vực Nhà nước; nếu so với những ngành sản xuất kinh doanh cao nhất (cũng của Nhà nước) thì chưa bằng một nửa!

Đó là nếu so với khu vực có vốn đầu tư nước ngoài, đặc biệt là các tổ chức nước ngoài làm việc ở Việt Nam, thì tỷ lệ này còn thấp hơn nữa! "Chảy máu" chất xám cũng phần nhiều do mức thu nhập thấp này.

Thứ hai, lương danh nghĩa tăng, nhưng giá tiêu dùng phải được kiềm chế, nếu không, chẳng khác gì "đánh bùn sang ao!". Giá tiêu dùng năm 2006 mới qua 8 tháng đã tăng 4,8%, theo ước tính của các chuyên gia, cả năm sẽ tăng khoảng 7,5%; nếu tính bình quân 8 tháng này so với 8 tháng cùng kỳ năm trước thì giá tiêu dùng đã tăng trên 7,5%, trong đó giá lương thực - thực phẩm - nhu cầu cơ bản của người tiêu dùng và chiếm tỷ trọng lớn trong tổng chi của những người lương thấp - còn tăng cao hơn.

Thứ ba, giá cả thường tăng cao vào những tháng cuối năm, nhất là những tháng từ trước Tết Dương lịch đến sau Tết Âm lịch. Trong hầu hết các lần tăng lương, các nhà kinh doanh lại còn đón đầu "vượt trước ngăn chặn" trước khi người lao động thực sự cầm được đồng lương mới; lương danh nghĩa chưa tăng, nhưng giá thực tế đã tăng trước rồi!

Thứ tư, theo số liệu của Tổng cục thống kê, số lao động của các ngành quản lý Nhà nước, giáo dục đào tạo, y tế, văn hoá, thể thao, Đảng, đoàn thể và hiệp hội bình quân năm 2005 là 1.906,6 nghìn người, tăng 63 nghìn người so với năm trước; 6 tháng đầu năm 2006 là 1.918,1 nghìn người, lại tăng 11,5 nghìn người.

Trong tổng số trên thì số lao động thuộc ngành giáo dục - đào tạo đã tới 1.075,9 nghìn, y tế và cứu trợ xã hội 222,8 nghìn, văn hoá thể thao 42,7 nghìn - những ngành có thể dùng nguồn kinh phí khác (học phí, viện phí..) để trả lương trên cơ sở công tác xã hội hoá được đẩy mạnh hơn. Đó là chưa kể số người về hưu đáng lý phải sử dụng nguồn bảo hiểm xã hội chứ không phải từ ngân sách Nhà nước!

Dù sao, việc tăng lương tối thiểu kỳ này cũng rất có ý nghĩa. Niềm vui này sẽ cộng hưởng với những niềm vui khác trong thời gian gần đây cũng như thời gian tới đây (như giảm giá xăng, nhiều giải pháp chống tham nhũng được đẩy mạnh, đăng cai tổ chức Hội nghị APEC, sắp gia nhập WTO...) sẽ tạo tiền đề để thực hiện thắng lợi kế hoạch 5 năm 2006 - 2010 ngay từ năm đầu tiên.

Dương Ngọc

Nguồn: http://www.vneconomy.com.vn, ngày 15/9/2006