Ông đánh giá thế nào khi có ý kiến cho rằng, lần tăng lương này khá nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ gặp khó khăn chi trả vì kinh phí điều chỉnh lương sẽ tính vào giá thành hoặc chi phí kinh doanh làm giảm đáng kể sức cạnh tranh?

Riêng các doanh nghiệp sẽ bị ảnh hưởng chi phí đầu vào, chủ yếu do đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế. Mà phần đóng thêm này cũng hợp tình, hợp lý bởi xét về tổng lợi thì không có gì mất cả. Vì những người năm nay khi về hưu cũng được tính theo mức lương mới. Dự kiến mức tăng chưa tới 1% trong quỹ lương của doanh nghiệp nên chưa thể ảnh hưởng quá lớn đến các doanh nghiệp.

Trong đợt điều chỉnh tăng lương lần này, người lao động có lợi, người về hưu có lợi. Thực ra lâu nay chưa tăng lương thì giá vẫn tăng. Với cán bộ công chức thì với mức lương như thế này đã có thể trang trải được. Sức mua của nông dân bây giờ mới đáng lo nhất. Do lương tăng mà nông dân họ có điều chỉnh giá lên một chút tôi cho cũng là hợp lý!

Liệu các cuộc đình công có thể xảy ra không vì lương tối thiểu của doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) không điều chỉnh, thưa ông?

Nguyên nhân cơ bản của đình công vẫn là công tác quản lý nhà nước còn nhiều bất cập. Trong đó có vấn đề về cải cách tiền lương tối thiểu. Trước đây có 3 luật doanh nghiệp ứng với 3 luật thì trong chính sách lao động có những chính sách tiền lương khác nhau và có lương tối thiểu.

Lương tối thiểu trong doanh nghiệp FDI lúc đầu đặt là 50 USD dần dần phải giảm xuống để đảm bảo vấn đề thu hút đầu tư nước ngoài. Khi đi vào lộ trình tương đối ổn định thì lại vào thời điểm khủng hoảng tài chính năm 1998, các doanh nghiệp trong tình trạng thiếu vốn. Chính vì vậy, lương tối thiểu của khối doanh nghiệp này phải giảm để thu hút đầu tư.

Năm ngoái, lương tối thiểu của khối doanh nghiệp FDI đã được điểu chỉnh tăng lên, nếu tiếp tục giữ được lương tối thiểu theo nguyên tắc giá thị trường tăng sẽ đảm bảo những mâu thuẫn trong sản xuất giảm bớt đi.

Đối với các doanh nghiệp trong nước, hiện nay có 200 ngàn doanh nghiệp thì số doanh nghiệp vừa và nhỏ ngoài quốc doanh chiếm phần rất lớn. Nếu đưa mức lương tối thiểu lên cao quá thì khả năng các doanh nghiệp đang chuyển sang kinh tế thị trường mà theo mức lương tối thiểu tăng thì khả năng cạnh tranh rất thấp. Trong điều kiện như thế cần phải nhìn nhận vấn đề khi chuyển sang kinh tế thị trường thì năng lực, chất lượng, năng suất của các doanh nghiệp khác nhau.

Năm 2003 vốn đầu tư của một doanh nghiệp cho một lao động liên doanh là 243 triệu đồng/lao động, của doanh nghiệp nhà nước là 150 triệu đồng/lao động còn của doanh nghiệp ngoài quốc doanh chỉ có 47 triệu đồng/lao động, rõ ràng đầu tư càng lớn, năng suất cao thì người lao động được trả lương cao.

Chính vì vậy mặt bằng của người lao động trong các doanh nghiệp là khác nhau nên lương tối thiểu chưa có điều kiện để ngay một lúc áp dụng một mức lương giống nhau được.

Ông nghĩ sao trước ý kiến cho rằng lộ trình làm lương tối thiểu vẫn còn nhiều bất cập vì lương tối thiểu vẫn gắn liền với các chính sách an sinh xã hội?

Lương tối thiểu không bao giờ chịu tác động của chính sách an sinh xã hội, mà căn cứ vào giá tiền công trên thị trường, chi phí để tái sản xuất sức lao động, tốc độ tăng trưởng kinh tế. Còn hệ thống an sinh xã hội là phụ thuộc vào khả năng chi trả của ngân sách nhà nước và quỹ bảo hiểm xã hội.

Nhưng đúng là hiện nay có tình trạng lương tối thiểu đang bị lạm dụng, bị biến thành chỗ dựa để tính các chính sách xã hội, từ hưởng trợ cấp khu vực, thưởng huân, huy chương. Cái này cần sửa đổi.

Thực ra, khi làm lương tối thiểu, chúng ta vẫn lấy khu vực hành chính nhà nước làm căn cứ điều chỉnh lương thị trường, chứ chưa phải làm hoàn toàn khách quan. Nhiều người vẫn gọi cách làm này là "gọt chân cho vừa giày" là như vậy. Trong đề án cải cách tiền lương, tình trạng này đang được khắc phục để loại dần những áp đặt chủ quan kiểu này.

Thưa ông, bao giờ người lao động được lĩnh lương mới?

Khi tính mức điều chỉnh lương tối thiểu, chúng tôi đã tính toán tới nguồn chi trả. Bên bảo hiểm xã hội đang thừa tiền, còn cho ngân sách nhà nước vay. Phần của ngân sách cũng đã tính. Vì thế, tháng 10 này người lao động, người về hưu có thể được lĩnh lương mới.

Theo lộ trình, đến năm 2007, chúng ta có tiếp tục tăng lương tối thiểu?

Theo lộ trình cải cách tiền lương (2003 - 2007), đến 1/10/2007 tiếp tục tăng lương tối thiểu, tiến tới 2010, tất cả loại hình doanh nghiệp sẽ cùng áp dụng một mức lương tối thiểu. Còn sau 2010, có cải cách tiền lương hay không còn đợi tổng kết của đợt này.

Riêng về lương hưu, chúng ta đã rút ngắn lộ trình điều chỉnh. Đến đợt tăng lương này thì những người về hưu ở các giai đoạn khác nhau, nếu cùng một chức vụ, cùng thời gian công tác thì lương hưu tương đối bằng nhau. Phải nói thêm rằng, chúng ta đã có 4 lần cải cách tiền lương (vào các năm 1960, 1985, 1993 và 2004), 4 thời kỳ ấy là 4 loại lương hưu khác nhau.

Lý Hà thực hiện

Nguồn: http://www.vneconomy.com.vn, ngày 20/9/2006