Theo lãnh đạo Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ Kế hoạch và Đầu tư), trên thực tế đã có thể cảm nhận được điều này và Nhật sẽ là nhà đầu tư lớn nhất vào Việt Nam trong thời gian tới.

Chi phí kinh doanh thấp là yếu tố quan trọng giúp Việt Nam trở thành một trong hai địa chỉ đầu tư tốt nhất châu Á. Đây là kết luận của Tổ chức Xúc tiến thương mại Nhật Bản (JETRO) sau các cuộc điều tra thực tế kinh doanh tại các nước. Bên cạnh đó, chi phí kinh doanh thấp cũng là yếu tố quan trọng để Việt Nam cũng trở thành lựa chọn đầu tiên của các nhà đầu tư Nhật Bản có ý định chuyển đầu tư ra khỏi Trung Quốc.

Trong điều tra riêng đối với các doanh nghiệp Nhật muốn mở rộng đầu tư từ Trung Quốc thì tới 56% các nhà đầu tư Nhật Bản lựa chọn Việt Nam do chi phí sản xuất thấp nhất khu vực. Bên cạnh đó, triển vọng kinh tế Việt Nam cũng mang lại hy vọng về những cơ hội kinh doanh mới cho các doanh nghiệp Nhật. Điều đáng mừng là 78,6% doanh nghiệp Nhật Bản đang kinh doanh tại Việt Nam có dự định mở rộng.

Điều tra của JETRO cho thấy, chi phí đầu tư ở Việt Nam thấp chủ yếu do nhân công giá rẻ và rất dồi dào. Hiện nay, lương trả cho nhân công thuộc loại thấp nhất khu vực.

Cụ thể, mức lương của kỹ sư ở Việt Nam ở dưới mức 300 USD thì Thái Lan và Trung Quốc - hai đối thủ cạnh tranh chính trong thu hút đầu tư Nhật Bản đều ở trên mức này, mặc dù đã có xu hướng giảm trong 2 năm gần đây.

Lương bình quân trả cho lao động ở Việt Nam năm 2005 là 135 USD/người mỗi tháng thì con số này tại Thái Lan là 146 USD, mặc dù đã giảm so với mức 186 USD/tháng trước đây, còn ở Trung Quốc năm 2005, mức lương công nhân đã tăng lên 184 USD/tháng.

Điều khiến các nhà đầu tư lo ngại việc tăng lương tối thiểu khu vực đầu tư nước ngoài vào tháng 2/2006 đi ngược lại xu hướng giảm lương trong khu vực. Tuy nhiên, theo Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội thì dù đã tăng nhưng lương trả cho công nhân Viêt Nam vẫn thấp nhất khu vực. Vì vậy, việc điều chỉnh lương là không đáng ngại.

Giá năng lượng điện ở Việt Nam cũng là một yếu tố giúp các doanh nghiệp giảm chi phí đầu tư. Năm 2005 đến nay, Việt Nam vẫn duy trì mức giá cũ, trong khi hầu hết các nước khác đều tăng giá. Giá điện Việt Nam thấp hơn trung bình khu vực nhưng cao hơn Thái Lan, Indonesia, Malaysia.

Thừa nhận giá điện là một yếu tố có tính cạnh tranh cao, nhưng các nhà đầu tư Nhật Bản cũng tỏ ra lo ngại về tính ổn định thấp và nguy cơ thiếu điện của Việt Nam. Nếu thực tế này không được cải thiện thì lợi thế về giá cũng không có nhiều ý nghĩa.

Qua điều tra chi phí kinh doanh thực tế, các doanh nghiệp Nhật Bản cũng chỉ ra rằng, nhiều yếu tố ở Việt Nam đang ở mức cao không hợp lý. Gọi là không hợp lý là vì trong khi ở các nước đang có xu hướng giảm giá và nâng cao chất lượng thì ở Việt Nam giá lại rất cao và chất lượng lại còn nhiều hạn chế.

Phí vận chuyển container là một ví dụ, mức phí này ở Việt Nam hiện đang cao nhất khu vực. Trung bình, một container 40 feet từ hai cảng chính của Việt Nam là Hải Phòng và Tp.HCM tới cảng Yokohama tại Nhật Bản thường đắt hơn nhiều các nước trong khu vực. Vận chuyển từ Trung Quốc tới Nhật năm 2005 chỉ tốn khoảng 630 USD, mức giá này đã giảm được 1/3 so với mức hơn 900 USD năm 2003. Trong khi đó, giá vận chuyển từ Việt Nam đã tăng từ 1.100 USD năm 2003 tăng lên 1.275 USD năm 2005.

Các nhà đầu tư Nhật Bản cũng cho rằng, Hà Nội là thành phố có mức cước cao nhất so với các thành phố lớn khác của ASEAN, Trung Quốc và Ấn Độ. Tính trung bình thì cước vận chuyển ở Việt Nam trong năm 2005 vẫn ở mức không cạnh tranh so với các nước trong khu vực.

Giá thuê văn phòng ở Hà Nội đã được đưa vào nhóm những thành phố đắt nhất châu Á chỉ sau Bắc Kinh, Đại Liên, Thanh Đảo (Trung Quốc) và Singapore. Mức cước điện thoại quốc tế đã được giảm rất mạnh trong các năm gần đây và được xem là một bước cải thiện đáng kể. Nhưng đó mới là bước tiến so với chính Việt Nam còn so với hầu hết các nước thì đây vẫn là yếu tố kém cạnh tranh.

Bên cạnh đó, về chính sách thuế, các doanh nghiệp cho rằng mức thuế thu nhập doanh nghiệp 28% của Việt Nam là thấp hơn so với trung bình của khu vực, tuy nhiên thuế thu nhập cá nhân với mức cao nhất lên đến 40% lại được so sánh là cao hơn nhiều so với các nước khác và chỉ thấp hơn Trung Quốc.

Theo nhận định của các doanh nghiệp, so sánh một cách tổng thể, Việt Nam là nước có chi phí đầu tư thấp so với khu vực nhưng vẫn là phải đứng sau các đối thủ Thái Lan, Indonesia... về khả năng thu hút đầu tư Nhật Bản. Điều này cho thấy, giảm chi phí kinh doanh là quan trọng nhưng chưa đủ, mà cần phải tập trung cải thiện dịch vụ hỗ trợ, đầu tư do các cơ quan chức năng và các công ty dịch vụ cung cấp.

Hơn nữa, việc thực thi pháp luật và áp dụng chính sách một cách minh bạch và nhất quán cũng là cách thuyết phục nhất để thu hút các nhà đầu tư.

Lê Phong

Nguồn: http://www.vneconomy.com.vn, ngày 28/9/2006