Cần phải có chính sách như thế nào khi Việt Nam gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), thưa ông?

Gia nhập WTO, chúng ta phải tuân thủ nhiều hiệp định của tổ chức này nên thách thức lớn nhất sẽ đặt ra đối với khu vực quản lý Nhà nước.

Trong quá trình thực thi các nguyên tắc của WTO, yêu cầu đòi hỏi cơ quan quản lý Nhà nước làm thế nào đó để tất cả những công việc được thực hiện trên cơ sở minh bạch, không phân biệt đối xử, bảo đảm môi trường cạnh tranh bình đẳng. Cơ quan quản lý Nhà nước phải đổi cách làm của mình, lấy doanh nghiệp làm trọng tâm.

Bên cạnh đó, khi Việt Nam gia nhập WTO sẽ tạo ra một môi trường cạnh tranh mới mà chúng ta phải bảo đảm đó là một môi trường cạnh tranh công bằng. Cho nên Nhà nước sẽ tốn rất nhiều công sức để đưa ra những khuôn khổ nhằm thực hiện được điều này. Nhà nước cũng sẽ phải tạo ra được một khuôn khổ pháp luật để làm sao tận dụng được những cơ hội của việc gia nhập WTO đem lại, khuyến khích được các doanh nghiệp hoạt động tích cực trong môi trường mới.

Cạnh tranh chắc chắn sẽ dẫn đến việc tái cơ cấu nền kinh tế, mà trong qúa trình đó Nhà nước cũng cần có chính sách hỗ trợ để cho việc tái cơ cấu được suôn sẻ.

Còn về phía doanh nghiệp, họ cần ứng xử như thế nào trong môi trường cạnh tranh đó?

Theo tôi, việc gia nhập WTO không tạo ra thách thức mới cho các doanh nghiệp bởi vì thách thức của việc gia nhập WTO chính là thách thức của việc đổi mới.

Chúng ta đã tiến hành cải cách kinh tế từ 20 năm nay nên thách thức của các doanh nghiệp vẫn là những thách thức của đổi mới mà thôi. Đó là yêu cầu luôn luôn có sự đổi mới về quản trị doanh nghiệp cũng như việc tìm tòi hướng đi của doanh nghiệp trong môi trường cạnh tranh.

Riêng với khu vực quản lý nhà nước, việc gia nhập WTO sẽ mang đến một thách thức mới, bởi việc gia nhập WTO đòi hỏi phải có năng lực nhất định để tuân thủ được các hiệp định trong WTO.

Ông đã từng nói “không nên tô hồng lợi ích và bôi đen thách thức” khi đề cập đến những gì đang đón đợi Việt Nam khi gia nhập WTO?

Điều này có nguyên nhân sâu xa. Việc gia nhập WTO chỉ là quá trình tất yếu của công cuộc  cải cách của Việt Nam.

Chúng ta đã tiến hành cải cách kinh tế được 20 năm nay. Cuộc cải cách đó đã tiến tới mức bước vào WTO, vì chúng ta thấy rằng quy định của WTO cũng cùng chiều với những ý đồ cải cách của chúng ta. Và cải cách của chúng ta đã tiến tới mức chấp nhận những yêu cầu của WTO.

Nếu nhìn theo hướng đó thì vào WTO chỉ là bước đi tất yếu. Nó không phải là một bước ngoặt, một cú sốc. Nó là một quá trình liên tục. Vì vậy lợi ích của việc gia nhập WTO cũng là lợi ích của cải cách. Điều đó có nghĩa là kể cả khi chúng ta không gia nhập WTO và vẫn giữ tiến độ cải cách như vậy thì những lợi ích đó vẫn cứ đến.

Cũng như vậy, những thách thức của việc gia nhập WTO trên thực tế cũng là thách thức của việc cải cách. Nếu không gia nhập WTO mà ngày mai chúng ta vẫn quyết định mở cửa thị trường, tự mình xoá bỏ độc quyền trong những lĩnh vực này, lĩnh vực khác, tự mình xoá bỏ trợ cấp mà nó mang tính bao cấp cho doanh nghiệp thì thách thức đó vẫn cứ đến, kể cả thách thức đối với các doanh nghiệp hay đối với lĩnh vực quản lý nhà nước.

Hiện nay, doanh nghiệp trong nước vẫn đang đòi hỏi có chế độ, chính sách, pháp luật rõ ràng, minh bạch, công khai. Chính vì vậy, hệ quả mà hiện nay chúng ta có, cả về lợi ích và thách thức, đó là của cải cách. Do đó khi gia nhập WTO, chúng ta nên tránh tình trạng tô hồng lợi ích và bôi đen thách thức.

Nhưng mặc dù nền kinh tế Việt Nam đang phát triển nhanh, song tính cạnh tranh lại chưa cao?

Nền kinh tế có tính cạnh tranh kém nhiều khi lỗi tại cơ quan quản lý vì đã không tạo ra được một môi trường buộc các doanh nghiệp phải bước vào một cuộc cạnh tranh. Tại sao các nước khác lại có môi trường cạnh tranh lớn hơn chúng ta. Đó là vì họ có các chính sách đúng, thúc ép các doanh nghiệp buộc phải đi vào con đường cạnh tranh.

Chính như vậy mới khiến cho các doanh nghiệp có thể đủ sức cạnh tranh, còn nếu vẫn tiếp tục áp dụng hàng rào bảo hộ, chính sách bao cấp, hỗ trợ cho doanh nghiệp, tức là khi Nhà nước vẫn còn là bà đỡ cho doanh nghiệp thì chừng đó doanh nghiệp vẫn chưa có động cơ để phát huy tính sáng tạo, sẵn sàng đối mặt với cạnh tranh.

Vậy ông có cho rằng việc gia nhập WTO sẽ thúc đẩy nhanh hơn quá trình cải cách?

Có. Tôi cho rằng là như vậy.

Theo ông, khi gia nhập WTO, liệu kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sẽ tăng vọt?

Kim ngạch xuất khẩu có tăng hay không phụ thuộc vào chính chúng ta và năng lực khai thác thị trường của các doanh nghiệp.

Khi Việt Nam gia nhập WTO, Việt Nam đã gửi tín hiệu rất mạnh ra bên ngoài rằng Việt Nam quyết tâm cải cách. Chính tín hiệu đó sẽ góp phần cho các nhà đầu tư tin tưởng hơn và có thể vì như vậy mà đầu tư sẽ tăng lên. Từ đó tạo ra năng lực sản xuất mới, có thêm khả năng đẩy mạnh xuất khẩu, cũng như thêm khả năng đáp ứng nhu cầu đa dạng của tiêu dùng trong nước.

Tôi khẳng định rằng khi chúng ta có quyết định cải cách một ngành nào đó thì đó là một quyết định sáng suốt và thường là nó sẽ mang lại hiệu quả tích cực.

Thuỳ Trang thực hiện

Nguồn: http://vneconomy.com.vn, ngày 4/10/2006