Tính riêng trong 9 tháng đầu năm 2006, kết quả thu hút FDI của Việt Nam đã tăng 25,9% so với cùng kỳ năm ngoái, và đạt 79,2% kế hoạch năm khi đạt hơn 5,1 tỷ USD. Trong tương lai, triển vọng thu hút FDI của Việt Nam vẫn tỏ ra sáng sủa khi đang có hàng loạt các dự báo về những làn sóng đầu tư mới từ Nhật Bản, EU sắp vào Việt Nam.

Liên kết yếu

Tuy nhiên, trao đổi với VnEconomy, Tiến sĩ Trần Đình Thiên, Phó viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, nhận xét: “Thành tích về số vốn đầu tư, số lượng dự án tất nhiên là quan trọng, nhưng nhìn trên toàn cục, việc “thông” giữa doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp nội địa trong nền kinh tế mới quan trọng hơn cả”.

“Bởi một trong những mục đích lớn của thu hút FDI là tạo ra những hiệu ứng lan tỏa từ khu vực FDI tới khu vực doanh nghiệp trong nước”, ông Thiên phân tích.

Các chuyên gia kinh tế đơn cử, khi doanh nghiệp nước ngoài tiêu thụ các sản phẩm sẵn có trong nước, thay vì nhập khẩu sẽ dẫn đến tăng thu nhập và lợi nhuận cho công ty nội địa, mang lại cho thu nhập quốc dân.

Trong một báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư và Chương trình Phát triển của Liên Hợp Quốc (UNDP) cũng đã thừa nhận, mối liên kết giữa đầu tư nước ngoài với doanh nghiệp trong nước ở cả 2 đầu: cung cấp và tiêu thụ đều lỏng lẻo. Ví dụ điển hình cho vấn đề này, theo ông Huỳnh Tấn Vinh, Phó chủ tịch Câu lạc bộ Doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, là ở ngành công nghiệp phụ trợ ôtô, điện, điện tử,… .

Tổng thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp Điện tử Việt Nam Trần Quang Hùng dẫn chứng, Công ty Fujitsu Việt Nam, một doanh nghiệp FDI lớn có kim ngạch xuất khẩu khoảng nửa tỉ USD, hàng năm vẫn phải nhập 100% linh kiện phụ tùng, và nguyên vật liệu từ nước ngoài.

Hay như Công ty Canon Việt Nam, dù đầu tư gần 300 triệu USD xây dựng nhà máy sản xuất máy in ở Hà Nội và Bắc Ninh, cũng chỉ tìm được vẻn vẹn một nhà cung cấp linh kiện là doanh nghiệp nội địa trong số 30 nhà cung cấp cho Canon.
 
Một kết quả điều tra khác cho thấy, hiện có tới 70% doanh nghiệp FDI tại Việt Nam phải nhập nguyên vật liệu từ nước ngoài.

“Trong khi đó, một trong những nguyên nhân khiến Trung Quốc thu hút đầu tư FDI nhiều và liên tục là vì công nghiệp phụ trợ trong nước của họ kết nối tốt với khu vực FDI, điều mà các nhà đầu rất cần vì họ có thể tiết giảm được chi phí”, vẫn theo lời Phó viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam.

Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan thẳng thắn chỉ ra hai yếu tố chính dẫn tới “bức tường ngăn cách” giữa doanh nghiệp nội địa và doanh nghiệp FDI. Thứ nhất, các doanh nghiệp trong nước, đặc biệt là doanh nghiệp Nhà nước, lâu nay có xu hướng làm ăn khép kín với các đối tác nội địa.

Thứ hai, và quan trọng nhất, phần lớn doanh nghiệp trong nước chưa đáp ứng được yêu cầu trong hợp tác với doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, vì đa số còn nhỏ về quy mô và vốn, yếu về trình độ, công nghệ,…

Cần một sân chơi “phẳng”

Để hàn gắn lỗ hổng trên, theo Phó viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam thì cần phải có mặt bằng kinh doanh tương đối phẳng. “Việc kết nối doanh nghiệp giữa 2 khu vực sẽ dễ dàng nếu có môi trường kinh doanh phẳng, vì khi mỗi bên được hưởng các ưu đãi khác thì họ cứ “ăn theo” ưu đãi đó, nên dẫn đến tình trạng không cần nhau”.

Kỳ vọng của ông Thiên đã được cụ thể hóa bằng Luật Đầu tư và Luật Doanh nghiệp có hiệu lực từ 1/7/2006. Luật Đầu tư dựa trên cơ sở thống nhất Luật Đầu tư nước ngoài tại Việt Nam và Luật Đầu tư trong nước; còn Luật Doanh nghiệp thì thống nhất đối tượng áp dụng chung cho tất cả mọi loại hình doanh nghiệp, không phân biệt đối xử theo thành phần kinh tế như các luật riêng như trước đây.

Viện trưởng Viện Quản lý Kinh tế Trung ương (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) - Tiến sĩ Đinh Văn Ân nhận định: “Luật Đầu tư năm 2005, thay thế Luật Đầu tư nước ngoài hiện hành và Luật khuyến khích đầu tư trong nước năm 1995, chắc chắn sẽ làm cho thể chế kinh tế thị trường ở nước ta hoàn thiện, phù hợp hơn với nguyên tắc của kinh tế thị trường, đồng thời nó sẽ khuyến khích mạnh mẽ đầu tư của nước ngoài vào Việt Nam. Và xét về lâu dài, Luật cũng sẽ tạo thuận lợi, phát huy các nguồn lực của các nhà đầu tư trong nước”.

Bà Phạm Chi Lan bổ sung thêm, sân chơi bình đẳng sẽ rõ hơn khi Việt Nam gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), khi đó những cam kết của Việt Nam với các nước sẽ được thực hiện.

Ngoài ra, doanh nghiệp nội địa muốn hợp tác được với doanh nghiệp FDI thì bản thân doanh nghiệp trong nước phải lớn mạnh hơn nữa. Theo Tiến sĩ Thiên, một trong những yếu tố then chốt để khu vực doanh nghiệp tư nhân lớn mạnh là khả năng tiếp cận dễ dàng các nguồn lực (mặt bằng, vốn...) của họ, nhưng hiện nay khả năng này còn chưa lớn.

“Doanh nghiệp nội địa và doanh nghiệp FDI cũng cần có những diễn đàn đối thoại để 2 bên đưa ra những mục tiêu, lĩnh vực cụ thể hợp tác và tháo gỡ những vướng mắc, khó khăn”, ông Huỳnh Tấn Vinh, Phó chủ tịch Câu lạc bộ Doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài nói với VnEconomy.

Quý Hiểu

Nguồn: vneconomy.com.vn, ngày 14/10/2006