>>>WTO: Nước đến chân chưa biết nhảy thế nào!

Gần đây, việc gia nhập hay không gia nhập WTO "chập chờn" làm cảm xúc nhiều người bị chai đi và việc lớn của đất nước có phần bị xem nhẹ trong tâm lý một số bộ phận dân chúng.

Đây không phải là lần đầu tiên, Thủ tướng có chỉ thị yêu cầu những việc cần làm ngay để gia nhập WTO. Đầu tháng 7/2006, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã phải ký nghị quyết 13/2006 yêu cầu phổ biến rộng rãi các thỏa thuận đã ký kết, và chỉ thị các Bộ ngành phải nêu rõ những khó khăn thuận lợi khi gia nhập WTO.

Dường như, có một sự trái ngược nào đó. Người ta cảm nhận rõ ràng sự sốt sắng, quyết liệt trong hội nhập ở những cấp lãnh đạo cao nhất của đất nước trong khi ở từng bộ ngành vẫn tồn tại một thứ gì đó "đủng đỉnh" và đôi chút bàng quan. Không chỉ một lần, các bộ ngành lỡ hẹn công khai các cam kết WTO để doanh nghiệp và người dân chuẩn bị. Sự lần lữa đã dẫn tới mù mờ về thông tin. Và cho tới nay, vẫn chưa có bất kỳ một nghiên cứu đủ sâu nào về những tác động của việc gia nhập WTO đối với nền kinh tế, xã hội Việt Nam.

Hơi nóng hội nhập đã phả sau gáy

Một trong những nội dung quan trọng trong công văn hoả tốc Thủ tướng gửi nhiều bộ về việc chuẩn bị hoàn thành quá trình đàm phán gia nhập WTO là các văn kiện gia nhập WTO phải được đăng tải trên các phương tiện thông tin đại chúng trong tháng 11/2006.

Bộ Thương mại, các bộ liên quan cùng đoàn đàm phán của Chính phủ, Phái đoàn Đại diện Thường trực của Việt Nam tại Geneva (Thụy Sỹ) khẩn trương rà soát lần cuối các văn kiện gia nhập, gồm các cam kết của Việt Nam và Báo cáo của Ban Công tác về việc Việt Nam gia nhập WTO.

Bộ Ngoại giao cùng Bộ Thương mại và đoàn đàm phán của Chính phủ đề xuất phương án cử đoàn Việt Nam đi Giơnevơ tham gia buổi lễ kết nạp Việt Nam vào WTO, đồng thời cùng Bộ Nội vụ trong tháng 10 trình Thủ tướng Chính phủ quyết định phương án về Cơ quan Đại diện Thường trực của Việt Nam bên cạnh WTO.

Bộ Tư pháp trong tháng 11 phải trình Chính phủ Chương trình xây dựng các văn bản pháp luật theo cam kết với WTO, trong khi Bộ Nội vụ và các cơ quan liên quan chậm nhất trong tháng 12 phải trình lên phương án kiện toàn Ủy ban quốc gia về Hợp tác Kinh tế quốc tế, Đoàn Đàm phán của chính phủ về kinh tế và thương mại quốc tế, các tổ chức chuyên trách theo dõi và điều phối việc thực thi các cam kết trong WTO.

Bộ Văn hóa Thông tin, Ủy ban quốc gia về Hợp tác Kinh tế quốc tế và các cơ quan liên quan xây dựng và thực hiện Chương trình tuyên truyền, phổ biến về WTO, về các nghĩa vụ và quyền lợi của Việt Nam với tư cách là thành viên của WTO.

Các bộ, ngành và địa phương có trách nhiệm xây dựng và tổ chức thực hiện Chương trình hành động thực thi các cam kết trong WTO và có các giải pháp nhằm nâng cao sức cạnh tranh của doanh nghiệp và nền kinh tế, hạn chế tác động tiêu cực của hội nhập kinh tế quốc tế.

Cả hệ thống sầm sập vào cuộc và tin tức mới nhất đã làm giải toả bao lo lắng - chúng ta sẽ được kết nạp vào WTO ngày 7/11. Dù sự chuẩn bị đã có nhưng thời gian rất gấp. Theo chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan việc phải làm giờ đã rất rõ ràng - tất cả chỉ còn một hướng là tập trung sức lực cho cạnh tranh với bên ngoài.

Bước ngoặt ở ngay trước mặt

Chưa công bố kết quả đàm phán, rất nhiều việc bế tắc dù nhẽ ra phải chuẩn bị từ rất sớm. Luật Đầu tư đã có hiệu lực, Nghị định hướng dẫn cơ bản nhất cũng đã có nhưng đến nay, nhiều nội dung hướng dẫn chi tiết vẫn chưa thể đưa ra do còn phải chờ việc kết thúc đàm phán và công bố tổng thể các cam kết gia nhập WTO.

Việc định giá thuế của các mặt hàng lớn như ôtô thời gian quan dường như dựa vào những quy định cũ chứ chưa có yếu tố WTO. Liệu ngay sau đây có phải thay đổi?... Câu hỏi vẫn còn đang bỏ ngỏ dù thời gian cần thay đổi chỉ tính bằng ngày.

Chúng ta ai cũng biết rằng sức nóng hội nhập đang phả vào gáy nhưng những gì xuất hiện trên báo chí thời gian qua khá mơ hồ: Sức ép một giá; cạnh tranh sẽ khốc liệt hơn; cắt giảm thuế nhập khẩu; bỏ bảo hộ... nhưng những chi tiết tác động trực tiếp đến ứng xử của doanh nghiệp đã không được đưa ra nhiều.

Đến tháng 8/2006, một giám đốc DN kinh doanh thực phẩm phải thốt lên: "Đây là lần đầu tiên tôi được nghe phân tích sâu về những cam kết. Đó là những thông tin cụ thể, liên quan đến lợi ích kinh doanh của từng DN, từ đó DN biết để điều chỉnh kinh doanh một cách phù hợp. Cái DN cần là những chi tiết cụ thể, có tác động đến kế hoạch kinh doanh của từng DN thì vẫn phải chờ dù thời điểm gia nhập WTO được dự báo đã đến rất gần".

Đành rằng việc công bố những cam kết hay cả bộ văn kiện thời gian vừa qua là rất khó vì, bản cam kết gia nhập WTO của Việt Nam đang được luân chuyển cho các đối tác thông qua và sau đó sẽ được hoàn thiện mới có thể công bố được. Tuy nhiên chậm ngày nào chúng ta càng bị động ngày đó và việc Thủ tướng đốc thúc công bố toàn bộ nội dung trên phương tiện thông tin đại chúng là vô cùng bức thiết.

Thời gian gia nhập WTO chỉ còn tính bằng ngày, cả guồng máy đã sẵn sàng. Lần đầu tiên bộ văn kiện đồ sộ liên quan tới hầu hết lĩnh vực kinh tế xã hội sẽ đến tay từng người dân và sự tác động của nó sẽ vô cùng to lớn.

Một tiến trình 11 năm đã kết thúc. Việt Nam đã lỡ chuyến tàu bước vào ngôi nhà chung của thế giới nhiều lần. Và đã từng có quá nhiều "chùng chình" trong việc khiến một cựu lãnh đạo cao cấp của Việt Nam, nguyên Thủ tướng Võ Văn Kiệt từng phải nói rằng chỉ có thể gia nhập WTO nếu chúng ta có quyết tâm chính trị ở cấp cao nhất.

Quyết tâm đó nay đã có và đã được thể hiện rõ ràng nhất bằng kết quả đàm phán, bằng văn bản chỉ thị.

Điều còn lại chỉ là chúng ta đã có những phương án chuẩn bị như thế nào để không bị rớt lại phía sau trong cuộc đua khốc liệt đến cái đích của thịnh vượng này.

Phạm Tuấn

Nguồn: http://www.vietnammet.vn, ngày 16/10/2006