Từ góc nhìn của một chuyên gia, theo ông, việc các doanh nghiệp tham gia niêm yết sẽ tác động như thế nào đến giá cổ phiếu của doanh nghiệp?

Khi tham gia niêm yết, doanh nghiệp phải thỏa mãn các điều kiện về thời gian hoạt động có lãi, quy mô vốn, cơ cấu sở hữu, chế độ công bố thông tin, cũng như các quy định về quản trị công ty nhằm đảm bảo tính thanh khoản và bảo vệ lợi ích của công chúng đầu tư.

Một cổ phiếu được niêm yết cũng giống như một loại hàng hóa đáp ứng được những tiêu chuẩn nhất định để có thể được bày bán trong siêu thị. Vì vậy, người mua hàng sẵn sàng trả giá cao hơn cho món hàng vì quyền lợi của họ được bảo vệ bởi sự minh bạch và các tiêu chuẩn chất lượng đối với sản phẩm.

Đối với cổ phiếu, sự tin tưởng và đánh giá cao đồng nghĩa với việc thị trường chấp nhận một hệ số P/E cao hơn khi cổ phiếu được niêm yết. Đây chính là hiệu ứng niêm yết đối với giá cổ phiếu. Có thể minh họa điều này qua một ví dụ đơn giản như sau. (Xin bạn đọc xem bảng bên dưới)

Tại cột 1 của bảng số liệu, giả sử công ty XYZ có lợi nhuận trước thuế là 30 tỷ đồng. Với mức thuế thu nhập doanh nghiệp 28%, doanh nghiệp sẽ phải nộp 8,4 tỷ đồng tiền thuế; lợi nhuận sau thuế sẽ là 21,6 tỷ đồng.

Giả định công ty XYZ này có 10 triệu cổ phần đang lưu hành. Theo đó, EPS của cổ phiếu XYZ sẽ là 2.160 đồng/cổ phiếu. Nếu trên thị trường tự do cổ phiếu XYZ đang được giao dịch với mức giá 18.000 đồng/cổ phiếu, hệ số giá trên thu nhập (P/E) của cổ phiếu XYZ có thể tính được là 8,3.

Tại cột 2, giả sử công ty XYZ tham gia niêm yết. Như đã phân tích ở trên, hiệu ứng niêm yết sẽ dẫn đến kết quả là công chúng đầu tư chấp nhận một hệ số P/E cao hơn, trong ví dụ này là 12. Theo đó giá cổ phiếu XYZ sau khi niêm yết có thể tăng lên mức 26.000 đồng/cổ phiếu.

Thay đổi P/E sau khi lên sàn là một quá trình thể hiện sự thay đổi về “chất” của doanh nghiệp, thường khó dự đoán trước một cách chính xác.
 
Nhưng nếu doanh nghiệp lên niêm yết trước 1/1/2007 sẽ còn được hưởng ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp. Yếu tố này có tác động như thế nào?

Về cơ bản, ưu đãi giảm 50% thuế suất sẽ dẫn đến lợi nhuận sau thuế của doanh nghiệp cao hơn, kéo theo chỉ tiêu thu nhập trên mỗi cổ phiếu (EPS) được cải thiện. Nếu như không xuất hiện yếu tố ảnh hưởng nào khác, giá cổ phiếu theo đó cũng tăng lên. Đây là yếu tố tác động về “lượng” đối với giá cổ phiếu, thường dễ xác định trước.

Để thấy rõ tác động của ưu đãi thuế, trước hết hãy tạm tách riêng hiệu ứng niêm yết với giả định rằng công ty XYZ được ưu đãi thuế nhưng chưa lên niêm yết.

Tại cột 3, khi được giảm 50% thuế thu nhập doanh nghiệp, lợi nhuận sau thuế của doanh nghiệp tăng lên 25,8 tỷ đồng và chỉ tiêu EPS tăng tương ứng lên 2.580 đồng/cổ phiếu. Vì chưa niêm yết nên hệ số P/E của công ty XYZ vẫn giữ nguyên tại mức 8,3 do đó giá cổ phiếu XYZ có thể tăng lên mức 21.400 đồng/cổ phiếu.

Tác động kết hợp giữa các yếu tố “chất” và “lượng” đối với giá cổ phiếu XYZ được thể hiện tại cột 4. Sự thay đổi về hệ số P/E do hiệu ứng niêm yết cộng với gia tăng EPS do được hưởng ưu đãi thuế dẫn đến giá của XYZ có thể tăng lên mức 30.900 đồng/cổ phiếu.

Ngoài tác động của ưu đãi thuế có thể dễ dàng xác định, mức giá thực tế tùy thuộc vào sự thay đổi hệ số P/E thị trường có thể chấp nhận đối với cổ phiếu XYZ.

Qua đây, người đầu tư và doanh nghiệp có thể rút ra điều gì?

Thị trường sẽ “chấm điểm” đối với việc lên niêm yết của các doanh nghiệp, thể hiện bằng chính thước đo giá cổ phiếu sau khi niêm yết. Người đầu tư sẽ không chỉ nhìn vào việc đáp ứng được các tiêu chuẩn niêm yết, vì đó mới chỉ là các tiêu chuẩn tối thiểu đầu vào.

Ngoài sự chuẩn bị chu đáo trước khi lên sàn, doanh nghiệp còn phải tiếp tục nỗ lực thực hiện các chiến lược và kế hoạch đã đề ra sau khi niêm yết, nhằm đáp ứng được sự kỳ vọng của công chúng đầu tư. Điều này chính là cơ sở cho lòng tin của người đầu tư đối với những cam kết của doanh nghiệp, qua đó quyết định hiệu ứng niêm yết đối với cổ phiếu lên sàn.

Thị trường cũng sẽ đánh giá về động cơ lên sàn của doanh nghiệp. Nếu người đầu tư cho rằng công ty XYZ chạy đua lên sàn chỉ là để hưởng ưu đãi thuế một cách thuần túy chứ không phải để khẳng định tính hiệu quả và khả năng phát triển, giá cổ phiếu XYZ có thể tăng, nhưng không nhiều.

Vì khi đó, thị trường hiểu rằng sự gia tăng về EPS chỉ mang tính cơ học do phần ưu đãi thuế mang lại, không phải do chiến lược đúng đắn của doanh nghiệp, tài năng của đội ngũ điều hành, hay tính hiệu quả của hoạt động sản xuất kinh doanh được nâng cao.

Đây là sự gợi mở quan trọng đối với những doanh nghiệp có kế hoạch niêm yết một cách nghiêm túc sau 31/12/2006, vì ưu đãi thuế chưa phải là tất cả.

Lan Hương thực hiện

Nguồn: vneconomy.com.vn, ngày 20/11/2006