Để chuẩn bị cho Quốc Hội (QH) tiến hành phê duyệt Nghị định thư gia nhập Hiệp định thành lập WTO vào 28/11 tới, Ủy ban Đối ngoại của QH tối 23/11 đã họp phiên toàn thể để nghe, thảo luận về các nội dung liên quan đến tờ trình của Chủ tịch nước về việc Việt Nam gia nhập Hiệp định thành lập WTO, Báo cáo của Chính phủ và Dự thảo báo cáo thẩm tra của Ủy ban Đối ngoại của QH về việc này. Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết đã đến chỉ đạo cuộc họp.

WTO sẽ không gây ra tác động lớn

Báo cáo của Chính phủ về việc Việt Nam gia nhập WTO, do Bộ trưởng Thương mại Trương Đình Tuyển sẽ trình bày trước QH, khẳng định, phần lớn các cam kết đa phương là phù hợp với luật pháp và đường lối đổi mới của Việt Nam nên sẽ không gây ra tác động lớn.

Cụ thể, Bộ trưởng Trương Đình Tuyển cho rằng, các cam kết về minh bạch hoá, nếu thực hiện được, sẽ mang lại lợi ích to lớn cho người dân và DN. Cam kết về DNNN sẽ góp phần thúc đẩy tiến trình đổi mới, sắp xếp lại và nâng cao hiệu quả loại hình DN này.

Bên cạnh đó, mức độ ảnh hưởng của việc bãi bỏ trợ cấp xuất khẩu, trợ cấp nội địa hoá không lớn. Đó là do với ngân sách hạn chế như hiện nay, trợ cấp thực tế rất khiêm tốn. Hơn nữa, việc bãi bỏ trợ cấp xuất khẩu nông sản có thể không tác động nhiều đến nông dân do đối tượng được hưởng trợ cấp là DN. Thêm nữa, hiệu quả của trợ cấp xuất khẩu và trợ cấp nội địa hoá cho tới nay vẫn chưa rõ ràng.

Về việc giảm thuế nhập khẩu và mở cửa thị trường dịch vụ, ông Trương Đình Tuyển cho biết, tất yếu một số ngành sẽ phải chịu sức ép cạnh tranh. Song, trên thực tế, mức giảm thuế theo cam kết gia nhập WTO không sâu, rộng như mức ta cam kết (và đã thực hiện) với các nước ASEAN, Trung Quốc, Hàn Quốc. Và việc cắt giảm thuế này đã không gây biến động quá lớn. 

Trước nhiều ý kiến đề nghị Chính phủ nhanh chóng xây dựng các hàng rào kỹ thuật để bào hộ sản xuất trong nước, ông Tuyển quan điểm, xây các hàng rào này không khó. Vấn đề là khi áp cho hàng nhập khẩu, hàng trong nước cũng phải thực hiện theo. Với trình độ phát triển như hiện nay, ta sẽ khó mà đưa ra được tiêu chuẩn cao cho hàng hoá nội địa.

Báo cáo cũng chỉ ra rằng, sẽ không có chuyện giảm thuế làm thất thu ngân sách. Tổng thu từ thuế nhập khẩu hiện chỉ chiếm 9% tổng thu ngân sách. Kim ngạch nhập khẩu chịu ảnh hưởng của cắt giảm thuế chỉ chiếm 20% tổng kim ngạch nhập khẩu hàng năm. Việc cắt giảm lại theo lộ trình, bình quân khoảng 5 năm, nên ước tính phần này chỉ giảm trên dưới 2.000 tỷ/năm, tức chưa đầy 1% tổng thu ngân sách. Chúng ta có lý do để tin rằng, tác động tổng thể đến thu ngân sách sẽ diễn biến theo chiều hướng tích cực nhờ các nguồn thu khác.

Đối với lĩnh vực dịch vụ, WTO sẽ không gây ra tác động lớn. Chứng khoán, ngân hàng, phân phối và hỗ trợ vận tải biển là những ngành bị sức ép nhiều nhất, song, cũng có thể kiểm soát được nếu chúng ta chuẩn bị tốt, vận dụng linh hoạt các công cụ mà ta bảo lưu được.

Gấp rút chuẩn bị

Tại cuộc họp, Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết yêu cầu, do Nghị định thư chứa nhiều nội dung pháp lý quan trọng của Nhà nước, Chủ tịch nước yêu cầu Chính phủ, các bộ, ngành chức năng cần có sự chuẩn bị để thực thi một cách chu đáo, chặt chẽ. Chủ tịch nước cho rằng, 11 năm đàm phán với chúng ta là dài nhưng so với Trung Quốc, Nga là ngắn. Chúng ta đã trải qua nhiều vòng đàm phá cam go, đặc biệt là những vòng đàm phán gần đây, bởi yêu cầu của các nước rất đa dạng và phức tạp. Đây là lúc chúng ta phải quảng bá đầy đủ, hoàn thiện bản cam kết vào WTO trước toàn dân và DN.

Về việc QH phê chuẩn Nghị định thư, bà Tôn Nữ Thị Ninh, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại của QH, dẫn lời của nguyên đại sứ Việt Nam tại EU Trần Văn Thình, rằng rất lo cho Việt Nam.

"Việc QH phê chuẩn Nghị định thư không nên quá "trơn chu", cho dù quá trình đàm phán phải rất cam go mới đạt được. Bởi vì vào WTO, Việt Nam đứng trong đội ngũ rất nhiều nước phát triển, như Mỹ, EU hàng năm trợ cấp mấy chục tỷ đô la cho nông nghiệp. Khi thực hiện các cam kết của WTO, không có gì đảm bảo cho lộ trình thực hiện tất cả những gì đã cam kết sẽ suôn sẻ. Tôn trọng luật chơi chung, nhưng QH Việt Nam cần có tuyên bố thể hiện rõ quan điểm của mình nhằm bảo vệ người dân, sự phát triển của đất nước", bà Ninh nói. 

Bà cho rằng, khi ký Hiệp định Thương mại với Mỹ, nhiều người trong chúng ta lo lắng nhưng rồi mọi chuyện cũng ổn. Nhưng WTO can thiệp sâu hơn, rộng hơn, vậy mà hình như chúng ta hơi lạc quan. Chúng ta cần sòng phẳng với người dân, người lao động, DN. Có thể chúng ta nên chuẩn bị trước tinh thần cho người dân là WTO có thể gây ra tác động không thuận, đặc biệt là về công ăn việc làm.

Hiện giờ, công việc chuẩn bị triển khai sau khi QH phê chuẩn Nghị định thư đã rất gấp. Rất nhiều việc đặt lên bàn QH, Chính phủ và các bộ, ngành để triển khai các cam kết sao cho có hiệu quả nhất.

Đại sứ Ngô Quang Xuân cho biết, ngay sau khi QH phê chuẩn nghị định thư, chúng ta sẽ chuyển hồ sơ lên WTO và coi như từ 1/1/2007 bắt đầu thực hiện các cam kết. Do vậy, các DN là đối tượng đầu tiên phải đối đầu với việc này. Chính phủ cần họp bàn, chỉ đạo tập huấn cam kết cho các DN, địa phương. Đặc biệt, cần mổ xẻ các cam kết để DN hiểu họ đang đứng ở đâu, cần phải làm gì và hiểu tường tận lợi thế, hạn chế của mình như thế nào.

Ngoài ra, ông Xuân đề xuất cần có một cơ chế đánh giá tác động của việc Việt Nam gia nhập WTO, ngay từ năm đầu. Trung Quốc đã làm rất tốt việc này. Hàng quý, 6 tháng và một năm, cần có đánh giá về WTO đã tác động thế nào đến xuất nhập khẩu, thị trường, xã hội? Phải sớm có cơ chế đánh giá này, chậm là nguy hiểm. Ông Xuân cũng kiến nghị, cần có cơ chế chỉ đạo rõ ràng. Ví như Ủy ban Hội nhập Kinh tế Quốc tế giờ chuyển sang giai đoạn mới, cần giao lại nhiệm vụ cho Ủy ban này.

Hay khi gia nhập WTO, giai đoạn đầu chúng ta sẽ đối mặt với nhiều tranh chấp. Việt Nam cần sử dụng luật WTO để xử lý. Do vậy, ngay từ bây giờ, nên lựa chọn những luật sư giỏi nhất, có thể là những Việt kiều, hợp tác với các luật sư quốc tế, để theo dõi vấn đề này. Đồng thời, cử họ sang học tập tại Genever để có thêm kinh nghiệm về đàm phán, thương lượng và giải quyết khi xảy ra tranh chấp.

Hà Yên

Nguồn: vietnammet.vn, ngày 24/11/2006