Bộ Tài chính vừa có đề nghị tăng giá bán điện. Lộ trình cụ thể của kế hoạch này như thế nào, thưa ông?

Đây là một trong ba bước của lộ trình điều chỉnh giá điện từ nay đến năm 2010. Bước một được thực hiện từ 1/12/2006, điều chỉnh giá bán điện bình quân tăng 8,8%, từ 783 đồng/kwh lên 852 đồng/kwh. Bước hai thực hiện từ 1/7/2008, điều chỉnh giá bình quân lên mức 890 đồng/kwh, tức là tăng 4,5% so với bước một. Bước ba thực hiện từ năm 2010, áp dụng cơ chế điều chỉnh theo biến động của giá bán điện xác định trên thị trường phát điện cạnh tranh và biến động của các yếu tố đầu vào khác có liên quan.

Tại sao lại tăng ngay vào thời điểm này, khi mà chỉ số giá tiêu dùng thường tăng mạnh vào thời điểm cuối năm?

Có ba lý do chính để điều chỉnh giá điện vào thời điểm đó. Thứ nhất là chỉ số giá tiêu dùng năm 2006 có khả năng đạt khoảng dưới 7%, thấp hơn so với một số năm trước. Thứ hai là giá xăng dầu thế giới đang diễn biến ở mức độ thấp. Thứ ba là để tránh tác động cộng hưởng khi đồng thời điều chỉnh giá một số vật tư cơ bản vào đầu năm 2007.

Kế hoạch điều chỉnh lần này có phải là từng bước đưa giá điện tiếp cận với mặt bằng giá mới không?

Tôi không nói về mặt bằng giá mới. Kế hoạch và lộ trình điều chỉnh này xuất phát từ ba nguyên nhân chính.

Thứ nhất là để đảm bảo nguyên tắc bù đắp chi phí sản xuất cho ngành điện. Với tổng sản lượng điện tự sản xuất, chi phí này là 733,06 đồng/kwh (chiếm 57,46% sản lượng, bằng 30.023 triệu kwh), so với giá bán hiện hành bình quân 782 đồng/kwh thì có lãi 6,6% (48,94 đồng/kwh). Với điện mua ngoài, chi phí là 1.002,09 đồng/kwh, nếu so với giá hiện hành thì lỗ 220,09 đồng/kwh (chiếm 42,53% sản lượng, bằng 22.224 triệu kwh). Còn tính bình quân cả tự sản xuất và mua ngoài là 847,50 đồng/kwh, nếu só với giá bán hiện hành thì lỗ 65,50 đồng/kwh; và tổng lỗ là 3.421.429 triệu đồng.

Thứ hai là để thực hiện các nguyên tắc của Luật điện lực (quy định tại Điều 16 - Điều 29, là “việc định giá bán lẻ điện cho sản xuất, sinh hoạt và dịch vụ phải bảo đảm thúc đẩy tổ chức, cá nhân sử dụng điện tiết kiệm; khuyến khích sử dụng điện trong giờ thấp điểm, giảm sử dụng trong giờ cao điểm” và “tạo điều kiện cho các thành phần kinh tế đầu tư phát triển điện lực có lợi nhuận hợp lý”; “thực hiện cơ chế bù trừ giá hợp lý giữa các nhóm khách hàng, giảm dần và tiến tới xóa bỏ việc bù chéo giữa giá điện sản xuất và giá điện sinh hoạt” - PV).

Thứ ba là thực hiện theo nguyên tắc của Chính phủ đề ra: Không để thua lỗ; thu hút được các thành phần kinh tế trong và ngoài nước tham gia đầu tư, phát triển ngành điện, đáp ứng được nhu cầu ngày càng lớn về điện cho đất nước. Mà muốn thu hút được thì giá bán điện phải có lợi nhuận và lợi nhuận không thể thấp hơn tỷ suất lợi nhuận bình quân của nền kinh tế, như vậy họ mới đầu tư.

Vậy các mức tăng cụ thể dự kiến là bao nhiêu?

Đối với điện bán cho sản xuất, không tăng giá điện sản xuất giờ bình thường và giờ thấp điểm; tăng 20% giá bán điện giờ cao điểm của tất cả các đối tượng; xóa bỏ giá bán điện ưu đãi đối với các ngành sản xuất đặc thù từ 1/7/2008 (sản xuất nước sạch, luyện thép, urê, phốt pho, quặng tuyển apatít…) - những ngành hiện đang bán điện thấp hơn các hộ bình thường khoảng 6 – 10%.

Giá điện bán cho cơ quan hành chính sự nghiệp và kinh doanh dịch vụ sẽ tăng 12%. Đối với điện sinh hoạt nông thôn sẽ vẫn giữ giá trần 700 đồng/kwh như hiện nay.

Đối với điện sinh hoạt bán lẻ sẽ tăng giá bán điện sinh hoạt bậc thang 100 kwh đầu tiên từ 550 đồng/kwh hiện nay lên 620 đồng/kwh (tăng 12,7%); giá bán điện sinh hoạt bậc thang trên 100 kwh đến dưới 400 kwh sẽ tăng từ 15% - 21%; bổ sung bậc thang giá điện sinh hoạt trên 400 kwh với giá 1.780 đồng/kwh (thay cho 1.400 đồng trước đây).

Khi đề xuất tăng giá, Bộ Tài chính đã tính đến tác động của giá mới chưa?

Chúng tôi đã tính toán cụ thể đối với các ngành hàng sản xuất, đối với đời sống cũng như đến chỉ số giá tiêu dùng.

Nếu thực hiện tăng giá điện 20% vào giờ cao điểm, giờ bình thường và giờ thấp điểm không tăng, thì bình quân giá điện sản xuất sẽ tăng 4%. Đây là mức tăng thấp nên tác động không nhiều đến sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp. Nếu các doanh nghiệp bố trí hợp lý lại lịch sản xuất của mình bằng cách hạn chế sử dụng điện vào giờ cao điểm thì có thể khắc phục được.

Hiện tỷ trọng sử dụng điện trong giờ bình thường và thấp điểm trong tổng sản lượng điện bán ra là 34,93%, trong khi đó tỷ trọng sử dụng trong giờ cao điểm chỉ là 4,88%.

Riêng với một số doanh nghiệp do đặc thù của ngành không thể ngừng sản xuất vào giờ cao điểm, như nung clinke để sản xuất xi măng, sản xuất nước sạch… với mức giá tăng bình quân là 4% thì tác động trực tiếp cũng rất thấp. Ví dụ thép, than, xi măng và các sản phẩm công nghiệp chủ yếu khác dự tính chi phí sẽ tăng thêm từ 0,04% - 0,91%.

Về tác động đối với đời sống, nếu điều chỉnh giá điện theo phương án trên thì mỗi hộ sử dụng điện sẽ phải trả thêm tiền điện mỗi tháng như sau: dùng 50 kwh/tháng phải trả thêm 3.500 đồng, 100 kwh thêm 7.000 đồng, 150 kwh thêm 13.750 đồng, 200 kwh thêm 24.000 đồng…, 500 kwh thêm 117.000 đồng. Riêng với giá điện nông thôn vẫn giữ giá trần hiện nay là 700 đồng/kwh.

Đối với các doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ, cơ quan hành chính sự nghiệp, mức tăng giá điện 12% đòi hỏi các đơn vị phải sử dụng tiết kiệm, đặc biệt là trong giờ cao điểm. Ngân sách nhà nước không chi thêm kinh phí thường xuyên do tăng giá điện đối với khối cơ quan hành chính sự nghiệp.

Dự kiến lần tăng giá điện này sẽ tác động trực tiếp đến chỉ số giá tiêu dùng là tăng thêm 0,25%.

Hiện Việt Nam đã bắt đầu gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), người dân kỳ vọng giá cả trong nước sẽ rẻ hơn. Bộ Tài chính cũng đã khẳng định xu hướng này trong báo cáo về tác động từ WTO. Nhưng, chỉ chưa đầy một tháng qua, người dân phải liên tục đón nhận thông tin về khả năng tăng giá than, xi măng, sắt thép và nay là giá điện. Ông nói gì về sự trái ngược này?

Đúng là xu hướng chung là giá cả trong nước sẽ giảm theo lộ trình gia nhập WTO. Gia nhập tức là giảm thuế, hàng ngoài vào cạnh tranh, giảm bớt độc quyền ở một số ngành hàng. Nhưng, ở đây chúng ta cần phải tính đến độ trễ của nó, tức là phải một thời gian nữa.

Trong bối cảnh tăng giá hiện nay, được biết Bộ Tài chính đang lên kế hoạch tổ chức một đợt kiểm tra việc thực hiện giá trên thị trường. Ông có thể nói rõ hơn về kế hoạch này?

Dự kiến trong tháng 12, chúng tôi sẽ tổ chức một đợt kiểm tra, tập trung ở một số điểm, ngành hàng nóng để giám sát việc thực hiện giá hợp lý, tránh hiện tượng đầu cơ, tăng giá gây ảnh hưởng tới thị trường và đời sống của người dân.

Trịnh Minh Đức

Nguồn: vneconomy.com.vn, ngày 23/11/2006