Đại diện của 128 doanh nghiệp trên tổng số 139 doanh nghiệp có vốn Nhà nước do SCIC trực tiếp quản lý, đã có mặt tại Hà Nội để cùng đóng góp vào Quy chế người đại diện vốn của Tổng công ty.

Theo bản quy chế, người đại diện được định nghĩa là người được cấp có thẩm quyền cử làm đại diện phần vốn góp của Tổng công ty tại các doanh nghiệp khác. Người đại diện sẽ thay mặt SCIC quản lý phần vốn do SCIC đầu tư tại các doanh nghiệp và được cử theo nguyên tắc: cử trực tiếp cán bộ viên chức thuộc Tổng công ty làm thành viên hội đồng quản trị chuyên trách hoặc không; ủy quyền có thời hạn hoặc từng vụ việc cho cán bộ hoặc lãnh đạo đang làm việc tại doanh nghiệp; thuê hoặc uỷ quyền người đại diện làm thành viên chuyên trách để thực hiện quyền đại diện phần vốn của Tổng công ty tại các doanh nghiệp; ủy quyền cho lãnh đạo doanh nghiệp thay mặt SCIC với tư cách cổ đông để biểu quyết một số vấn đề theo ủy quyền.

Đại điện phải theo cơ chế thị trường

Hầu hết các ý kiến đều tỏ ra chưa nhất trí với Quy chế mà SCIC xây dựng. “Đây là một bản quy chế vẫn mang nặng tính hành chính, chưa thể hiện được mục tiêu mong muốn vốn Nhà nước được sinh sôi nảy nở hơn. Khi đã hoạt động theo cơ chế cổ phần thì dù SCIC có là cổ đông sáng lập hay chi phối thì cũng là nhà đầu tư. Vì vậy, quy chế phải nêu rõ cơ chế đối với người đại diện vốn cho SCIC tại doanh nghiệp là theo ủy quyền hay bổ nhiệm”, Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc Công ty Tư vấn thủy lợi 2 phát biểu.

Theo ông Lương Hoài Nam, Tổng giám đốc Pacific Airlines, quan hệ giữa SCIC và đại diện vốn tại doanh nghiệp phải theo cơ chế thị trường, nếu không sẽ chỉ giống như giao nhiệm vụ cho công chức và đảng viên mà thôi. Nếu lương thưởng phụ thuộc nhiều vào doanh nghiệp thì sẽ khó thu hút được người tài và khó mà hy vọng có sự đổi mới và hiệu quả trong quản lý vốn Nhà nước. Trong khi đó, đại diện của một doanh nghiệp tư vấn thiết kế mong muốn hệ thống quản lý của SCIC sát với chuyên ngành, thích ứng với yêu cầu thị trường hơn.

Bà Lê Thị Băng Tâm, Chủ tịch hội đồng quản trị Tổng công ty đầu tư và kinh doanh vốn Nhà nước, thừa nhận rằng, trước khi quyết định lấy ý kiến đóng góp cho bản quy chế vào thời điểm này, bản thân Tổng công ty cũng có nhiều điểm phân vân. Phải quản lý như thế nào để vừa phù hợp với điều kiện và hoàn cảnh hiện nay, đồng thời vừa tránh việc SCIC trở thành cơ quan quản lý của doanh nghiệp?

“Trong giai đoạn giao thời này, bộ máy quản lý tại các doanh nghiệp mà SCIC tiếp nhận vẫn được giữ nguyên hiện trạng. Những gì nhận về, chủ sở hữu đang làm, SCIC sẽ kế thừa, bổ sung và sửa đổi dần dần. Việc bàn giao đang dừng ở mức bàn giao thực trạng, bàn giao theo giá trị trên sổ sách theo thời điểm 31/12/2005, không phải bàn giao theo giá thị trường”, bà Tâm cho biết.

Thực trạng buồn

Ông Lê Song Lai, Phó Tổng giám đốc SCIC, nhận xét, hiện trạng quản lý vốn Nhà nước đầu tư tại các doanh nghiệp đang ở trong tình trạng đầu tư dàn trải, thiếu tập trung, quy mô nhỏ, hiệu quả kinh doanh thấp.

Cơ chế quản lý Nhà nước đối với các doanh nghiệp chưa đồng bộ và phù hợp với kinh tế thị trường. Chưa có sự tách biệt rõ ràng giữa chức năng quản lý Nhà nước về kinh tế và chức năng điều hành hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp. Việc quyết định đầu tư, quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp được thực hiện bởi nhiều cấp.

Cơ chế quản lý phần vốn Nhà nước tại doanh nghiệp đã chuyển đổi sở hữu rất chậm thay đổi và chưa theo kịp với quy định của Luật Doanh nghiệp. Chưa có tổ chức đầu tư tài chính chuyên nghiệp để thống nhất quản lý vốn Nhà nước đầu tư vào các loại hình doanh nghiệp.

Trong bối cảnh đó, SCIC đã ra đời với vốn điều lệ ban đầu là 5.000 tỷ đồng. Trong đó, vốn ngân sách Nhà nước cấp 1.000 tỷ đồng, còn lại là vốn tiếp nhận từ các công ty thực hiện chuyển giao về Tổng công ty. Đây là một trong số 19 tổng công ty và tập đoàn kinh tế trực thuộc Chính phủ, thuộc sở hữu 100% vốn Nhà nước và được tổ chức theo mô hình tập đoàn tài chính.

SCIC có năm mục tiêu chính. Thứ nhất, thúc đẩy cải cách các doanh nghiệp Nhà nước và chương trình cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước, thúc đẩy thị trường vốn và thị trường chứng khoán phát triển. Thứ hai, làm đầu mối hỗ trợ các doanh nghiệp trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế.

Thứ ba, nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng và đầu tư vốn và tài sản Nhà nước, chuyển việc quản lý doanh nghiệp có vốn của Nhà nước từ phương thức hành chính sang phương thức kinh doanh vốn, chuyển từ cơ chế bao cấp về vốn (cấp vốn không hoàn lại) sang hình thức đầu tư tài chính vào doanh nghiệp.

Thứ tư, khác biệt giữa chức năng quản lý Nhà nước của các bộ chủ quản, UBND các cấp với chức năng kinh doanh của các doanh nghiệp. Thứ năm, thúc đẩy việc áp dụng các chuẩn mực quốc tế về quản trị doanh nghiệp.

Hiệu quả phải do thị trường chấp nhận

Bà Tâm cho biết, hiện có rất nhiều nhà đầu tư nước ngoài đến gặp bà và Tổng giám đốc Công ty sữa Việt Nam (Vinamilk) Mai Kiều Liên để đề nghị được mua cổ phần của Vinamilk và sẵn sàng trả giá rất cao. Nếu doanh nghiệp hoạt động không hiệu quả, không tăng trưởng thì làm sao có được kết quả đó? Đầu tư gắn với thị trường vốn, hiệu quả của đồng vốn phải do thị trường chấp nhận, nhà đầu tư chấp nhận. Không phải tỷ lệ vốn Nhà nước cứ tăng lên là vốn Nhà nước sẽ tăng lên mà giá trị tăng lên phải được thị trường chấp nhận.

Ba tháng là một khỏang thời gian quá ngắn để xây dựng và hoàn thiện tổ chức bộ máy cũng như xây dựng quy trình quy chế họat động đối với một tổ chức có quy mô như SCIC. Với mục tiêu của SCIC là trở thành cổ đông chiến lược tại doanh nghiệp, nhà đầu tư chiến lược của Chính phủ, nhà tư vấn tài chính chuyên nghiệp và tin cậy, quản trị doanh nghiệp theo tiêu chuẩn quốc tế, vốn Nhà nước trong doanh nghiệp do SCIC quản lý được kỳ vọng sẽ tăng trưởng mạnh trong thời gian tới. Và khi có sự hiện diện của SCIC thì không những giá trị doanh nghiệp tăng lên mà còn thu hút được thêm vốn đầu tư từ bên ngoài.

Theo bà Tâm, trong tương lai, việc quản lý vốn của SCIC sẽ được phân bổ theo 3 nhóm doanh nghiệp chính.

Nhóm thứ nhất: là nhóm các tập đoàn và doanh nghiệp mạnh mà Nhà nước có tỷ lệ sở hữu lớn, quy mô vốn lớn và thuộc ngành kinh tế chiến lược. Đối với nhóm này, SCIC sẽ tập trung vào đầu tư và tiếp cận thị trường vốn trong và ngoài nước.

Nhóm thứ hai: là nhóm mang tính linh hoạt. Đối với các doanh nghiệp thuộc nhóm này, Nhà nước có thể lúc này nắm cổ phần chi phối 50% nhưng lúc khác có thể chỉ là 30%. Điều quan trọng nhất là bảo vệ được đồng vốn của Nhà nước.

Nhóm thứ ba: là nhóm doanh nghiệp mà vốn của Nhà nước sẽ dần dần được thoái hết, để các thành phần kinh tế tham gia.

Lan Hương

Nguồn: vneconomy.com.vn, ngày 27/11/2006