Đây cũng là chủ đề chính trong cuộc trao đổi giữa Thủ tướng với các đại biểu ngay cả trong giờ giải lao.

Về kế hoạch tăng giá điện, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nói: “Chúng ta phải hội nhập với nền kinh tế khu vực và thế giới. Giá điện phải được vận hành trong cơ chế thị trường, phải đưa giá điện đi vào tính đúng, tính đủ”.

Có thể tránh tăng giá điện bằng giải pháp khác?

Câu hỏi này được đại biểu Đỗ Trọng Ngoạn (đoàn Bắc Giang) đặt ra trong phần chất vấn của mình. Trước đó, trao đổi với báo giới về kế hoạch tăng giá điện trong thời gian tới, Bộ trưởng Bộ Tài chính Vũ Văn Ninh cho rằng tăng giá điện là một giải pháp để đầu tư trở lại cho ngành này.

Theo đại biểu Đỗ Trọng Ngoạn, giá điện khác với các mặt hàng khác, giá điện là đầu vào quan trọng của hầu hết các mặt hàng; tăng giá điện sẽ làm đội giá các mặt hàng đó.

Ông Ngoạn đặt câu hỏi: Tăng giá điện có phải do bất khả kháng, buộc phải tăng và tăng bao nhiêu phần trăm? Hay tăng giá điện là “do nhược điểm, khuyết điểm quản lý yếu kém của ngành điện gây nên, buộc phải tăng giá”? Và câu hỏi được nhiều đại biểu quan tâm là có thể tiến hành những giải pháp khác để thay thế phương án tăng giá điện hay không?

Đại biểu này đưa ra gợi ý là có thể tăng giá mạnh các mặt hàng rượu, thuốc lá, “ôtô xịn”,  khách sạn sang trọng lên; hoặc tập trung chống buôn lậu, chống gian lận thương mại, chống thất thu thuế có được không để lấy nguồn thu hỗ trợ ngành điện; thậm chí là “thực hiện các biện pháp cưỡng bức tiết kiệm điện”.

Phải theo nguyên tắc của thị trường

Trả lời những câu hỏi trên, Thủ tướng khẳng định: “Chúng ta đã khẳng định là nền kinh tế nước ta vận hành theo cơ chế thị trường, định hướng xã hội chủ nghĩa, chúng ta phải hội nhập với nền kinh tế khu vực và thế giới. Về giá điện, phải được vận hành trong cơ chế thị trường. Chúng ta phải đưa giá điện đi vào tính đúng, tính đủ theo nguyên tắc của kinh tế thị trường”.

Đó cũng là hướng khắc phục tình trạng mua điện ngoài giá cao, bán trong nước thấp, phải chịu lỗ và theo đó không có vốn để tái đầu tư và trả nợ.

Trong năm 2006, ước tính Tổng công ty Điện lực Việt Nam (EVN) phải mua điện bên ngoài khoảng 15%. Lượng điện này mua về, bán lại trong nước lỗ hơn 200 đồng/kwh; tính chung cả năm lỗ khoảng 3.000 tỷ. Nếu giữ giá bán như hiện nay, trong năm 2007, mức lỗ sẽ lên khoảng trên 4.000 tỷ đồng.

Thủ tướng cho biết Chính phủ đã yêu cầu EVN giảm tổn thất điện năng và đã giảm được từ 25% xuống lần lượt 22%, 21%, 20%, đến hiện tại là dưới 11%. Ngoài ra, EVN phải tăng cường tiết kiệm chi phí quản lý, chi phí sản xuất… để giảm giá thành. Nhưng những kết quả đó không đủ để đảm bảo giá điện có khả năng tái đầu tư.

Cũng liên quan đến nguyên tắc của thị trường, đã kinh doanh thì phải có lãi, đặc biệt là khi môi trường và phạm vi kinh doanh không còn bó hẹp. Kinh doanh điện phải có lãi để khuyến khích các thành phần bên ngoài đầu tư.

Quan trọng hơn, giá điện là chi phí đầu vào của hầu hết các ngành hàng, đặc biệt là các ngành hàng công nghiệp chủ chốt. Chi phí này có vai trò lớn trong bảng hạch toán và giá thành sản phẩm của các ngành hàng đó. Nếu bao cấp giá điện thấp cho toàn xã hội, thì hạch toán sẽ không đúng nguyên tắc và không đúng thị trường.

“Anh xi măng lấy giá điện thấp làm cái lợi của mình, anh phân bón lấy giá điện thấp làm lãi của mình thì hạch toán nó không đúng. Từ đó mà phải tính toán có phương án tăng giá điện, điều chỉnh giá điện”, Thủ tướng nói.

Sẽ không bao cấp tràn lan

Trong giờ giải lao, giá điện vẫn là chủ đề chính khi Thủ tướng trao đổi với các đại biểu. Tổng bí thư Nông Đức Mạnh góp ý rằng cần đẩy mạnh các chương trình tiết kiệm điện bên cạnh kế hoạch điều chỉnh giá. Và có những con số được Thủ tướng đưa ra khá ấn tượng là trong năm 2006, sản lượng điện chiếu sáng ở ngoài đường, chiếu sáng lãng phí đã giảm được tới 50%, sản lượng điện tiêu thụ ở công sở giảm được 10%.

Nguyên Chủ tịch nước Trần Đức Lương cũng góp ý rằng không thể bao cấp tràn lan về giá điện, nhất là khi ngành này đang cần lực đầu tư từ bên ngoài vào. Khó khăn của yêu cầu tăng giá điện cần được Nhà nước, người dân và doanh nghiệp chia sẻ.

Thủ tướng cũng nhấn mạnh chủ trương của Chính phủ là “giá điện dứt khoát không bao cấp tràn lan, không bao cấp cho doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh. Doanh nghiệp đã sản xuất kinh doanh thì không thể bao cấp được, mà đây chúng ta đã hội nhập thì không thể chấp nhận mà phải tính đúng, tính đủ”.

Sẽ hỗ trợ thích đáng cho người nghèo, nông dân

Giá điện sẽ phải tăng theo yêu cầu, nguyên tắc của thị trường. Nhà nước sẽ không bao cấp tràn lan. Khó khăn cần được ba bên chia sẻ. Nhưng Thủ tướng khẳng định là trong lộ trình này sẽ có sự hỗ trợ thích đáng, phù hợp đối với người nghèo, nông dân.

Hiện tại, số hộ sống ở khu vực nông thôn đang chiếm khoảng 75%, sử dụng tổng sản lượng điện thương mại cả nước là 15,4%, số hộ nghèo sống ở đô thị có chỉ số sử dụng điện không quá 100 kwh hàng tháng trở xuống là khoảng 5,7%. Tổng cộng chỉ khoảng 21% tổng sản lượng điện tiêu dùng, theo Thủ tướng lại rất quan trọng vì liên quan tới 80% dân số, 75% nông thôn và 5% hộ nghèo.

Thủ tướng cho rằng, trong bước đi của giá điện lần này, trong bối cảnh giá cả, mặt bằng giá mới đang tăng lên, thì chưa nên tăng giá điện đối với các đối tượng nói trên. Như vậy việc tăng giá điện không tác động đến 80% dân số và chỉ có 21% sản lượng không tăng giá, còn lại 77,9% sản xuất kinh doanh phải tính đủ để đóng góp cho ngành điện.

Kết luận về vấn đề giá điện tại phiên chất vấn chiều qua, Thủ tướng một lần nữa khẳng định tinh thần chung của Chính phủ là phải có lộ trình, có bước đi bước đi thích hợp, vừa phải từng bước chuyển sang cơ chế thị trường, vừa có chính sách, có quan tâm đến người thu nhập thấp, tới những đối tượng khó khăn. Chính phủ sẽ tiếp tục nghiên cứu và tiếp thu các ý kiến đóng góp để có phương án hợp lý nhất.

Minh Đức

Nguồn: vneconomy.com.Việt Nam, ngày 28/11/2006