Tiến sĩ Tào Hữu Phùng, Phó chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế - Ngân sách của Quốc hội nói: "Mặc dù trong việc phân bổ ngân sách, phân bổ chỉ tiêu... tính chất xin - cho đã được giảm bớt, các hình thức về quota đã cơ bản được xóa bỏ nhưng thực sự, cơ chế xin - cho vẫn còn tồn tại và là mầm mống nảy sinh ra các tiêu cực, kẽ hở để người có chức quyền lạm dụng, tham nhũng, nhũng nhiễu". Nhưng không chỉ là quota, hạn ngạch, phân bổ chỉ tiêu..., theo ông Phùng, hiện còn có nhiều hình thức như ban hành giấy phép, giấy phép con, điều kiện kinh doanh... bất hợp lý vẫn còn nhiều, thậm chí phát sinh thêm và tạo chỗ đứng cho cơ chế xin - cho tiếp tục tồn tại. Những đạo luật lớn do Quốc hội ban hành gần đây như Luật Doanh nghiệp và Luật Đầu tư đã có rất nhiều quy định hạn chế việc phát sinh giấy phép không cần thiết, nhưng trong nhiều ngành, nhiều lĩnh vực như ngân hàng, bưu chính - viễn thông... vẫn còn nhiều giấy phép mà để có được nó, doanh nghiệp, người dân vẫn phải "xin", phải "chạy"... Các cán bộ, quan chức Nhà nước còn dựa vào hệ thống giấy phép "con", "cành", "nhánh"... đó để hành doanh nghiệp, để nhũng nhiễu, tham ô.

Cũng theo tiến sĩ Tào Hữu Phùng, không dễ gì xóa bỏ hoàn toàn được cơ chế "xin - cho", nhưng người ta hoàn toàn có thể khắc phục, giảm thiểu những hậu quả tiêu cực của nó bằng việc công khai, minh bạch các thủ tục, quy trình, các hoạt động của cơ quan, bộ máy hành chính, của cán bộ, công chức. Nguyên thành viên Ban Nghiên cứu của Thủ tướng Chính phủ, bà Phạm Chi Lan cũng có quan điểm này khi nói rằng, ngay ở Hàn Quốc, hiện có tới hơn 10.000 giấy phép các loại nhưng các doanh nghiệp, người dân không hề ta thán hay lấy làm phiền phức vì tất cả các yêu cầu, điều kiện, thủ tục, quy trình cấp... được công khai rất rõ ràng trên mạng, tại nơi cấp.

Ở một góc độ khác, Trưởng ban Pháp chế của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam Trần Hữu Huỳnh cho rằng, những cố gắng để giảm bớt cơ chế xin - cho thực sự đã có nhiều tiến bộ mà dễ thấy nhất là việc bỏ các quota xuất, nhập khẩu hàng hóa: thép, gạo, xăng dầu... là việc phân cấp về đầu tư cho các địa phương: các địa phương có quyền cấp giấy chứng nhận đầu tư cho cả các dự án nhóm A (trước đây do Thủ tướng phê duyệt) nếu phù hợp với quy hoạch..., khiến địa phương sát dân hơn, quản lý tốt hơn và giải quyết nhanh hơn. Tuy nhiên, cũng theo ông Huỳnh, cơ chế xin - cho vẫn chưa thể xử lý được dứt điểm nếu thủ tục vẫn chưa đơn giản và minh bạch; thời gian của doanh nghiệp, người dân khi làm việc với bộ máy hành chính vẫn dài và chi phí còn lớn.

Làm thế nào để đoạn tuyệt được với cơ chế "xin - cho", hoặc nếu đâu đó còn tồn tại thì cũng không để cơ chế đó làm phát sinh tiêu cực tham nhũng? Trả lời câu hỏi này, tiến sĩ Tào Hữu Phùng cho rằng, trước tiên, Quốc hội có vai trò và trách nhiệm rất lớn trong việc ban hành luật, giám sát và kiểm tra việc thực hiện các quy định của luật pháp về nhiều vấn đề: cấp phép, phân bổ chỉ tiêu kinh tế-ngân sách... trong cuộc sống. Theo ông, các nghị định của Chính phủ càng phải chi tiết hơn, rõ ràng hơn về các tiêu chuẩn, định mức và "Chính phủ phải xử lý nghiêm tất cả các trường hợp lợi dụng, gây nhũng nhiễu doanh nghiệp".

Theo luật gia Trần Hữu Huỳnh, cơ chế xin - cho còn tồn tại ở đâu, giấy phép ban hành chỗ nào cũng phải được giám sát chặt chẽ bởi các đối tượng, cộng đồng, và báo chí... Ông Huỳnh cho rằng, xã hội hóa mạnh mẽ nhiều dịch vụ, hoạt động mà bộ máy Nhà nước đang tiến hành như công chứng, giám định... cũng sẽ góp phần giảm cơ chế xin - cho, giảm bớt những hoạt động trở nên quá tải, tốn kém về chi phí cho Nhà nước mà người dân và doanh nghiệp lại được phục vụ vụ tốt hơn. "Việc phân bổ quota dệt may tại Bộ Thương mại nếu như là để cho Hiệp hội Dệt may làm chẳng hạn, sẽ đảm bảo là minh bạch hơn, chính sách hơn vì khi ra hiệp hội thì phải công khai, không công khai thì các thành viên sẽ đấu tới cùng... như thế sẽ khó xảy ra tiêu cực hơn", ông Huỳnh lấy ví dụ.

Nguồn: Thanh Niên