Ông đã dành cho báo giới gần 2 giờ để trả lời về các nội dung liên quan đến VN trong ADO 2007.

* Tại sao ADB cho rằng rủi ro cho hiệu quả của nền kinh tế bao gồm việc quay lại theo lối mòn cũ trong quá trình thực thi cam kết của Chính phủ với cải cách và kiểm soát tham nhũng?

- Ông Ayumi Konishi (ảnh): Nếu muốn duy trì tốc độ phát triển kinh tế, bắt buộc VN phải duy trì hoặc tăng tốc độ cải cách. Và các vấn đề then chốt cần giải quyết để duy trì cải cách là cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước, cải cách khu vực tài chính, đơn giản hóa thủ tục hành chính, tăng tính giải trình và tăng hiệu quả của cơ sở hạ tầng. Nhưng ngược lại, nếu không duy trì được cải cách và ảnh hưởng tới tốc độ tăng trưởng kinh tế thì sẽ tạo tâm lý chán nản cho các nhà đầu tư nước ngoài cũng như bản thân Chính phủ sẽ nản lòng trong việc cải cách kinh tế. Đó là lý do tại sao nếu Chính phủ không thực hiện được cam kết cải cách và chống tham nhũng sẽ tác động xấu tới môi trường đầu tư nói riêng và hiệu quả nền kinh tế nói chung.

* Để hạn chế vấn đề tham nhũng, theo ông, về mặt quản trị nhà nước, VN nên làm thế nào?

- Trước hết Chính phủ cần duy trì quan điểm “không có tham nhũng trong khu vực công”. Để đạt được mục tiêu này, quan trọng nhất là có hệ thống theo dõi đánh giá chi tiêu. Tôi được biết Chính phủ VN đang triển khai qui chế kê khai tài sản công chức và của cả các thành viên gia đình công chức. Ngoài ra, việc kiểm tra lối sống cũng có thể đoán được là có tiền kiếm được ngoài thu nhập chính thức hay không và theo tôi, báo chí có vai trò rất lớn giúp loại bỏ tham nhũng. Thứ hai, cải cách hành chính công cũng vô cùng thiết yếu để xóa bỏ tham nhũng. Chúng tôi và cả các bạn đều không muốn có một khu vực công cồng kềnh nhưng lại không cung cấp được các dịch vụ công tốt. Khu vực hành chính công tồn tại không nên chỉ vì cần tạo việc làm cho người dân, mà phải hỗ trợ nhu cầu của các bạn. Theo chúng tôi, cần phải chuyển những cải cách từ mô hình dựa trên đầu vào sang chú trọng kết quả và đầu ra.

* Một vấn đề trong bản Triển vọng phát triển châu Á đề cập là sự thiếu hụt điện năng ảnh hưởng tới nền kinh tế VN. Ông có thể nói rõ hơn điểm này?

- Thách thức đầu tiên là về số lượng. Thông thường, để GDP tăng trưởng 8,5% thì lượng điện cung ứng phải tăng 17%. Làm thế nào để đáp ứng nhu cầu này? Thứ hai, vì nhu cầu lớn như vậy nên nguồn cung không thể chỉ đến từ chính phủ, hay Tập đoàn Điện lực VN  (EVN) mà cả các nhà đầu tư tư nhân. Tôi biết là có nhiều nhà đầu tư tư nhân rất háo hức ở lĩnh vực này nên cần phải khuyến khích một môi trường đầu tư an toàn và thuận lợi. Thứ ba, cần cân bằng và đa dạng hóa nguồn năng lượng. Chúng ta dựa vào thủy điện, vậy khi hạn hán xảy ra thì sao? Dựa vào dầu mỏ, giá dầu tăng mạnh thì sao? Thứ tư, trong khi phát triển các dạng năng lượng, phải đảm bảo tính bền vững cả về môi trường tự nhiên lẫn xã hội. Và cuối cùng, Chính phủ nên quan tâm đến việc mua bán năng lượng trong khu vực, không chỉ với Trung Quốc mà cả Lào và Campuchia.

* ADO 2007 đưa ra viễn cảnh thế nào của thị trường chứng khoán VN cũng như những tác động có thể đối với toàn nền kinh tế VN?

- Về trung và dài hạn, phát triển thị trường chứng khoán theo chiều sâu và chiều rộng đương nhiên tác động tốt tới nền kinh tế. Hiện nay thị trường chứng khoán VN còn đang ở giai đoạn sơ khởi, và khi nhìn vào lịch sử thị trường chứng khoán ở bất cứ đâu trên thế giới thì những biến động ở giai đoạn này là không có gì đặc biệt. Thị trường nhìn chung cũng như thời tiết có ngày mưa, ngày nắng, nếu không có điều chỉnh gì thì mới là có vấn đề. Nói cách khác, thị trường chứng khoán VN sẽ có lúc nóng lên, có lúc điều chỉnh nhưng về trung và dài hạn sẽ tăng trưởng và buộc phải tăng trưởng.

Sự phát triển của thị trường này không chỉ được thổi lên bởi luồng vốn đầu tư nước ngoài mà còn được nuôi dưỡng bởi lượng vốn lớn có trong nước. Nhưng chúng tôi lo ngại: trong tổng số những người VN đang đầu tư vào chứng khoán thì bao nhiêu người thật sự hiểu thị trường chứng khoán là gì, bao nhiêu người đọc được báo cáo tài chính của các công ty để hiểu được tình hình phát triển của họ, bao nhiêu doanh nghiệp trong số các doanh nghiệp đang chào bán công bố tình hình kinh doanh thật sự của họ, và liệu có bao nhiêu cơ quan quản lý có đủ năng lực để thực hiện chức năng giám sát thị trường? Tựu trung, chúng tôi lo lắng về các khía cạnh: trình độ hiểu biết thấp của nhà đầu tư, mức độ công bố thông tin và chức năng giám sát của cơ quan quản lý.