Thứ nhất,  là hệ thống cơ sở hạ tầng kém. Về GDP bình quân đầu người tính bằng USD theo tỷ giá sức mua tương đương (của VN năm 2005 là 3.112 USD, năm 2006 ước đạt khoảng 3.325 USD), nếu so với VN thì Indonesia gấp 1,4 lần, Philippines gấp 1,5 lần, CHND Trung Hoa gấp 1,9 lần, Thái Lan gấp 2,8 lần, Malaysia gấp 3,6 lần, Hàn Quốc gấp 6,6 lần, Singapore gấp 9,1 lần, Nhật Bản gấp 9,4 lần...

Nhưng so về cơ sở hạ tầng thì khoảng cách sẽ còn lớn hơn nữa. Thời gian để VN đạt mức như hiện nay của các nước trên về cơ sở hạ tầng chắc chắn sẽ nhiều hơn về GDP bình quân đầu người tính bằng USD theo tỷ giá sức mua tương đương! Đó là chưa nói, những nước này trong thời gian tương ứng cũng tăng trưởng với giá trị tuyệt đối của 1% tăng lên cao hơn VN. Chính phủ sẽ tập trung đầu tư hệ thống đường cao tốc, cảng biển, hệ thống điện, đường sắt...

Cần lưu ý, để xây dựng cơ sở hạ tầng, hiện chủ yếu nhằm vào nguồn ngân sách nhà nước, nguồn vốn đi vay (ODA) - là những nguồn vốn vừa có hạn, vừa dễ bị thất thoát, lãng phí. Vì vậy, cần bổ sung cơ chế và phương thức huy động vốn cho việc xây dựng, nâng cấp, cơ sở hạ tầng thông qua hình thức BOT, xã hội hóa, liên doanh liên kết... Cơ sở hạ tầng cần phải đi trước một bước trên cơ sở quy hoạch dài hạn, có tầm nhìn xa trông rộng.

Thứ hai, là sự thiếu minh bạch và thông suốt trong hệ thống pháp luật. Tình trạng Quốc hội nợ dân, nợ doanh nghiệp, Chính phủ nợ Quốc hội, các bộ, ngành nợ Chính phủ về văn bản quy phạm pháp luật chậm được khắc phục và quan trọng hơn là khâu tổ chức thực hiện không nghiêm, bị trùng chéo, chia cắt. Các nhà đầu tư, các doanh nghiệp rất khó tiên lượng để có kế hoạch lâu dài.

Thứ ba, chủ trương nội địa hóa, phát triển công nghiệp phụ trợ đã được đề ra từ khá lâu, nhưng việc triển khai thực hiện rất chậm, vừa thiếu chủ động, vừa tăng tính gia công, vừa phụ thuộc vào nước ngoài, trong khi giá cả tăng giảm thất thường. Đã vậy, đối với một số đơn vị trong nước sản xuất cung cấp phụ tùng ô tô, xe máy, linh kiện điện tử cũng tham gia vào việc lắp ráp hoặc gia công, trở thành đối thủ cạnh tranh trực tiếp với khách hàng của họ, nên các công ty nước ngoài sẽ không dám chuyển giao công nghệ, đào tạo cho các nhà cung cấp trong nước và như thế sẽ ảnh hưởng đến khả năng phát triển.

Thứ tư, tình trạng vi phạm quyền sở hữu trí tuệ diễn ra phổ biến trên nhiều lĩnh vực, làm cho môi trường cạnh tranh thiếu lành mạnh và rất dễ dẫn đến những vụ kiện về mặt này.

Thứ năm, công nhân lành nghề nói riêng và đào tạo nguồn nhân lực nói chung còn thiếu và yếu. Đồng thời với việc tăng ngân sách cho giáo dục - đào tạo, đẩy mạnh xã hội hóa, thí điểm cổ phần hóa các trường đại học công lập... là việc mở rộng chương trình hợp tác đào tạo giữa các trường đại học VN và đại học nước ngoài. Theo Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Thiện Nhân thì "9 trường đại học đầu tiên đã được chọn để liên kết với các đại học có uy tín của Mỹ đào tạo theo các chương trình của đối tác, gồm các lĩnh vực công nghệ thông tin, điện tử, sinh hóa và sinh học, năng lượng, tài chính...". Trong giai đoạn 2008 - 2010, Bộ sẽ chọn thêm 9 trường nữa tham gia chương trình liên kết đào tạo này. Ngoài ra, Bộ còn chủ trương đẩy mạnh việc đào tạo theo nhu cầu của doanh nghiệp; nâng cao chất lượng giảng viên, giáo viên theo yêu cầu mới về chuẩn tri thức, đổi mới cơ chế tài chính...

Thứ sáu, khu vực nông thôn rộng lớn còn chiếm tỷ trọng cao về lao động, chuyển dịch lao động chậm, tỷ lệ thiếu việc làm còn lớn, thu nhập thấp, lao động chưa qua đào tạo nhiều, tỷ lệ nghèo còn cao, nên dung lượng thị trường nhỏ, tâm lý tiểu nông còn nặng...

Ngay cả ba yếu tố được coi là hấp dẫn, thì yếu tố giá nhân công rẻ sẽ mất dần lợi thế; còn tiềm năng thị trường thì về số dân không thể sánh được với Ấn Độ, Trung Quốc, Indonesia, về tốc độ tăng trưởng từ nhiều năm nay ta vẫn thấp thua Trung Quốc (năm 2002 tăng 9,1%, năm 2003 tăng 10%, năm 2004 tăng 10,1%, năm 2005 tăng 9,9%, năm 2006 tăng 10,5%, quý I/2007 tăng 10,5%) và từ vài năm nay ta cũng thấp thua Ấn Độ (năm 2003 tăng 8,28%, năm 2004 tăng 8,53%, năm 2005 tăng 8,53%, năm 2006 tăng khoảng 8,3%)...

Vấn đề đặt ra tăng điểm cho môi trường kinh doanh để vừa tăng việc thu hút vốn đầu tư nước ngoài, vừa tăng hiệu quả của việc hấp thụ vốn, bởi vốn đăng ký mới chỉ là trên giấy, còn vốn thực hiện mới là thực tế quan trọng (ta mới đạt được một nửa).

Ngọc Minh

Nguồn: thanhnien.com.vn, ngày 9/5/2007