Ngày 23.5, một hội thảo lấy ý kiến các bên liên quan đã được EVN tổ chức tại Hà Nội.

Phá thế độc quyền của EVN

Theo EVN, việc lựa chọn hình thức Cty CP mua bán điện bao gồm sự tham gia của các cổ đông sáng lập là 7 tập đoàn (TĐ) và TCty mạnh của Nhà nước (TĐ Dầu khí, TĐ CN Than - Khoáng sản, TĐ Bưu chính - Viễn thông, các TCty: Sông Đà, Lắp máy, Ximăng, Thép), trong đó EVN nắm cổ phần chi phối (51% vốn điều lệ) chính là điều kiện tiên quyết để hình thành nên thị trường điện cạnh tranh lành mạnh, minh bạch, đồng thời bản thân EVN xác định sẽ xoá được dư luận cho rằng do độc quyền EVN đã ép giá các Cty phát điện.

Điều này cũng phù hợp với lộ trình hình thành phát triển thị trường điện lực VN (3 cấp độ) đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Theo đó, ở giai đoạn đầu thị trường phát điện cạnh tranh (từ 2006-2014), các đơn vị phát điện thuộc sở hữu Nhà nước, Cty CP hoặc Cty tư nhân sẽ tham gia chào giá cạnh tranh và ký HĐ bán buôn điện có thời hạn cho Cty mua bán điện (MBĐ).

Cty MBĐ ký HĐ bán buôn điện cho các Cty bán lẻ điện. Như vậy, khi thành lập (dự kiến trong năm 2007), Cty MBĐ sẽ mua điện từ 34 nhà máy hiện có (gồm cả các NM điện độc lập (IPP) và NM điện vận hành theo phương thức xây dựng - kinh doanh - chuyển giao (BOT) và bán điện cho 11 Cty phân phối điện. Thực chất, Cty CP MBĐ sẽ đảm nhận chức năng như công tác kinh doanh của EVN trong việc mua điện từ các Cty phát điện và bán buôn điện cho các Cty điện lực.

EVN cũng dự kiến sản lượng điện mua mỗi năm một tăng: Năm 2007 là 64,71 tỉ kWh, năm 2008 là 76,47 tỉ kWh và 2010 là 99,97 tỉ kWh.

Cty MBĐ - "độc quyền" hay "gánh nặng"?

Tại cuộc họp, nhiều ý kiến bày tỏ sự lo ngại vì thị trường chỉ có một Cty MBĐ duy nhất liệu có là bước chuyển từ độc quyền EVN sang độc quyền Cty MBĐ. Việc thành lập theo hình thức Cty CP có sự tham gia của các cổ đông là các TĐ, TCty vừa đóng vai trò là người cung ứng nhiên liệu, vừa là người bán (TĐ Dầu khí, TĐ Than...), đồng thời có cổ phần mua điện liệu có mâu thuẫn về lợi ích?

Ông Phạm Mạnh Thắng - Phó Cục trưởng Cục Điều tiết điện lực - cho hay: "Mô hình là Cty CP thì mục đích là phải tối đa hoá lợi nhuận, nhưng đến năm 2015, Thủ tướng vẫn phê duyệt khung giá điện, nghĩa là giá điện vẫn sẽ được kiểm soát, như vậy giá điện sẽ không như mong muốn của các cổ đông".

Ông cho rằng, Cty MBĐ phải được hình thành chỉ với tư cách người mua duy nhất và phải là Cty do Nhà nước chi phối thì mới đảm bảo việc điều tiết lợi ích giữa người mua và bán điện.

Ông Đào Văn Hưng - Chủ tịch HĐQT EVN - đưa ra nhận xét: Việc hình thành Cty MBĐ chính là bước chuyển theo lộ trình để tiến tới hình thành các cấp độ thị trường điện ở mức cao hơn (sau năm 2014 là thị trường bán buôn điện cạnh tranh, sau 2022 là thị trường bán lẻ điện cạnh tranh).

Việc vận hành Cty MBĐ theo hướng thị trường trên nguyên tắc chào giá từ thấp đến cao sẽ đòi hỏi các Cty phát điện có sự cạnh tranh để đưa ra giá bán hợp lý. Nếu Cty nào chào giá cao thì chỉ còn nước đóng cửa nhà máy.

Tuy nhiên, trong điều kiện hiện nay, nhiều ý kiến vẫn tỏ ý lo ngại, vì trước nay EVN được giao nhiệm vụ cung ứng điện năng, việc phải chấp nhận mua điện giá cao từ các nguồn đắt tiền như nhiệt điện dầu, turbin khí chạy dầu, chấp nhận bán lỗ cho các Cty điện lực thì nay việc này được chuyển cho Cty MBĐ thì gần như là EVN đỡ được một gánh nặng.

Vấn đề là để các Cty thực sự vận hành minh bạch và hiệu quả, sẽ phải thiết kế biểu giá điện bán lẻ điều chỉnh theo các yếu tố đầu vào và Chính phủ có cơ chế giá công ích thì giá mua bán điện của Cty MBĐ mới thực hiện giá quy định trong Luật Điện lực. Thời điểm đó sớm nhất cũng là năm 2009.

Nguồn: Lao Động