Thậm chí, các cơ quan quản lý, các tổ chức còn kỳ vọng NĐ 115 sẽ làm thay đổi nền KHCN nước nhà. Tuy nhiên, không những không thể tạo sự đột phá, thậm chí NĐ 115 còn bị "truy cản" bởi sự trì trệ của cả hệ thống vận hành.

"Ăn bám" ngân sách

Có thể nói cho đến nay, "khoán 10" trong KHCN với biết bao hy vọng đã biến thành nỗi thất vọng của các cơ quan quản lý cũng như đông đảo các nhà khoa học (NKH). Theo ông Nguyễn Quân - Vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ (Bộ KHCN) thì đáng ra ngay trong năm 2006, tất cả các đối tượng thuộc phạm vi NĐ 115 phải xây dựng đề án chuyển đổi để trình cơ quan có thẩm quyền phê duyệt.

Tuy nhiên phớt lờ hạn định này, rất nhiều bộ, ngành cho đến tận bây giờ vẫn không có báo cáo. Ông Quân cũng cho biết, tính đến tháng 1.2007 mới có 59 bộ, ngành và địa phương có báo cáo về việc xây dựng đề án chuyển đổi.

Tuy nhiên, theo kiểu làm qua loa đại khái cho có, vì thế chỉ có 63 trên tổng số 290 đề án được phê duyệt, chiếm vỏn vẹn 20%; còn lại có tới 49 tổ chức chưa xây dựng xong đề án; 178 đề án đang hoàn thiện và trình duyệt. Theo lý giải của các chuyên gia, thực chất là nhiều tổ chức KHCN vẫn muốn "ăn bám Nhà nước" hơn là chuyển sang cơ chế tự chịu trách nhiệm như một DN KHCN.

Thậm chí, điều này thể hiện ngay cả đối với nhiều đơn vị có đề án đã được phê duyệt. Theo tìm hiểu, vì căn cứ trên quy định là nếu được phê duyệt đề án, ngân sách nhà nước sẽ "nuôi" các đơn vị đến năm 2009. Vì thế, nhiều DN KHCN hiện vẫn "ăn bám" và chờ "nước đến chân mới nhảy".

Cơ chế đột phá - bộ, ngành truy cản

Ngoài lý do chủ quan trên, "khoán 10" trong KHCN còn vướng hàng loạt những rào cản khác mà chủ yếu xuất phát từ cơ chế hành chính. Cụ thể là trong khi Bộ KHCN thúc ép các đơn vị chuyển đổi, song hệ thống văn bản hướng dẫn của nhiều bộ, ngành có liên quan thì lại không được ban hành.

Nhiều đơn vị và các NKH bức xúc cho biết: Cho đến nay, các đơn vị vẫn loay hoay không biết giải quyết số lao động dôi dư như thế nào. Trong khi đó, dù đã có công văn gửi xin ý kiến Bộ Tài chính, Bộ Nội vụ..., thế nhưng mọi việc vẫn giậm chân tại chỗ.

Đặc biệt, trong khi mục đích chuyển đổi từ tổ chức KHCN thành DN; song các sở đầu tư hiện nay lại nhất định không cấp giấy phép kinh doanh. Lý do là vì họ cũng chưa nhận được hướng dẫn thực hiện từ Bộ Kế hoạch và Đầu tư. Hậu quả là dù có chuyển đổi được thì các DN này cũng chẳng có giấy phép để mà hoạt động...

Bên cạnh đó, các bộ, ngành còn nợ hàng loạt văn bản hướng dẫn như nghị định về DN KHCN; thông tư liên tịch về việc cử cán bộ đi công tác nước ngoài hay mời chuyên gia nước ngoài đến VN công tác... Trước những rào cản này, Bộ KHCN đã đề nghị Chính phủ cần yêu cầu các bộ, ngành, tỉnh, thành phải có trách nhiệm trong việc triển khai NĐ 115 theo đúng tiến độ.

Đặc biệt, Chính phủ cũng như các bộ, ngành cần sớm ban hành hệ thống văn bản pháp quy nhằm tạo hành lang pháp lý cho các tổ chức KHCN thực hiện chuyển đổi. Theo lãnh đạo Bộ KHCN, nếu không sớm phá bỏ những rào cản trên thì "khoán 10" trong KHCN có nguy cơ phá sản.

Phạm Anh

Nguồn: laodong.com.vn, ngày 8/6/2007