-  Phóng viên: Thưa Thứ trưởng, Bộ Nội vụ là cơ quan được Chính phủ giao chủ trì Đề án cơ cấu lại Chính phủ, vậy Bộ đã thực hiện nhiệm vụ này như thế nào?

-  Thứ trưởng THANG VĂN PHÚC: Trong thời gian tới, đối tượng quản lý của các bộ, ngành sẽ có những thay đổi rất lớn. Vấn đề ở đây không phải là khâu tổ chức mà chính là phải chuyển đổi các chức năng mới trong quản trị nền hành chính, quản lý kinh tế thị trường để hội nhập, phát triển. Trong Hiến pháp năm 1992 có 2 quyết định rất quan trọng, đó là chúng ta chuyển sang quản lý nền kinh tế thị trường định hướng XHCN và xây dựng Nhà nước pháp quyền của dân, do dân và vì dân. Đây là 2 tuyên bố chính trị rất quan trọng, đồng thời cũng tạo tiền đề cho việc điều chỉnh chức năng, tổ chức của bộ máy Nhà nước để đáp ứng được 2 yêu cầu này.

Chính vì thế mà chúng ta phải làm một việc rất lớn là tổ chức, điều chỉnh lại cơ cấu bộ máy Nhà nước. Trong đó, chúng ta quan tâm nhiều đến các cơ quan hành pháp, tức là Chính phủ. Trong 5-7 năm vừa qua, chúng ta cũng đã tập trung để đi vào vấn đề này; làm rõ các chức năng quản lý hành chính Nhà nước của Chính phủ trong nền kinh tế thị trường như thế nào. Đây là việc mà chúng ta ngày càng nhận thức rõ ràng hơn. Thay vì trước đây Chính phủ làm việc kể cả vi mô lẫn vĩ mô, thì nay Chính phủ chỉ làm việc quản lý vĩ mô toàn xã hội, thông qua việc sử dụng các công cụ pháp luật để điều tiết chung.

-  Vậy là chức năng, cơ cấu hoạt động của bộ máy Chính phủ trong thời gian tới sẽ có những thay đổi lớn?

-  Trước đây, chúng ta phải làm kiểu “vừa đá bóng, vừa thổi còi”, vừa làm chính sách pháp luật, vừa tổ chức thực hiện… tức là anh vừa là người có công, nhưng nếu khi xảy ra chuyện gì thì anh cũng là người có tội. Bây giờ chúng ta phải tách bạch chuyện này ra và đây là chính là mục tiêu của việc CCHC. Yêu cầu hàng đầu hiện nay là làm rõ chức năng của từng bộ phận trong Chính phủ. Như vậy, sắp tới, Chính phủ sẽ làm đúng cái việc của mình. Còn lại những việc có thể giao được cho tổ chức khác thì sẽ giao, nhất là đối với các dịch vụ công.

Thay vì Nhà nước trực tiếp làm, thì nay chuyển giao việc đó cho các tổ chức phi chính phủ, tổ chức nghề nghiệp, doanh nghiệp làm. Nhà nước, cơ quan hành chính chỉ làm những việc mà xã hội không làm được. Trước đây, bộ máy làm mọi công việc nói trên là rất lớn, nhưng giờ đây, khi đã điều chỉnh như vậy, cơ cấu chính thức bên trong bộ máy Chính phủ sẽ nhỏ đi, gọn lại… Như vậy, chúng ta có thể tổ chức, ghép lại được rất nhiều cơ cấu, bộ, ngành để thực hiện nguyên tắc quản lý đa ngành, đa lĩnh vực.

-  Đến thời điểm này, Bộ Nội vụ đã đưa ra những phương án nào trong đề án nói trên với số lượng đầu mối các bộ, ngành là bao nhiêu?

-  Đã có những phương án đưa ra, nhưng bây giờ tôi chưa thể nói cụ thể về vấn đề này, với số lượng là bao nhiêu. Tinh thần là nhất định phải giảm. Chắc chắn không phải 26 bộ như hiện nay nữa. Sắp tới, việc giảm các bộ quản lý kinh tế chuyên ngành là chắc chắn rồi. Phương hướng chung là giảm các bộ kinh tế trực tiếp, chuyên ngành để tăng các bộ kinh tế tổng hợp. Tư tưởng quản lý đa ngành, đa lĩnh vực đã được thể hiện từ Nghị quyết Trung ương VII (khóa VIII) năm 1999. Tức là trong 8 năm qua, chúng ta đã từng bước thực hiện điều đó.

-  Tinh thần bộ quản lý đa ngành như ông nói là đã có từ năm 1999. Từ đó đến nay cũng đã khá lâu, nhưng có vẻ như chúng ta chưa làm được nhiều. Phải chăng có nhiều khó khăn trong việc tổ chức, cơ cấu lại theo tinh thần đó và đâu là cái vướng mắc, khó khăn lớn nhất?

-  Từ đó đến nay chúng ta đã làm được khá nhiều. Từ 49 bộ xuống còn 39 bộ, rồi từ 39 xuống còn 26 hiện này. Ví dụ như Ban cơ yếu, Tổng cục Thống kê... trước đây là độc lập hết, nhưng chúng ta đã ghép vào rồi. Tới đây, cũng sẽ với tinh thần đó, các cơ quan trực thuộc Chính phủ sẽ chỉ còn là những cơ quan sự nghiệp, các cơ quan có tính quản lý sẽ được sáp nhập vào các bộ và bản thân các bộ sắp tới cũng sẽ được thu gọn. Những cái đó sẽ được xem xét trên cơ sở điều chỉnh công việc với quy mô đó có cần thiết để 1 bộ làm hay không? Hay những cái đó có thể nằm trong 1 bộ?Bây giờ bộ quản lý đa ngành, tức là giải quyết được rất nhiều việc khác nhau. Ví dụ như Bộ NN-PTNT, để có bộ này đã qua 2 lần sáp nhập từ 6 bộ trước đây. Khi nào chúng ta càng làm rõ chức năng, nhiệm vụ quản lý Nhà nước trong điều kiện mới trên từng lĩnh vực thì càng có điều kiện quyết định mô hình tổ chức hợp lý hơn.

-  Theo Thứ trưởng nói, có thể hiểu là những cái nào đã sắp xếp rồi là tương đối dễ dàng?

-  Không hẳn là như thế! Có những cái cũng gay go, quyết liệt lắm đấy. Không có gì dễ dàng trong quá trình này cả! Vì một tâm lý rất chung, khi ghép vào, sáp nhập các cơ quan, người ta thường lo mất vị trí, mất quyền lợi. Đây chính là một thách thức rất lớn. Cái ngăn trở lớn nhất của cải cách hành chính là việc động chạm tới từng tổ chức, cá nhân với những lợi ích cụ thể. Không chỉ là quyền lực, mà còn là những lợi ích khác nhau. Nếu anh không ý thức được vì cái chung, vì sự phát triển của đất nước, mà chỉ nghĩ quanh quẩn với các lợi ích cục bộ cá nhân và một bộ phận thì không thể cải cách được!

-  Vậy làm sao giải quyết được hàng loạt mối quan hệ chồng chéo đó?

-  Đây chính là việc cần phải làm rõ chức năng và phân công lại trách nhiệm của Chính phủ. Chính phủ là người ban hành chính sách pháp luật, chứ không phải là người thực thi nữa. Việc thực thi đã chuyển cho các tổ chức xã hội, nghề nghiệp. Đây chính là một công việc rất lớn trong thời gian tới. Khi đó, để công nhận 1 kỹ sư xây dựng hành nghề không phải là do Bộ Xây dựng làm nữa mà chuyển qua cho Tổng hội Xây dựng, tức là để hội nghề nghiệp tự xác định về vấn đề đó; hoặc để công nhận 1 luật sư đủ tư cách hành nghề, Nhà nước sẽ định ra các tiêu chuẩn, nhưng việc công nhận đó sẽ do Hội Luật gia Việt Nam làm; thẻ nhà báo cũng vậy, sắp tới có thể do Hội Nhà báo cấp, chứ không phải là Bộ VH-TT cấp… Tuy nhiên, Nhà nước phải chịu trách nhiệm về các tiêu chuẩn.

-  Xin cảm ơn Thứ trưởng!

TRẦN LƯU (thực hiện)

Nguồn: sggp.org.vn, ngày 8/6/2007