1/ Trong điều kiện nước ta đã gia nhập WTO, xu thế toàn cầu hóa tạo thuận lợi để phát triển kinh tế là rất lớn. Quốc hội khóa XI đã chú ý đến việc xây dựng và sửa đổi nhiều dự án luật mà chủ yếu là luật kinh tế để đáp ứng với nhu cầu hội nhập, nhưng những vấn đề về xã hội, văn hóa, về bảo vệ môi trường thiên nhiên thì chưa được đề cập và thảo luận thấu đáo để đưa ra được những dự luật với những quy định và giải pháp cụ thể.

Phân hóa giàu nghèo ở các vùng, các tầng lớp dân cư ngày một lớn, công nhân bị bóc lột, nông dân mất ruộng hoặc sản xuất nông nghiệp không đủ sống đã bỏ ra tìm việc làm ở thành thị, trong khi đó chỗ ở, cơ sở y tế, phúc lợi, văn hóa của các đô thị không đáp ứng được, dẫn đến những tệ nạn xã hội phát sinh ngày càng nhiều. Môi trường sống bị xuống cấp do sự phát triển tràn lan các khu công nghiệp nhưng không có giải pháp xử lý rác và nước thải dẫn đến tình trạng nhiều dòng sông, hồ nước bị ô nhiễm nặng.

Không khí ở các thành phố lớn có tỷ lệ bụi và chất độc hại cao gấp nhiều lần cho phép. Rừng một số nơi bị phá không thương tiếc, cảnh quan thiên nhiên, những loài động, thực vật quý hiếm bị tiêu diệt. Giáo dục và y tế là hai lĩnh vực hết sức quan trọng có quan hệ đến sự phát triển của đất nước, của dân tộc đang phải đối mặt với những thách thức ngày càng lớn. Lối sống buông thả của một bộ phận không nhỏ thanh thiếu niên hiện nay là rất đáng báo động.

Không phải ngẫu nhiên mà có rất nhiều ý kiến cho rằng mặc dù mức sống có khá lên, nhưng trong mỗi khu phố, mỗi xóm thôn, mỗi gia đình... đều có những nỗi lo đối với xã hội, đối với môi trường sống làm ảnh hưởng đến niềm vui và hạnh phúc. Bởi vì nếu chỉ chú ý phát triển kinh tế mà văn hóa xã hội bị xuống cấp, môi trường thiên nhiên bị hủy hoại, môi trường sống bị ô nhiễm thì “dù có giàu sang đến mấy cũng không sung sướng gì”. Cử tri kỳ vọng Quốc hội khóa XII sẽ thảo luận, nghiên cứu, xem xét kỹ hơn những vấn đề trên, đưa ra những dự luật mới và sửa đổi, bổ sung các luật về văn hóa, giáo dục, bảo vệ môi trường trong bối cảnh hội nhập; đồng thời giám sát chặt chẽ hơn nữa việc thi hành luật, thi hành nghị quyết của Quốc hội.

2/ Cần khắc phục những chồng chéo, mâu thuẫn trong một số điều quy định ở các văn bản luật. Đây cũng là một hạn chế, nếu không nói là khuyết điểm trong việc làm luật của Quốc hội. Việc một đại biểu Quốc hội khóa XI từng là một luật gia, từng là lãnh đạo cao nhất của Bộ Tư pháp nêu lên những mâu thuẫn trong Bộ luật Tố tụng dân sự với Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Quốc hội khi thảo luận về chức năng, nhiệm vụ của Ủy ban Tư pháp (sẽ được thành lập) là một biểu hiện cụ thể của tình trạng này. Mặt khác, trong các điều luật quy định về quyền hạn, trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân hoặc những điều nghiêm cấm không được làm thì sau những khoản khá chi tiết, thường có thêm một khoản rất chung là: “Các quy định pháp luật khác có liên quan” hay “các hoạt động mà pháp luật khác có quy định cấm”.

Những người thi hành pháp luật thường phàn nàn là tại sao các văn bản pháp luật không nêu cụ thể những điều về quyền hạn, nghĩa vụ hoặc những điều cấm đó theo các pháp luật có liên quan là ở khoản nào, điều nào, luật nào... bởi vì họ không thể nào biết hết các văn bản luật. Và chắc là những người soạn thảo các dự luật cũng không thể nắm hết nội dung các văn bản luật đã ban hành nên mới “hạ” một khoản hết sức chung chung như thế để trình Quốc hội thông qua. Đây là một khuyết điểm trong việc làm luật của Quốc hội các khóa trước, rất cần thiết được Quốc hội khóa XII quan tâm khắc phục.

3/ Trong các Luật Tổ chức Quốc hội để thi hành Hiến pháp năm 1959, năm 1980 và năm 1992 đều có quy định “Các đại biểu Quốc hội có quyền trình các dự án luật ra Quốc hội”. Nhưng cho đến nay, chỉ duy nhất có ông Huỳnh Ngọc Điền, đại biểu Quốc hội khóa VIII của TP.HCM trình dự án Luật Thuế sử dụng đất (mặc dù không được thông qua), còn tất cả các nhiệm kỳ Quốc hội khác, chưa có đại biểu Quốc hội nào thực hiện quyền hạn này. Trong tình hình hiện nay, có rất nhiều vấn đề mà cá nhân đại biểu có thể thu thập ý kiến, nghiên cứu soạn thảo dự án luật mà mình quan tâm để trình ra Quốc hội xem xét. Không nhất thiết phải dài dòng, một dự án luật do cá nhân đại biểu Quốc hội trình ra chỉ nêu một số điều quy định cụ thể về một vấn đề, một nội dung cần được điều chỉnh hành vi của toàn xã hội hoặc của một thành phần dân cư. Những dự án luật này chỉ cần quy định những điều được làm cũng như không được làm và các chế tài xử phạt. Hy vọng là các cá nhân đại biểu Quốc hội khóa XII sẽ có những chuyển biến tích cực về vấn đề này.

4/ Tiếp xúc cử tri của các đại biểu Quốc hội cũng là một vấn đề được cử tri cả nước quan tâm. Bởi vì, qua nhiều nhiệm kỳ Quốc hội, việc tổ chức tiếp xúc cử tri còn biểu hiện quá nhiều tính hình thức, đến nỗi có ý kiến khôi hài cho là “cử tri thì chuyên trách, còn đại biểu Quốc hội thì kiêm nhiệm”. Bởi vì xuân thu nhị kỳ, các đại biểu Quốc hội khi về tiếp xúc cử tri ở nơi đã bầu cho mình thường được địa phương mời toàn “đại cử tri” đến dự, quanh đi quẩn lại vẫn những gương mặt ấy, những kiến nghị ấy, còn những tiếng nói, nguyện vọng của những cử tri bình thường thì không đến được tai đại biểu.

Do vậy, đại biểu Quốc hội cần phải sát dân hơn, không phải chỉ nơi bầu ra mình mà còn cần phải tiếp xúc cử tri của từng thành phần trong nhân dân: nông dân, công nhân, trí thức, doanh nhân, công chức, thanh niên... Và các cuộc tiếp xúc cũng không phải quá ư trang trọng, hình thức vì chính điều đó tự nó đã tạo ra sự cách biệt giữa cử tri và đại biểu. Chỉ có hòa nhập thật sự vào nhân dân thì mới nghe được, hiểu được những tâm tư, nguyện vọng của cử tri để qua đó đưa ra thảo luận ở Quốc hội trong việc quyết định những vấn đề quan trọng của đất nước cũng như tham gia ý kiến vào các dự án luật.

oOo

Mong rằng đại biểu Quốc hội khóa XII ngoài trí tuệ và năng lực, còn phải có bản lĩnh chính trị vững vàng, phẩm chất đạo đức trong sáng, thái độ dũng cảm trong đấu tranh vì quyền lợi của nhân dân, luôn suy nghĩ và đóng góp nhiều ý kiến vào việc cải tiến hơn nữa hoạt động của Quốc hội để làm tròn sứ mệnh cao cả của người đại biểu nhân dân.

Mai Thúc Lân (Nguyên Phó chủ tịch Quốc hội)

Nguồn: Thanh Niên.