Nỗi lo thuế má
Tháng 5.2007, ngành thuế tổ chức các cuộc đối thoại với DN về vấn đề quan hệ giữa cơ quan thuế và đối tượng nộp thuế. Chỉ với khuôn khổ đó, đã có tới gần 1.000 câu hỏi của các DN gửi tới Tổng cục Thuế cũng như các cơ quan thuế về các vấn đề liên quan. Cũng sau lần đối thoại này, có trên dưới 10 chi cục thuế bị nêu tên về chuyện phiền hà, nhũng nhiễu; thậm chí là gây sức ép trước DN về vấn đề thuế.

Tại các cuộc đối thoại, nhiều DN cho rằng thủ tục để tiến hành xin cấp mã số thuế, nộp thuế, khấu trừ thuế.... là quá phiền hà và mất nhiều thời gian. Đặc biệt, một trong những lý do mà DN phải mất nhiều "chi phí cơ hội" là do sự kém cỏi trong ứng dụng công nghệ thông tin trong quá trình thu thuế, quản lý thuế... Những lời ta thán này đã được Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế TƯ chứng minh bằng việc mỗi năm, bình quân DN phải mất tới gần 2.000 giờ để lo các thủ tục về thuế. Còn theo một nghiên cứu khác của NH Thế giới (WB) thì thời gian thực hiện các thủ tục đóng thuế VAT, thuế thu nhập DN và bảo hiểm xã hội của DN là 1.050 giờ/năm. Với chi phí thời gian vào loại "cực kỳ tốn kém" trên, VN đã xếp thứ 120/170 quốc gia được nghiên cứu. Từ thực tế trên, việc nộp thuế cũng như các thủ tục liên quan đến thuế đã trở thành "nỗi niềm" của DN...

Giảm sút năng lực cạnh tranh
Từ 1.7 các cơ quan thuế triển khai cơ chế "một cửa" và Luật Quản lý thuế. Theo đó, tất cả các vấn đề thủ tục liên quan đều được cơ quan thuế nhận trách nhiệm giải quyết; thay vì DN và đối tượng nộp thuế phải "tự thân vận động". Bên cạnh đó, việc DN tự in hoá đơn kể cả hoá đơn đỏ; cơ chế tự khai tự nộp cũng được tiến hành... Tuy nhiên, sau 1 tháng thực hiện, sự chuyển biến đã không như kỳ vọng. Cụ thể, việc tự in hoá đơn đỏ vẫn chưa thể triển khai diện rộng nhằm tạo cho DN cơ chế tự chủ. Thậm chí, nếu DN đi mua hoá đơn thì chỉ mất 19,8 giờ/năm thì khi tự in hoá đơn lại mất đến 55,8 giờ/năm. Bên cạnh đó, thay vì trước đây DN mỗi năm lập hồ sơ kê khai thuế 1 lần thì theo quy định mới, DN phải kê khai tới 4 lần/năm... Chính vì những hạn chế này, cộng với thói quen cũ ở khá nhiều cơ quan thuế nên sự cải tiến chưa mang lại nhiều hiệu quả.

Theo các chuyên gia, "tốn kém" trên đã khiến các DN bị giảm sút năng lực cạnh tranh. Trao đổi với PV Lao Động, TS Nguyễn Quang A cũng nhận định: Đúng là có quá nhiều vấn đề xung quanh thủ tục thuế và làm ảnh hưởng đến DN. Ví như chuyện bán hoá đơn chính là sự độc quyền vô lý; đồng thời gây ra tình trạng bị động cũng như mất thời gian cho DN. Một lãnh đạo Bộ Thương mại cũng nhận xét: Nếu phải tốn quá nhiều chi phí thời gian cho vấn đề thuế sẽ khiến DN kém hiệu quả trong cạnh tranh. Thậm chí, sự phiền hà có thể đẩy DN vào việc gian dối, không minh bạch hoặc tiêu cực để đối phó với vấn đề thuế. Đây lại là điều bất lợi khi hội nhập. Chỉ khi ngành thuế khắc phục được những nhược điểm này mới có thể thu và quản lý thuế hiệu quả; đồng thời giúp DN biến "chi phí cơ hội" thành lợi ích kinh tế.