Gia nhập WTO, môi trường kinh doanh Việt Nam sẽ dần cải thiện theo hướng phù hợp với thông lệ quốc tế, tạo ra niềm tin và sức hút cho các nhà đầu tư nước ngoài. Việc ngày càng có nhiều nhà sản xuất hàng đầu thế giới đến Việt Nam đầu tư cơ sở sản xuất sẽ tạo ra năng lực sản xuất mới cho Việt Nam, tăng khả năng xuất khẩu và chuyển dịch cơ cấu kinh tế. Bên cạnh đó, gia tăng đầu tư nước ngoài sẽ giúp Việt Nam tham gia sâu hơn vào dây chuyền phân công sản xuất trên thế giới, cơ hội xuất khẩu mở ra và DN Việt Nam sẽ gắn chặt hơn với DN và thị trường thế giới.

Đặc biệt, gia nhập WTO, Việt Nam có địa vị bình đẳng với các thành viên khác trong việc hoạch định chính sách thương mại tàn cầu nhằm thiết lập một trật tự kinh tế công bằng trong việc đấu tranh bảo vệ quyền lợi cho đất nước và DN. Điều này có ý nghĩa lớn, giúp DN tránh và giải quyết thuận lợi các cuộc tranh chấp thương mại theo nguyên tắc WTO, không còn bị thiệt thòi như trước đây.

Tuy nhiên, gia nhập WTO, gia nhập một cuộc chơi trên sân chung sẽ đặt Việt Nam trước sức ép cạnh tranh ngày càng lớn trên cả ba cấp độ là quốc gia, DN và sản phẩm. Đây là một thách thức rất lớn nếu nhìn vào những yếu kém nội tại và những bất cập về năng lực của nền kinh tế Việt Nam. Thậm chí dưới tác động thực hiện cam kết WTO chúng ta phải chấp nhận việc phá sản một số DN, nguy cơ bị hàng hóa nước ngoài bè bẹp ngay trên thị trường nội địa là có thể xảy ra.

Điều này đặt toàn bộ nền kinh tế Việt Nam từ chính quyền cho tới DN trước yêu cầu nhanh chóng nâng cao năng lực cạnh tranh trên nhiều góc độ. Đồng thời phải có những chính sách điều chỉnh, phân bổ nguồn lực và chiến lược phát triển một cách hợp lý nhất, tạo ra một hướng đi thích hợp nhất. Cam kết của Việt Nam là sẽ thực hiện các cam kết WTO ngay sau khi gia nhập và nhiều chuyên gia đã cảnh báo: cơ hội đến nhưng đang ở phía trước còn thách thức thì đã cận kề. Nếu không có những thay đổi thì khó mà tìm ra một lối đi thích hợp để vượt qua thách thức, nắm lấy cơ hội.

Xuất khẩu chuyển theo hướng nào?

Sau khi gia nhập WTO, hàng hóa xuất khẩu Việt Nam sẽ không còn nhận được sự hỗ trợ trực tiếp từ Chính phủ. Mọi tính toán lợi thế so sánh phải dựa trên những cam kết WTO và chính sách định hướng lâu dài. Bên cạnh đó, cần tính đến nhu cầu và sự chuyển dịch sản xuất  giữa các khu vực trên thế giới nhằm tận dụng dòng vốn đầu tư và công nghệ để năng sức cạnh tranh cho sản phẩm.

Theo tính toán của các chuyên gia, trong thời gian tới Việt Nam cần tập trung xuất khẩu các mặt hàng công nghệ cao, có giá trị giá tăng lớn như sản phẩm điện tử. Đối với Việt Nam đây là loại sản phẩn có thể sản xuất quy mô lớn và đang thu hút nhiều nhà sản xuất hàng đầu thế giới đến đầu tư. Đồng thời tận dụng được nguồn nhân lực chi phí thấp để tạo ra lợi thế xuất khẩu. Xuất khẩu phần mềm cũng là một sản phẩm được chú ý. Tất nhiên, yêu cầu quan trọng nhất vẫn là nhân lực, đa dạng hóa sản phẩm để nhanh chóng khẳng định tên tuổi và nâng nhanh giá trị xuất khẩu.