Phí tự nguyện: 2 triệu/hộ/năm

Đó là mức phí mà người dân xã Hưng Long, Hưng Nguyên, Nghệ An phải đóng, theo khảo sát của Bộ NNPTNT (từ báo cáo từ 46 tỉnh, TP và điều tra ở 135 xã).

Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tài chính Ngân sách QH về tình hình thực hiện pháp lệnh thu phí, lệ phí trình trước Ủy ban thường vụ QH chiều 20/9 cũng nêu rõ, qua khảo sát, có sự chênh lệch mức đóng phí tự nguyện giữa các vùng miền, từ 250 đến 850 ngàn đồng.

Theo kết quả khảo sát của 15 bộ, 58 tỉnh, TP gửi về UB cho thấy, hiện, hàng năm, người dân phải đóng 28 khoản phí tự nguyện, chiếm từ 2,5 đến 5,2% thu nhập/năm/hộ. "Những vùng kinh tế khó khăn, mức đóng góp còn cao hơn vùng thuận lợi", báo cáo thẩm tra nêu rõ. Cụ thể, ở Hà Nội trung bình một hộ dân đóng 106. 632đồng/hộ/năm, trong khi ở Ninh Thuận là 1.488.813đồng/hộ, Lai Châu, 995 500đồng/hộ; Cà Mau 1.980 000đồng/hộ.

Theo khảo sát của Bộ Tài chính, giai đoạn 2002 - 2005, cả nước đã huy động được trên 3.798 tỷ đồng từ khoản phí do nhân dân tự nguyện đóng góp. "Chính sách huy động sức dân dưới hình thức nhà nước và nhân dân cùng làm là chủ trương đúng, nhưng do 1 số địa phương huy động quá mức, tạo thành gánh nặng đóng góp cho nhân dân".

"Đã đến lúc cần phải giảm bớt những khoản phí này", Chủ nhiệm UB Kinh tế Hà Văn Hiền bức xúc.

Thực tế, Chính phủ đã ban hành nhiều nghị định và chỉ thị để bãi bỏ 340 khoản phí và lệ phí trước đây ban hành không đúng quy định. Đồng thời, công bố 258 danh mục loại phí và lệ phí đã có văn bản hướng dẫn, 31 loại phí chưa có văn bản hướng dẫn nên chưa thực hiện. Nhưng, nhiều địa phương vẫn chưa loại bỏ hết các khoản phí theo quy định, chẳng hạn, Tiền Giang còn 9 loại, Vĩnh Phúc 6 loại,  Hà Nội 2, Cà Mau 16....

Trong 100 khoản phí, mới công khai niêm yết 10 - 15 khoản

Câu chuyện này phổ biến ở hầu hết địa phương. Việc nhiều địa phương không công khai, minh bạch các khoản đóng góp khiến phần lớn người dân không phân biệt được đâu là lệ phí phải nộp theo quy định trong pháp lệnh với lệ phí tự nguyện.

Chủ nhiệm UB Tài chính Ngân sách Phùng Quốc Hiển cho biết, "nhiều địa phương gắn việc huy động đóng góp tự nguyện với việc chính quyền xác nhận các thủ tục hành chính cho người dân". Đến nay, mặc dù, Chính phủ đã công bố 258 danh mục phí, lệ phí theo quy định nhưng thực tế còn nhiều loại phí phát sinh.

Báo cáo giám sát chỉ rõ, một số loại phí đã không còn phù hợp với thực tế nhưng chưa được sửa đổi. Nhiều loại phí như phí sử dụng đường biển, phí cung cấp thông tin về tài chính doanh nghiệp, phí đường thủy nội địa tuy có tên trong danh mục nhưng không thể áp dụng thu. Trong khi đó,  đã có nhiều  loại phí mới phát sinh như phí thẩm định báo cáo đánh giá môi trường, phí điều tra khảo sát đánh giá đất cần bổ sung nhưng không có trong danh mục nên không được phép thu.

Nhiều loại phí như phí phá sản, phí nhượng quyền khai thác, phí vệ sinh ở các làng nghề... tuy có hướng dẫn thu nhưng do chưa có văn bản hướng dẫn nên cũng chưa được phép thu. Khảo sát cũng cho thấy một số loại phí có mức thu tương đối cao gây khó khăn cho người nộp và làm chậm tiến độ như thủy lợi phí, lệ phí cấp mới cấp đổi, cấp lại quyền sử dụng đất...

Trong khi đó, đang có dư luận đa chiều xung quanh một số loại phí có tác động mạnh ảnh hưởng rộng tới người dân như học phí, điện phí, thủy lợi phí. Có người cho rằng, mức thu hiện nay là cao so với khả năng nộp của người dân. Lại có ý kiến cho thấy, vẫn còn thấp so với yêu cầu đòi hỏi mức đầu tư để nâng cao chất lượng dịch vụ.

Thủy lợi phí còn dư trên 370 tỷ chưa có kế hoạch sử dụng

Trong khi đang có nhiều tranh luận về mức thủy lợi phí "quá cao" so với người nông dân thì báo cáo của kiểm toán nhà nước và thẩm tra của Ủy ban Tài chính Ngân sách gần đây cho thấy, việc lập dự toán thu các khoản phí, lệ phí không sát thực tế đã dẫn đến số phát sinh và số dư còn lại tương đối lớn do không sử dụng hết, cũng không kịp thời đưa về ngân sách nhà nước.

Trong hai năm 2005&2006, về việc quản lý sử dụng phí đường bộ, Cục đường bộ VN đã sử dụng phí sai quy định từ ngân sách là 354 tỷ 306 triệu đồng để xây cầu mới, xây trạm thu phí, mua 13 xe chở tiền cho các trạm thu phí nhưng lại không phải là xe chuyên dụng mà là xe phục vụ cho cơ sở kinh doanh.

Sở dĩ vẫn còn những "số dư" lớn như trên là do quy định quản lý sử dụng khoản thu từ phí, lệ phí còn thiếu nhất quán, chưa có sự thống nhất chung về tỷ lệ phí phải đưa vào ngân sách nhà nước và khoản phí để lại cho cơ sở thu phí sử dụng. Vì vậy, cơ sở thu phí không có động lực để tăng thu cũng như chống thất thu.  Nhiều loại phí được trích lại cho đơn vị thu khá nhiều như lệ phí cấp CMND và đăng ký hộ khẩu, nhưng cũng có khoản phí mà Nhà nước không để lại phần trăm nào cho cơ sở thu.

Kết quả giám sát cũng phát hiện ra, có một số loại phí mà tỷ lệ để lại rất thấp, không còn phù hợp với thực tế nhưng chậm được sửa đổi gây khó khăn cho quản lý vì không đủ điều kiện thực hiện như học phí sát hạch lái xe cơ giới đường bộ, phí đường bộ, phí y tế dự phòng. Trong khi đó, nhiều loại phí để lại cho cơ sở với tỷ lệ cao, "chi" không hết nhưng cũng chậm được điều chỉnh,  đôn đốc để nộp lại vào ngân sách nhà nước.

Khảo sát thực tế cho thấy, tại Cục quản lý lao động nước ngoài thuộc Bộ LĐTBXH số phí, lệ phí còn dư tính đến ngày 31/12/2005 là  73 tỷ đồng. Cục Sở hữu trí tuệ thuộc Bộ KHCN còn dư 11,8 tỷ đồng. Việc sử dụng các khoản phí để lại còn chưa tuân thủ các quy định hiện hành. Công tác tổ chức thu ở nhiều cơ quan không đúng như quy định nhà nước, như không tổ chức công khai đấu thầu thu phí với các khoản thu theo mức giá khoán. Thu không sử dụng biên lai hoặc thu dùng biên lai không đúng mẫu mã, đứng từ góc độ quản lý ngân sách, một số đơn vị không thực hiện đúng việc ghi chép thu - chi các khoản phí để lại.

Qua kiếm toán niên độ ngân sách nhà nước năm 2003, kiểm toán đã phát hiện kiến nghị ghi thu ghi chi nộp ngân sách nhà nước chưa đúng là 305 tỷ, trong đó,  Bộ Công nghiệp 147 tỷ, Bộ NNPTNT là 68 tỷ. Năm 2004 công tác kiểm toán cũng phát hiện nhiều sai phạm trong các khoản hạch toán thu nộp phí, lệ phí. Nhiều khoản thu phí để lại cũng chưa ghi thu ghi chi phù hợp, như viện phí  940 tỷ đồng, học phí trên 700 tỷ.

Sau khi trình bày báo cáo giám sát, Chủ nhiệm UB Tài chính Ngân sách kiến nghị, cần nhanh chóng tổng kết xem xét để nâng pháp lệnh thu phí, lệ phí thành Luật.
Nguồn: Vietnamnet