Ông Nguyễn Văn Trung, Cục trưởng Cục Phát triển DN nhỏ và vừa (Bộ KH-ĐT), cho biết, Việt Nam đã bắt đầu thực hiện quá trình phân cấp khi trao quyền chủ động hơn cho chính quyền các địa phương trong việc lãnh đạo phát triển kinh tế địa phương. 

Ông Trung nhận xét, chưa bao giờ Việt Nam đạt được những thành công như vậy trong cải cách môi trường kinh doanh, nhất là khâu gia nhập thị trường. So với một số nước, Việt Nam có nhiều tiến bộ đáng kể. 

Báo cáo của Bộ KH-ĐT tại Diễn đàn quản lý và điều hành kinh tế cấp tỉnh, do bộ này và một số tổ chức quốc tế tổ chức trong hai ngày 15-16/11, minh chứng, chính quyền các tỉnh hiện có thể đưa ra quyết định về các dự án đầu tư cho giá trị tới 40 triệu USD. 

Tuy nhiên, TS. Vũ Thành Tự Anh, Giám đốc Nghiên cứu, Chương trình Fullbright và Chương trình châu Á - chuyên gia tư vấn Dự án Nâng cao Năng lực Cạnh tranh Việt Nam (VNCI), nhận xét, hiện có sự mâu thuẫn trong quá trình phân cấp ở Việt Nam và các nước.

Ở nước ta, việc phân cấp lấy cấp trên làm trung tâm, tức là những việc mà chính quyền cấp trên không thực hiện sẽ trao cho chính quyền cấp dưới; còn tại các nước, cái gì mà cấp dưới không làm được thì chuyển lên cấp trên. Do đó, ở nước ta, không gian của chính quyền các tỉnh bị hạn chế, còn cấp trên lại "ôm" quá nhiều việc dẫn tới quá tải, trong khi năng lực, tài lực còn hạn chế. Việc này cũng dẫn tới hậu quả: chính quyền cấp dưới trông chờ thụ động vào cấp trên. 

Trên thực tế, kết quả điều tra phân cấp ở 7 tỉnh là Hà Tây, Vĩnh Phúc, Đà Nẵng, Quảng Nam, Khánh Hoà, Bình Dương và Tiền Giang của Dự án VNCI cho thấy, việc phân cấp được chào đón nồng nhiệt ở cả 7 tỉnh. Các tỉnh này đều tự chủ và linh hoạt trong huy động nguồn thu, hút vốn đầu tư, trong quy hoạch và chủ động hơn trong phân cấp xuống huyện, xã. Một số tỉnh còn muốn đẩy mạnh phân cấp hơn là Vĩnh Phúc và Bình Dương. 

TS. Vũ Thành Tự Anh đánh giá, qua điều tra chứng tỏ việc phân cấp vẫn còn rất nhiều hạn chế. Từ Trung ương, đó là chính sách chưa đồng bộ, văn bản hướng dẫn ban hành chậm, chính sách thuế thay đổi thất thường... Từ địa phương, sự thiếu tự chủ về nhân sự, năng lực cán bộ hạn chế, thiếu năng động về huy động nguồn lực, thiếu linh hoạt về chi tiêu... đang là rào cản lớn cho việc thực hiện cải cách ở cấp tỉnh.

Nhiều đại biểu cũng cho rằng, việc tăng quyền lực gắn liền với tăng trách nhiệm, do vậy yêu cầu các tỉnh phải có trình độ cao hơn về kiến thức, chuyên môn và khả năng quản trị. Tuy nhiên, kiến thức, trình độ và kỹ năng tiên tiến cũng như phương pháp tiếp cận hiện đại trong quản lý kinh tế hiệu quả đang là một trong những hạn chế rất lớn tại nhiều tỉnh của Việt Nam. Hạn chế này đã trở thành một rào cản lớn cho việc thực hiện cải cách ở cấp tỉnh và do đó ảnh hưởng xấu tới việc phát triển kinh tế bền vững. 

TS. Cao Sỹ Khiêm, Chủ tịch Hiệp hội DN vừa và nhỏ Việt Nam, nói thêm, cần làm rõ hơn việc phân cấp giữa TƯ và địa phương. Cụ thể, đó là một giải pháp triệt để giữa mối quan hệ của phân cấp với quản lý kinh tế kế hoạch tập trung.

Theo TS. Khiêm, cần trả lời được các câu hỏi: phân cấp rồi kiểm soát ra sao, phân cấp nhưng quản lý chung như thế nào... vì nếu không xác định những vấn đề này một cách rõ ràng chúng ta sẽ lại rơi vào tình trạng lúng túng.

Theo ông Nguyễn Văn Trung, không chỉ các địa phương yêu cầu phân cấp mạnh hơn, mà ngay cả Chính phủ cũng yêu cầu phân cấp cao hơn nữa. Ví dụ, thời hạn cho 3 khâu đăng ký kinh doanh, phát phiếu, mã số thuế hiện nay khoảng 15 ngày, Chính phủ yêu cầu tiếp tục phải giảm và có ý kiến nên giảm xuống 5 ngày. Việc này nghĩa là đề cao trách nhiệm của người dân, trách nhiệm của các cơ quan công quyền Nhà nước. 

Trong hai ngày làm việc, vấn đề liên quan đến phân cấp, phân quyền sẽ tiếp tục được các đại biểu tại Diễn đàn tập trung thảo luận, như: Gia nhập WTO - cơ hội, thách thức và các tác động lên hai trào lưu phân cấp và kế hoạch hoá tập trung của Việt Nam; quy hoạch sử dụng đất và phân cấp quản lý đất đai; đơn giản hoá thủ tục thành lập DN; xúc tiến thương mại - đầu tư và đơn giản hoá thủ tục cấp phép đầu tư và các sáng kiến trong đối thoại giữa chính quyền và khu vực tư nhân.

Kết quả thảo luận tại Diễn đàn sẽ được xây dựng thành một tài liệu về Quản lý kinh tế địa phương và được chính thức sử dụng tại Diễn đàn DN Việt Nam, do Chính phủ tổ chức vào tháng 12 tới
Nguồn: Vietnamnet.