Với những diễn biến thất thường của tỷ giá hối đoái và dư thừa ngoại tệ tạm thời đã gây ra những hậu quả tức thì mà người phải gánh chịu đầu tiên là các nhà xuất khẩu. Một doanh nghiệp (DN) vừa mới phản ảnh với báo VietNamNet rằng, họ đang rơi vào tình thế dở khóc dở cười khi mà ngân hàng (NH) từ chối mua USD, trong khi DN lại không thể rút tiền mặt bằng ngoại tệ để bán ra thị trường tự do, nhằm trang trải các chi phí cho hoạt động kinh doanh của mình.

Trong nhiều năm qua, hầu hết các ngân hàng (NH) Việt Nam luôn trong tình trạng thiếu ngoại tệ nên các DN xuất khẩu luôn được cưng chiều. Hơn thế, thúc đẩy xuất khẩu luôn là chính sách ưu tiên hàng đầu của Việt Nam, đã làm cho nhiều người nghĩ rằng việc mang được ngoại tệ mạnh về cho quốc gia là vinh dự lớn. Đương nhiên, giá bán thường cao hơn so với tiêu thụ trong nước, giúp cho mục tiêu vì lợi nhuận của DN cũng được đảm bảo.

Do xu hướng trên đã xảy ra trong một thời gian khá dài, nếu không muốn nói là từ trước đến nay, nên có lẽ chưa bao giờ, các nhà xuất khẩu và các NH lại nghĩ rằng mình có thể rơi vào tình trạng hiện nay. Điều bất ngờ này đã đem lại không ít sự lúng túng cho những bên liên quan, nhất là các phía DN.

Sáng tạo?

Trong lúc USD khan hiếm, lý ra tiền đồng tiền phải mất giá mạnh, nhưng để đảm bảo sự ổn định của tỷ giá, NH Nhà nước Việt Nam (NHNN) chỉ quy định một sự thay đổi theo hướng giảm giá tiền đồng một mức phải chăng, và trong lúc đô-la dư thừa thì NHNN cũng có những chính sách tương tự.

Tuy nhiên, cơ chế thị trường thường vẫn hoạt động tốt. Biết quy định là như vậy nhưng các NH vẫn tìm cách này hay cách khác làm cho tỷ giá nó sát với thị trường hơn. Đơn giản là sử dụng ngoại tệ khác làm trung gian chuyển đổi hay hợp đồng kỳ hạn.

Trong trường hợp sử dụng ngoại tệ khác ngoài USD, do NH được quyền quyết định tỷ giá nên các giao dịch vẫn có thể xảy ra. Ví dụ tỷ giá tối thiểu mà các NH được mua USD bằng tiền VNĐ là 16.045, nhưng họ chỉ muốn mua 15.950. Lúc này, DN bán sẽ USD cho NH để lấy Euro với giá 1 USD đổi 0,68210 Euro, sau đó NH sẽ mua Euro bằng tiền VNĐ với giá 23.384 đổi 1 Euro hay 15.950 VNĐ đổi 0,68210 Euro.

Như vậy, về cơ bản hai bên vẫn có thể mua được với giá “thuận mua vừa bán”. Giao dịch chỉ không thể xảy ra nếu DN cứ khăng khăng đòi bán ở mức giá theo quy định.

Giải pháp?

Là những người kinh doanh tiền tệ chuyên nghiệp nên các NH có rất nhiều cách để ứng phó trong các tình huống xảy ra theo các quy luật của thị trường và không phạm luật. Trong những tình huống như vậy, là những người chủ động trong đàm phán nên các NH thường dành phần hơn về mình và đương nhiên các DN sẽ chịu thua thiệt một chút.

Do vậy, khi những chính sách hợp quy luật thì nó vận hành tốt. Ngược lại những bóp méo sẽ gây ra những hoạt động kinh tế không lành mạnh, tốn nhiều chi phí giao dịch cho nền kinh tế.

Trong tình huống hiện tại, những người có quyền quyết định trong điều hành chính sách tiền tệ có thể áp dụng hai chính sách đồng thời. Một mặt, nên tung tiền đồng để mua ngoại tệ vào (đương nhiên là kết hợp với những biện pháp thu tiền để tránh tình trạng trong nền kinh tế có thêm nhiều tiền làm cho tình trạng lạm phát trở nên trầm trọng hơn). Mặt khác, nới lỏng biên độ dao động tỷ giá để nó sát với cung cầu của thị trường hơn.

Đối với các nhà xuất khẩu, không phải lúc nào mọi chuyện cũng dễ dàng như thời gian vừa qua. Do vậy, cần có những giải pháp ngắn hạn và dài hạn mà trước mắt có thể thỏa thuận với các NH để có được một sự “thuận mua vừa bán”. Về lâu dài, nên tìm hiểu và sử dụng các công cụ phòng ngừa rủi ro như hợp đồng kỳ hạn hay quyền chọn… để giảm thiểu những bất trắc có thể xảy ra.
Nguồn: Vietnamnet