Lạc quan

Ông Song Foong Wong cho biết, qua khảo sát 234 DN, cảm nhận về môi trường kinh doanh hiện tại ở Việt Nam là "tạm được", khả quan hơn năm ngoái.

Khác với kết quả điều tra năm 2006, khi các DN đều bày tỏ mối quan ngại và nghi ngờ về môi trường kinh doanh, kết quả điều tra năm nay chỉ ra xu thế đi lên của môi trường kinh doanh trong cảm nhận của DN. 90% DN được hỏi có kế hoạch mở rộng quy mô kinh doanh trong 3 năm tới.

Điều quan trọng là cảm nhận này thống nhất ở hai khối DN trong nước và DN nước ngoài, trái với xu hướng ghi nhận được trong 5 năm qua, khi có sự khác biệt lớn giữa hai khối DN.

Ông Ajay Chhibber, Giám đốc quốc gia Ngân hàng thế giới tại Việt Nam cho rằng, những cảm nhận tích cực này đã tác động trực tiếp tới dòng vốn FDI vào Việt Nam đạt mức kỷ lục, bằng 1/4 GDP của Việt Nam. So với trước đây, FDI cũng chỉ chiếm phần nhỏ hơn trong tổng đầu tư quốc gia. Cộng đồng DN trong nước có mặt nhiều hơn, tích cực hơn.

Các đại biểu lý giải, nguyên nhân của sự lạc quan này chính là những cải cách luật pháp sau khi gia nhập WTO, là những đổi mới trong nội các mới của Chính phủ và những lợi ích thu được khi gia nhập WTO. Việc gia nhập WTO không còn là mối nguy tiềm ẩn với các DN. Các DN nhận thức rõ và chấp nhận tham gia cạnh tranh.

Còn nhiều quan ngại

Tuy nhiên, để trở thành một nơi có môi trường kinh doanh cạnh tranh, Việt Nam cần phải tập trung giải quyết khá nhiều vấn đề.

Các DN chỉ rõ 3 vấn đề này vẫn duy trì từ 2005 đến nay là: cơ sở hạ tầng, bảo vệ sở hữu trí tuệ, và môi trường pháp lý. Về cơ sở hạ tầng, mặc dù Chính phủ có nhiều nỗ lực phát triển nhưng DN vẫn gặp không ít khó khăn, gây tốn kém chi phí kinh doanh, ảnh hưởng năng lực cạnh tranh của DN, trong đó, mạng lưới giao thông và năng lượng là hai mối quan tâm đặc biệt. Giao thông chưa đáp ứng được tăng trưởng kinh tế. Các dự án lớn chậm trễ và sự phát triển không đồng bộ khiến cho tình hình căng thẳng hơn trước.

Ông Chirstopher Muessel, Chủ tịch Phòng thương mại Mỹ Amcham phân tích, những hạn chế về cơ sở hạ tầng là mối đe dọa đối với việc sản xuất và xuất khẩu của các DN. Việc tham gia của khu vực tư nhân vào phát triển cơ sở hạ tầng, tài chính và quản trị là đòi hỏi cấp bách, đặc biệt với việc phát triển các cảng biển nước sâu và nhà máy phát điện.

Hệ thống tòa án và thực thi luật pháp vẫn còn kém, với thủ tục rườm rà và chi phí cao. Cải cách hành chính chưa đạt tốc độ nhanh như mong đợi khi hiệu quả dịch vụ hành chính trở lại trong danh sách 5 lĩnh vực yếu kém nhất. Còn quá nhiều giấy phép không cần thiết tồn tại. Tình hình "giấy phép con" đang phục hồi cùng với việc ra mắt các quy định, luật lệ mới...

Bên cạnh những "rào cản tăng trưởng" đã tồn tại từ lâu này, theo ông Paul Fairhead, Chủ tịch Phòng thương mại Australia (Auscham) cho rằng có những vấn đề khác đang nổi lên cùng với sự phát triển chưa từng có của Việt Nam, như quản trị DN yếu kém, vấn đề thống kê và công khai thông tin, tiếp cận đất đai, sự thực hiện chậm và/hoặc chưa rõ ràng các cam kết WTO.

Nguồn nhân lực: vấn đề nổi cộm

Nhân công giá rẻ và đông đảo vốn là thế mạnh của Việt Nam trong thu hút đầu tư. Tuy nhiên, lần đầu tiên theo đánh giá cảm nhận môi trường kinh doanh, sự thiếu hụt lao động trở thành rào cản chính cho việc mở rộng kinh doanh của DN.

Và cũng lần đầu tiên, Diễn đàn DN Việt Nam đã dành thời gian thảo luận về vấn đề nguồn lao động và giáo dục đào tạo, bên cạnh những nội dung về cơ sở hạ tầng, về ngân hàng và thị trường vốn, về tiếp cận đất đai, về thuế...

Các DN đánh giá vấn đề nguồn nhân lực là một yếu tố cản trở sự phát triển và tính cạnh tranh của DN. Theo báo cáo của Vietnamworks, trong 12 tháng qua, nếu cầu về lao động đã tăng lên 100% trong khi cung về việc làm chỉ tăng khoảng 60%.

Theo báo cáo cảm nhận môi trường kinh doanh, các DN kinh doanh ở Việt Nam ngày càng gặp khó khăn trong việc tuyển dụng và giữ nhân viên có tay nghề chuyên môn cao, đặc biệt là các nhân viên quản lý, trong khi đó là mối quan tâm đầu tiên của các DN khi hoạt động.

Đồng thời, người lao động mong được tăng lương (mức tăng lương trung bình tới cuối 2007 là 12%) đã tác động đến khả năng của các nhà kinh doanh trong và ngoài nước trong duy trì sức cạnh tranh trong thị trường toàn cầu. Chi phí lao động bắt đầu vượt qua năng suất lao động, và chi phí tuyển dụng và đào tạo tăng cao.

Các chuyên gia cho rằng, sự mất cân đối trong thị trường lao động chỉ là chóp của tảng băng ngầm. Không có dấu hiệu nhu cầu trên thị trường lao động được giải quyết. Điều này sẽ làm giảm ưu thế cạnh tranh của Việt Nam trên khía cạnh nguồn lao động dồi dào, tương đối rẻ và có trình độ.

Chủ tịch AusCham cho rằng, việc thiếu hụt này cũng bộc lộ sự kém hiệu quả trong nỗ lực cải cách giáo dục và đào tạo ở Việt Nam. Chỉ một số ít sinh viên tốt nghiệp ĐH có đủ kỹ năng cần thiết tham gia vào lực lượng lao động mà không cần đào tạo thêm nhiều.

Các chương trình đào tạo nghề thay thế cho ĐH, đào tạo nghề liên hệ chặt với ngành kinh tế vẫn còn là điều mới mẻ ở Việt Nam và chưa có nhận thức cao trong cộng đồng. Việt Nam chưa có những bước đi cụ thể để đạt được mục tiêu gắn đào tạo với nhu cầu xã hội.

Các đại biểu nhấn mạnh, vấn đề này cần phải được giải quyết ngay nếu Việt Nam muốn duy trì khả năng cạnh tranh, đặc biệt vào thời kỳ hội nhập sâu rộng, đầu tư nước ngoài nở rộ, nhu cầu nhân lực tăng cao.
Nguồn: Tiền Phong