Sau ba năm liên tục tăng đại nhảy vọt, giá nguyên liệu thế giới năm 2007 ở mức cao kỷ lục mọi thời đại. Các số liệu thống kê của IMF cho thấy, trong năm 2007, tuy chỉ tăng 11,76%, nhưng giá nguyên liệu thế giới nói chung ước đạt 134,9 điểm, cao gấp 2,07 lần so với năm 2003. Trong đó, điểm đặc biệt đáng lưu ý là, tuy chỉ cao gấp 1,71 lần so với năm 2003, nhưng giá của nhóm hàng nguyên liệu phi dầu mỏ vẫn còn tăng 13,95%, trong khi giá dầu mỏ tuy đã cao kỷ lục gấp 2,46 lần, nhưng chỉ tăng 10,62%.

Trong bối cảnh đó, rõ ràng là quốc gia nào càng phụ thuộc nặng nề vào nguồn nguyên liệu NK bao nhiêu thì càng bị tác động lớn bấy nhiêu, bởi NK nguyên liệu càng lớn cũng đồng nghĩa với quy mô "NK sốt nóng giá cả thế giới" càng lớn. Điều này tác động bất lợi "kép" đối với nền kinh tế nước ta. Đó trước hết là, tốc độ tăng NK vốn đã cao lại bị giá nguyên liệu NK tăng mạnh khuếch đại lên, cho nên NK tăng đột biến. Tiếp theo, cũng do giá nguyên liệu NK tăng mạnh, trong khi giá hàng chế tạo tăng không tương ứng, thu nhập và lợi nhuận của các DN sản xuất hàng XK từ các nguyên liệu NK giảm mạnh.

Còn trên thực tế, từ các kết quả tính toán từ các số liệu thống kê xuất NK của nước ta trong năm đầu tiên "sống trong "ngôi nhà chung" WTO vừa qua, có thể thấy những điều rất thú vị sau đây:

Thứ nhất, ở đầu vào NK, tổng kim ngạch NK 8 loại nguyên liệu chủ yếu có số liệu thống kê về giá trị và khối lượng của nước ta năm 2007 đạt 17,860 tỷ USD, tăng đại nhảy vọt 41,17%, nhưng nếu quy về giá năm 2006 thì chỉ đạt 15,234 tỷ USD, tức là chỉ tăng 2,583 tỷ USD và 20,41%. Những điều nói trên có nghĩa là, bên cạnh tốc độ tăng NK 20,41% có thể coi là bình thường của nền kinh tế nước ta lâu nay, đã có 2,626 tỷ USD, tương ứng với tốc độ tăng NK 20,76% là do sốt nóng gía nguyên liệu thế giới đã khuếch đại lên, cho nên đây chính là "thủ phạm chính" dẫn đến tình trạng "đoàn tàu NK" của nước ta đột ngột tăng tốc.

Giá nguyên liệu tăng cao gấp bội so với giá hàng chế tạo trên thị trường thế giới và do nguyên liệu lâu nay vẫn chiếm chí ít khoảng 60% "rổ hàng hoá NK" của nước ta, cho nên việc giá nguyên liệu thế giới sốt nóng đã làm khuếch đại "rổ hàng hoá" này trong năm 2007 vừa qua thêm khoảng 6 tỷ USD, tương ứng với tốc độ tăng khoảng 13,5%, tức là tổng kim ngạch NK thực tế (quy về giá năm 2006) chỉ trên 54 tỷ USD, tương ứng với tốc độ tăng trên 22%.

Thứ hai, cho dù điều quan trọng nhất là kim ngạch XK của nước ta trong năm qua đã đạt 48,387 tỷ USD, cho nên đạt tốc độ tăng rất đáng mừng 21,5%, nhưng khoản chúng ta được hưởng lợi do giá cả thế giới sốt nóng lại nhỏ hơn nhiều so với khoản bị thua thiệt nói trên ở đầu vào NK và điều còn đáng lo ngại hơn nhiều là hàng loạt mặt hàng XK chủ lực của nước ta đang "giậm chân tại chỗ", thậm chí giảm mạnh, cho nên càng làm cho tình trạng nhập siêu trở nên nghiêm trọng hơn.

Cụ thể, tổng kim ngạch XK 8 mặt hàng chủ yếu có số liệu thống kê về giá trị và khối lượng của nước ta năm 2007 tuy đạt 15,625 tỷ USD và chỉ tăng khiêm tốn 10,92%, nhưng điều hết sức may mắn là nếu quy về giá năm 2006 thì chỉ đạt 13,501 tỷ USD, tức là sốt nóng giá cả thế giới đã khuyếch đại kim ngạch XK thêm 1,764 tỷ USD và 12,82%, cho nên đã bù cho 261 triệu USD và 1,90% kim ngạch XK thực tế bị giảm so với năm 2006.

Các tính toán nói trên cho thấy hai điều. Trước hết, tuy giá hàng XK cũng tăng, nhưng tăng quá thấp so với giá hàng NK, cho nên khoản lợi được hưởng quá nhỏ so với khoản thiệt phải chịu. Tiếp theo, trong khi nhu cầu NK hầu như tất cả các loại hàng hoá chủ yếu nói trên của chúng ta đều tăng phi mã, thì tổng nguồn của 8 mặt hàng XK chủ yếu lại giảm, dù chỉ giảm nhẹ.

Thứ ba, bên cạnh hai tác nhân chủ yếu là đáng lo nói trên, việc nhập siêu đạt kỷ lục chưa từng có về quy mô và tăng đại nhảy vọt về tốc độ trong năm đầu tiên gia nhập WTO vừa qua còn do tốc độ tăng đầu tư rất đáng mừng của nền kinh tế nước ta.

Trước hết, các số liệu thống kê xuất NK cho thấy, quy mô nhập siêu đã lên tới 12,443 tỷ USD, tức là đã gần bằng 65% tổng nhập siêu của cả kế hoạch 5 năm 2001-2005, còn tỷ lệ nhập siêu 25,72% tuy vẫn còn thấp rất xa so với kỷ lục 53,58% trong lịch sử 17 năm đẩy mạnh XK của nước ta, nhưng đã cao gấp hơn 2 lần so với năm 2006.

Việc nhập siêu trong năm 2007 tăng đột biến là do tác động đồng thời của ba yếu tố: gia tăng mạnh đầu tư; sốt nóng giá nguyên liệu thế giới và XK một loạt mặt hàng chủ yếu của nước ta đã đạt tới mức đỉnh về khối lượng. Trong đó, do gia tăng NK và nhập siêu do tăng đầu tư là dấu hiệu hết sức đáng mừng, bởi điều này đồng nghĩa với việc gia tăng sức mạnh của nền kinh tế trong tương lai gần, cho nên việc "giải bài toán" nhập siêu của nước ta chỉ có thể tiếp cận từ hai hướng: vừa đẩy mạnh XK, vừa phải đẩy mạnh phát triển công nghiệp nguyên liệu, cũng như công nghiệp phù trợ trong nước để hưởng lợi "kép ba": hạn chế NK để hạn chế nhập siêu; nâng cao hiệu quả sản xuất và tăng tốc phát triển kinh tế.

Trong đó, nâng cao hiệu quả sản xuất là điều kiện quan trọng nhất. Điều này cũng giải thích tại sao gia nhập WTO đồng nghĩa với việc chúng ta có cả thị trường thế giới để phát triển, nhưng tốc độ tăng trưởng trong năm "hậu gia nhập WTO" (8,48%) chỉ nhỉnh hơn chút xíu so với năm "tiền gia nhập WTO" (8,17%). Đây không chỉ là vấn đề có tầm quan trọng đặc biệt hiện nay, mà cả về lâu dài, bởi không chỉ "thời nguyên liệu giá rẻ" đã lui vào dĩ vãng và từ nay trở đi chúng ta sẽ buộc phải đối mặt với tình trạng "thóc cao gạo kém", mà còn bởi việc mở rộng thị trường XK càng ngày càng khó, trong khi thị trường tiêu thụ nguyên liệu và vô số các bán sản phẩm khác ngay trong nước do chúng ta dày công tạo ra thì từ rất lâu nay lại vẫn để cho những "người hàng xóm" tận khai.
Nguồn: DDDN