Mặc dù Hiến pháp năm 1992 chính thức thừa nhận sự tồn tại của các thành phần kinh tế và khẳng định quyền bình đẳng giữa các thành phần kinh tế trước pháp luật, nhưng khi thực hiện, nhiều cơ quan quản lý nhà nước đã không thực sự tuân thủ quy định này. Tình trạng phân biệt đối xử với các thành phần kinh tế, đặc biệt là giữa DN nhà nước và DN khu vực tư nhân vẫn còn khá phổ biến. Bên cạnh đó, do quyền lợi cục bộ, một số cơ quan nhà nước, bằng các mệnh lệnh hành chính của mình gián tiếp can thiệp vào hoạt động kinh doanh của các DN, tạo lợi thế cho một số DN vẫn còn diễn ra. Tình trạng đó làm xuất hiện những rào cản thương mại ngay trên chính thị trường nội địa, tạo nên sự bất bình đẳng trong cạnh tranh giữa các DN, gây thiệt hại cho người tiêu dùng và cho nền kinh tế. Ngay cả khi Luật Cạnh tranh đã được ban hành và có hiệu lực thi hành (từ ngày 1/7/2005), tình trạng trên vẫn chưa được cải thiện là bao.

DN là xương sống của nền kinh tế đất nước. Quá trình sản xuất, kinh doanh của các DN tạo ra hàng hoá, dịch vụ lưu thông trên thị trường và nó đã kéo theo các hoạt động kinh tế và quản lý kinh tế liên quan như: quan hệ tài chính – tín dụng – ngân hàng trong quá trình tạo nguồn vốn sản xuất, kinh doanh; quan hệ sản xuất – kinh doanh – dịch vụ trong quá trình sản xuất và cung ứng dịch vụ, tiêu thụ sản phẩm; quan hệ cung ứng chuyển giao công nghệ mới; quan hệ về thông tin thị trường, xúc tiến thương mại; quan hệ về quảng cáo, phổ biến sản phẩm, hội chợ, chính sách khuyến mãi, tiếp thị...

Hoạt động của các DN trong điều kiện kinh tế thị trường có sự quản lý và định hướng của Nhà nước sẽ phụ thuộc rất nhiều vào các chế độ, chính sách (những yếu tố khách quan) của Nhà nước. Tuy nhiên, về phần mình, để thích ứng với nền kinh tế, bản thân các DN cũng sẽ tự phải hoạch định những chiến lược để nâng cao năng lực cạnh tranh của chính mình. Ngoài chiến lược kinh doanh dài hạn và chiến lược về sản xuất, kinh doanh cho sản phẩm hàng hoá, dịch vụ cụ thể... khả năng dự báo về thị trường cũng là một yếu tố quan trọng giúp DN nắm được chiếc chìa khoá của thành công.

Năng lực cạnh tranh của DN, xét cho cùng là khả năng đưa ra các sản phẩm của mình đủ sức cạnh tranh với các sản phẩm cùng loại trên thị trường cạnh tranh và thị trường liên quan. Để quá trình cạnh tranh của các DN trên thị trường đạt hiệu quả không thể không nói đến vai trò điều tiết của Nhà nước. Luật Cạnh tranh và các quy định pháp luật có liên quan đến hoạt động của DN ra đời phải đảm bảo cho các DN được quyền gia nhập và rút lui khỏi thị trường; Bảo đảm sự an toàn về mặt pháp lý trong hoạt động tự do kinh doanh, tự do thương mại và tự do giao kết hợp đồng; Có chính sách pháp luật tiền tệ ổn định, hiệu quả; Kiểm soát và loại trừ những hành vi hạn chế kinh doanh (kể cả các hành vi can thiệp bất hợp lý từ phía cơ quan công quyền), xử lý nghiêm các hành vi cạnh tranh không lành mạnh; Đảm bảo sự minh bạch, bình đẳng giữa các DN thuộc mọi thành phần kinh tế trên thị trường; Có sự hoàn thiện của hệ thống pháp luật về sở hữu trí tuệ, pháp luật về thuế, quản lý giá cả, tài chính, kế toán, kiểm toán...

Khi mà chúng ta chưa nhận dạng được bản chất của thị trường cạnh tranh, cơ chế cạnh tranh giữa các chủ thể trong thị trường và các điều kiện bảo đảm thì quá trình cạnh tranh vẫn chỉ là quá trình tự phát. Và lúc đó, Luật Cạnh tranh dù có cũng như không.
Nguồn: DDDN