Liên kết và hợp tác là xu hướng tất yếu

PGS TS Luật học Nguyễn Như Phát:

Trong cơ chế thị trường, do cạnh tranh cũng là một điều tất yếu và trong đó con đường tạo ra năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp là liên kết. Thông qua liên kết, doanh nghiệp khắc phục được những hạn chế về tài chính, vật lực... Như vậy, đây là xu hướng tích cực và sẽ diễn ra phổ biến trong thời gian tới.

Thời điểm này mới nghĩ đến chuyện liên kết, hợp tác là quá chậm. Sự chậm trễ này bắt nguồn từ tư duy kinh tế cơ bản của doanh nghiệp Việt Nam: manh mún, hiếu thắng. Song thực tế là chỉ đến khi nhìn thấy nguy cơ mất thị phần sau khi nước ta gia nhập WTO, nhiều doanh nghiệp Việt Nam mới bắt đầu tính đến chuyện hợp tác với nhau để tính chuyện nâng cao năng lực ngoại sinh.

Ông Vũ Thanh Sơn- Tổng Giám đốc TCty Thương mại Hà Nội

Năm 2007 là năm "được mùa" của những mối liên kết, hợp tác giữa các doanh nghiệp Việt Nam cũng như giữa doanh nghiệp Việt Nam với doanh nghiệp nước ngoài. Nhiều doanh nghiệp phát triển rất nhanh qua liên kêt hợp tác. Thực tế này đã khẳng định đây không còn là thời buổi của cách làm ăn đơn thương độc mã mà là hợp tác, kích thích lẫn nhau cùng phát triển.

Tuy nhiên, để phát triển mạnh mẽ những mối liên kết, hợp tác đòi hỏi phải có những điều kiện nhất định. Năm 2007, việc gia nhập WTO đã tạo đủ điều kiện tiên quyết cho hợp tác, liên kết như có đầy đủ luật chơi theo chuẩn mực quốc tế, minh bạch hóa về cơ chế chính sách, luật lệ...

Bà Vũ Thúy Hạnh - Phó Giám đốc Cty Sena Việt Nam

Xu hướng liên kết, hợp tác bùng nổ trong năm qua là một phản ứng hết sức tích cực của doanh nghiệp trong nước khi Việt Nam gia nhập WTO. Một số doanh nghiệp Việt Nam hoạt động trong các lĩnh vực như bán lẻ, tài chính, chứng khoán, bất động sản... đã chủ động ngồi lại với nhau, bàn bạc cách hợp tác để giữ thị phần nhằm chủ động cạnh tranh với các doanh nghiệp nước ngoài. Điều này cho thấy doanh nghiệp đã ý thức được thách thức của Việt Nam khi gia nhập WTO, đồng thời họ cũng ý thức được rằng chỉ có hợp tác thì mới phát triển được. Tuy nhiên, theo tôi đây mới là bước khởi động, chặng đường phía trước còn rất nhiều khó khăn, đặc biệt đối với DNNVV.

Nhưng không có nghĩa là bằng mọi giá

Ông Nguyễn Như Phát:

Trong kinh tế thị trường hiện đại, liên kết có rất nhiều hình thức khác nhau thuộc quyền tự do của các doanh nghiệp nhưng sẽ bị giới hạn bằng chính sách và pháp luật mà ở đây trước hết là pháp luật cạnh tranh. Sẽ có trường hợp các doanh nghiệp lớn có vị trí thống lĩnh thị trường được hình thành chỉ thông qua liên kết - một động tác "kỹ thuật" đơn thuần. Một hình thức liên kết kinh tế khác là thỏa thuận về những điều kiện kinh doanh và mặt trái của nó là thủ tiêu sự cạnh tranh giữa những người tham gia liên kết. Khi đó, người tiêu dùng bị thiệt hại, bản thân lĩnh vực đó trở nên lạc hậu do thiếu cạnh tranh, không chịu đổi mới, Nhà nước không thu được nhiều thuế...

Ông Vũ Thanh Sơn:

Chỉ có thể bằng liên doanh liên kết, bắt tay với nhau thì doanh nghiệp Việt Nam mới có thể tồn tại, cạnh tranh được trong bối cảnh ngày càng có nhiều doanh nghiệp nước ngoài chọn Việt Nam làm điểm đến. Song không phải vì thế mà chúng ta liên kết bằng mọi giá.

Theo tôi, thực tế liên kết, hợp tác kinh tế đã xuất hiện một số dấu hiệu đáng lo ngại, ví dụ việc sử dụng vốn đầu tư của các doanh nghiệp Việt Nam sau khi huy động vốn từ các đối tác. Nhiều doanh nghiệp đang say sưa với chiến lược đa dạng hóa ngành nghề, hợp tác liên kết tràn lan, đầu tư cả vào những lĩnh vực trái với ngành nghề chủ lực trong khi họ không có kinh nghiệm tổ chức, quản lý và vận hành. Đó không phải là những liên kết bền vững.

Bà Vũ Thúy Hạnh:

Hiện nay, hầu hết các DNNVV, tuy đã bắt đầu có sự liên kết nhưng cơ bản vẫn xuất phát từ lợi ích riêng của mình hơn là vì lợi ích chung. Trong khi đó, liên kết chỉ hiệu quả, bền vững khi các bên có cùng chí hướng và hài hòa lợi ích.

Điều kiện cần và đủ

Ông Nguyễn Như Phát:

Theo tôi, có ba vấn đề cần lưu ý khi muốn tham gia liên kết kinh tế: Thứ nhất, liên kết kinh tế cần tư duy sòng phẳng, biết chia sẻ lợi ích trên cơ sở hai bên cùng có lợi; Thứ hai, doanh nghiệp cần biết biết mình biết người, trước tiên là biết "thế" của mình thông qua nghiên cứu thị trường, kỹ thuật, đối tác... Điều này có thể giúp doanh nghiệp thẩm định được khả năng của đối tác, tránh những rủi ro về mặt pháp lý; Thứ ba, cần có tính độc lập, tự chủ trong quản trị doanh nghiệp để không bị các yếu tố bên ngòai tác động đến quá trình hợp tác.

Theo thông lệ quốc tế, Cục Quản lý cạnh tranh là một đơn vị độc lập, có quyền hủy những hợp đồng, thỏa thuận có thể tạo thành độc quyền, làm méo mó thị trường. Tuy vậy, hiện nay, địa vị pháp lý và năng lực của cục này tại nước ta chưa đủ mạnh nên chưa thể thực hiện được những chức năng trên đã được pháp luật của ta ghi nhận. Do đó, Cục Quản lý cạnh tranh cần phải được nâng cao năng lực, giao thêm quyền hạn kiểm soát tốt hoạt động này nhằm tạo một thị trường công bằng.

Bên cạnh đó, Chính phủ nên ban hành và yêu cầu thực thi một quy chế bắt buộc về công khai, minh bạch hóa quá trình hợp tác song song với việc đảm bảo tính hợp pháp của các quyết định hành chính cho phép hay chuẩn thuận những vụ liên kết.

Ông Vũ Thanh Sơn:

Theo tôi, có một số vấn đề mà mỗi đơn vị kinh tế đều nên quan tâm nếu muốn đạt hiệu quả cao trong hoạt động liên kết, hợp tác. Đó là xác định lĩnh vực đầu tư và đối tác liên kết phù hợp dựa trên việc xây dựng một chiến lược phát triển rõ ràng. Khi đã chọn được đối tác liên kết, cần cùng nhau xây dựng cơ chế hợp tác, liên kết hai bên cùng có lợi trên cơ sở phát huy tốt nhất lợi thế của mỗi bên.

Chính phủ cần tiếp tục nghiên cứu các cơ chế chính sách quản lý kinh tế vĩ mô có liên quan đến hoạt động kinh tế để các doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế thực sự yên tâm khi đầu tư, hợp tác với nhau. Bên cạnh đó, vai trò của VCCI và các hiệp hội ngành hàng cũng rất quan trọng trong việc tạo dựng môi trường giao lưu giữa các doanh nghiệp, giúp doanh nghiệp thiết lập được những mối quan hệ hợp tác; đưa tiếng nói của doanh nghiệp đến Chính phủ để tạo môi trường thuận lợi hơn cho việc phát triển các mối quan hệ đó.

Bà Vũ Thúy Hạnh:

Để thúc đẩy sự hợp tác giữa các doanh nghiệp, theo tôi, việc thành lập và tạo điều kiện để các hiệp hội ngành nghề hoạt động hiệu quả là một giải pháp hữu hiệu. Đây sẽ là kênh chắp mối, giới thiệu, đưa ra các chương trình hợp tác phù hợp nhất giữa các doanh nghiệp cùng ngành hoặc khác ngành.
Nguồn: DDDN