Về đích ngoạn mục

Những dự báo của các chuyên gia kinh tế về khó khăn mà ngân hàng phải đối mặt trong năm 2007, năm đầu tiên Việt Nam gia nhập WTO đã tốn không ít giấy mực của các phương tiện thông tin. Thế nhưng, khép lại một năm, các ngân hàng lại tự hào khi về đích một cách ngoạn mục.

“Thách thức lớn nhất cho các ngân hàng hiện nay là thiếu nguồn nhân lực, nhưng chưa có một cơ quan nào đưa ra con số thống kê chính xác về thiếu nguồn nhân lực. Muốn biết cụ thể phải xét đến bài toán định mức năng suất lao động cho mỗi cán bộ ngân hàng.” Ông Lê Đắc Sơn - Tổng giám đốc VP Bank

Ông Lê Đắc Sơn:

Tôi không cho rằng năm 2007 là năm sóng gió với ngân hàng, đúng hơn đây là một năm ngành ngân hàng gặt hái nhiều thành công. Thành công này được hưởng lợi từ quá trình hội nhập của Việt Nam. Các doanh nghiệp Việt Nam đã biết tận dụng cơ hội này để phá triển. Chính sự phát triển thuận lợi đó đã đem lại nhiều lợi ích cho ngành ngân hàng. Nhu cầu của doanh nghiệp, người dân đến với ngân hàng ngày càng nhiều. Khách hàng bắt đầu xuất hiện những nhu cầu mới và nhu cầu cũ cũng ngày càng gia tăng. từ các lĩnh vực kinh doanh như tín dụng, huy động, đầu tư... đến việc mở rộng mạng lưới tăng trưởng tốt, hơn bao giờ hết.

Ông Hàn Ngọc Vũ:

Nhìn lại một năm kinh doanh, các ông chủ nhà băng đều có thể mỉm cười bởi năm qua là một năm gặt hái nhiều thành công. Hầu hết các ngân hàng đều báo cáo lợi nhuận kinh doanh vượt mức kế hoạch đề ra. Phân tích các dòng vốn chu chuyển qua hệ thống ngân hàng ước tính cả năm cho thấy, tốc độ tăng trưởng của các dòng vốn này đạt mức cao nhất từ trước tới nay và vượt xa dự báo từ đầu năm của các nhà quản lý và quản trị ngân hàng.

Đây là những diễn biến tích cực và rất đáng mừng của nền kinh tế - dấu hiệu nền kinh tế tiếp tục trong xu hướng đi lên ở thời điểm hiện tại cũng như trung và dài hạn. Đồng thời, cũng cho thấy hiệu quả đổi mới, nâng cao năng lực cạnh tranh của các ngân hàng thương mại và tổ chức tín dụng trong cả nước sau hơn 1 năm gia nhập WTO.

Ông Trần Xuân Huy:

Ngân hàng, sau một năm vào WTO, vẫn giữ nguyên "phong độ", vẫn là một lĩnh vực nóng, đem lại lợi nhuận cao và đang thu hút nhiều sự quan tâm của nhà đầu tư. Nhiều ngân hàng vào khoảng cuối tháng 10 đầu tháng 11 đã hoàn thành chỉ tiêu lợi nhuận, bất chấp những khó khăn từ "Chỉ thị 03". Tín hiệu đáng mừng là nhiều ngân hàng đã nâng tỷ lệ lợi nhuận từ mảng dịch vụ lên 30%. Mạng lưới của các ngân hàng được mở rộng với tốc độ rất nhanh đến gần người dân và tiện lợi cho doanh nghiệp. Công nghệ ngân hàng nhìn chung ở trình độ hiện đại. Quy mô vốn điều lệ và năng lực tài chính của các ngân hàng được nâng cao rõ rệt. Trình độ quản trị điều hành, chất lượng nguồn nhân lực được cải thiện. Các quan hệ liên doanh, liên kết, hợp tác... giữa các ngân hàng thương mại trong nước với các tập đoàn tài chính lớn của thế giới, với các doanh nghiệp khác của Việt Nam theo hướng hình thành tập đoàn kinh doanh đa năng... ngày càng chặt chẽ.

“Năm đầu tiên sau khi vào WTO, trong cái nhìn của chúng tôi, có lẽ, mới là khúc dạo đầu. Sự cạnh tranh mạnh mẽ mà chúng ta chờ đợi, có lẽ sẽ đến, có thể không "khủng khiếp" như nhiều người sợ, nhưng sẽ không dễ dàng.” Ông Trần Xuân Huy - Tổng giám đốc Sacombank

Những nước cờ quyết liệt

Về đích ngoạn mục, nhưng lãnh đạo của các ngân hàng cũng phải thừa nhận năm 2007, sức ép cạnh tranh trên thị trường cũng khiến các ông chủ nhà băng “đau đầu”. Nhưng họ vẫn bình tĩnh đi những nước cờ của riêng mình.

Ông Lê Đắc Sơn:

Tuy nhiên, trong quá trình tăng trưởng, năm 2007 các ông chủ nhà băng cũng phải chịu áp lực. Thứ nhất, đó là cùng với sự ra đời và phát triển của các doanh nghiệp, sự cạnh tranh của các doanh nghiệp ngân hàng trong nước cũng dâng cao lên để giành giật thị phần trong việc phát triển mạng lưới. Quá trình này đã đẩy giá mặt bằng thuê mướn (so với đầu năm hiện nay đã gấp đôi).

Thứ 2 là nguồn nhân lực. Sự cạnh tranh về nhân lực dẫn đến việc các ngân hàng mới ra đời thiếu nhân lực đã lôi kéo lẫn nhau (bằng lương, chế độ đãi ngộ, cổ phiếu ưu đãi...), khiến nguồn nhân lực bị xáo trộn. Có thể hình dung, ngành ngân hàng giống như một tòa nhà đang xây dựng, nhưng sắt thép có hạn nên chất lượng tòa nhà không đủ bền vững. Ngân hàng nào may mắn, giữ được sắt thép trụ cột thì vẫn đứng vững. Còn không cứ tình trạng “rút ruột” nhân sự của nhau, chỉ cần một chấn động cũng có thể dẫn đến nguy cơ sụp đổ. Tuy nhiên, theo quan điểm của tôi, đã làm kinh doanh là phải chấp nhận cạnh tranh. Mỗi ngân hàng buộc phải có "chiêu thức" riêng để giữ nhân viên của mình. VIBank tự hào là ngân hàng ít bị chảy chất xám nhất trong hệ thống.

Thứ 3, là cuộc cạnh tranh còn đẩy lãi suất huy động của các ngân hàng đua nhau dâng lên cao hơn. Đặc biệt các ngân hàng nông thôn thu hút vốn luôn đưa ra các chương trình ưu đãi, khuyến mãi để thu hút vốn trong dân. Đầu vào thì nâng cao, đầu ra cũng phải cạnh tranh giảm đi, do đó biên độ lợi nhuận của ngân hàng co dần.

Ông Hàn Ngọc Vũ:

Sự bật đèn xanh của NHNN cho phép thành lập các ngân hàng mới trong nước đã khiến cuộc cạnh tranh thêm gay gắt, và là thách thức lớn đối với các ngân hàng hiện hữu. Các ngân hàng nước ngoài trước kia chỉ có thể thành lập liên doanh hoặc chi nhánh, bây giờ được thành lập ngân hàng con với các quy định và tiêu chí tương tự như đối với ngân hàng Việt Nam.

Việc mở các ngân hàng mới đã được chấp thuận về mặt nguyên tắc, không loại trừ khả năng đến 2008 không chỉ có 9 ngân hàng ra đời, mà có thể còn nhiều hơn. Điều này đồng nghĩa với việc các ngân hàng phải thay đổi định hướng mục tiêu khách hàng và chiến lược nhân sự. Tôi cho rằng đây là một thách thức lớn trong năm 2007, sẽ tiếp tục trong năm 2008 và những năm tiếp theo.

Một số chính sách vĩ mô của Nhà nước về điều chỉnh chỉ tiêu của hoạt động trong ngành ngân hàng cũng có tác động nhất định đến hoạt động kinh doanh của các ngân hàng. Trong đó có việc điều chỉnh tỷ lệ dự trữ bắt buộc đối với hoạt động ngân hàng. Dự trữ bắt buộc bằng tiền gửi cho tiền đồng tăng từ 5-10%, đối với USD là từ 8-10%. Điều này làm cho giá tín dụng đắt lên, ảnh hưởng đến cung cầu tín dụng trên thị trường. Do vậy, các ngân hàng phải tính toán đến bài toán tín dụng cho mình.

Một thách thức nữa là ảnh hưởng từ sự phát triển của thị trường chứng khoán, cơn sốt bất động sản, vàng đối với ngân hàng. Trong đó có sự dịch chuyển luồng vốn của dân cư giữa việc để lại tiền trong các tài khoản ngân hàng với việc đầu tư tiền vào các lĩnh vực sinh tiền khác. Nguồn tiền trong xã hội không thay đổi, nhưng cách thức sử dụng tiền thì đã thay đổi. Điều này ảnh hưởng nhiều đến việc tạo nguồn tiền của ngân hàng như thế nào. Đây là một yếu tố ảnh hưởng rất nhiều đến hoạt động kinh doanh tín dụng của các ngân hàng trong năm qua.

Khi NHNN ra Chỉ thị 03 cũng đã đem lại thách thức cho ngân hàng. Chỉ thị 03 là một hướng đi đúng và được các ngân hàng ủng hộ. Tuy nhiên các ngân hàng bị vướng vào cam kết của mình với khách hàng.

Thách thức đau đầu nhất ở mỗi ngân hàng là khác nhau. Đối với VIB, vấn đề nhân sự là đau đầu nhất. Tổng lượng nhân sự phục vụ cho hệ thống ngân hàng là con số hữu hạn, trình độ phát triển là hữu hạn, trong khi kỳ vọng phát triển của cả ngành tài chính ngân hàng là vô cùng lớn.

Để cạnh tranh, rất nhiều ngân hàng dám bỏ những khoản chi phí rất lớn cho đầu tư nhân sự. Điều này ảnh hưởng nhiều đến khả năng sinh lời của các ngân hàng. Không chỉ VIB mà cả các ngân hàng khác cũng đã tìm nhiều phương cách để giải quyết vấn đề này: phát triển đào tạo, thay đổi chế độ đãi ngộ đối với cán bộ công nhân viên, tìm kiếm những nguồn nhân lực ngoài nước.

Ông Trần Xuân Huy:

Trong năm 2007, sự cạnh tranh, lôi kéo nhân lực giữa các ngân hàng đã đẩy chi phí tiền lương, tiền công lao động cao lên khiến chi phí hoạt động của các ngân hàng bị đội lên, mặc dù chất lượng lao động có thể chưa tương xứng với chi phí bị đẩy lên cao đó. Vì thiếu nguồn nhân lực, nhất là các ngân hàng mới ra buộc phải đẩy chi phí này lên, thậm chí sẽ dẫn đến sự cạnh tranh hỗn loạn trên thị trường nhân lực. Các ngân hàng thâm niên muốn giữ được người thì buộc phải nâng theo, ngân hàng mới không lấy được người thì lại tiếp tục đẩy cao. Đó là chưa kể sắp tới các ngân hàng nước ngoài vào sẽ đẩy sự cạnh tranh này lên cao hơn. Nhưng tôi cho rằng sự thu hút của các ngân hàng nước ngoài không đáng sợ bằng các ngân hàng cổ phần mới ra. Nhưng chính vì mở rộng hoạt động, thành lập mới như thế mà nguồn nhân lực hạn chế và phải cạnh tranh như vậy sẽ dẫn đến rủi ro.

Tuy nhiên, với một môi trường đầu tư tốt thì bệnh viện, trường học và ngân hàng luôn là những lĩnh vực được các nhà đầu tư quan tâm hàng đầu. Việt Nam trong những năm gần đây luôn được đánh giá là có môi trường đầu tư an toàn. Vì vậy, việc "đổ bộ" của các ngân hàng nước ngoài vào thị trường Việt Nam là tất yếu. Theo tôi, cạnh tranh là một quá trình đào thải tiến bộ, nên việc gia nhập thị trường Việt Nam của các tổ chức tài chính, ngân hàng nước ngoài chắc chắn sẽ tạo cho thị trường tài chính Việt Nam nhiều sắc thái cạnh tranh mới.

“Các mảng dịch vụ cho DNNVV, tiêu dùng cá nhân chắc chắn vẫn sẽ là những lĩnh vực được các ngân hàng đầu tư và chú trọng trong năm 2008. Từ năm 2008 - 2009 sẽ là năm nhìn nhận sự phân hóa của các ngân hàng trong việc nhận diện con đường đi cho mình.” Ông Hàn Ngọc Vũ - Tổng giám đốc VIB Bank

Sẵn sàng đương đầu

Sự cạnh tranh mới chỉ là bắt đầu và các ngân hàng cũng nhìn thấy trước được điều này. Tuy nhiên, họ sẵn sàng đương đầu với những thách thức mới. Bởi đã làm kinh doanh là phải chấp nhận cạnh tranh.

Ông Lê Đắc Sơn:

Năm 2007 sự cạnh tranh mới khởi đầu. Từ 2008 đến 2012 sự cạnh tranh sẽ tăng mạnh mẽ và quyết liệt đồng thời với sự gia tăng của các ngân hàng nước ngoài và các ngân hàng mới trong nước. Các ngân hàng sẽ giành giật nhau thị phần, các mảng kinh doanh đều có sự cạnh tranh gay gắt. Ngân hàng nào nhanh chóng có được công nghệ, đội ngũ, quản trị rủi ro tốt thì ngân hàng đó sẽ đứng vững. Còn những ngân hàng yếu thế sẽ có xu hướng sáp nhập với nhau.

Năm 2008, tất cả các mảng sản phẩm truyền thống của ngân hàng vẫn tiếp tục phát triển và được đẩy lên cao như: cho vay tiêu dùng, nhà đất,... Nhưng thị trường sẽ được đón nhận những sản phẩm mới của ngân hàng trong mảng dịch vụ. Ví dụ dịch vụ thẻ, e-banking, mobi-banking. Xu hướng này sẽ ngày càng nóng lên, và người tiêu dùng là những người được hưởng lợi nhiều nhất. Các ngân hàng sẽ có doanh thu từ 30-40% là từ mảng dịch vụ (hiện chỉ thu được từ 10-15%).

Ông Hàn Ngọc Vũ:

Các mảng dịch vụ cho DNNVV, tiêu dùng cá nhân chắc chắn vẫn sẽ là những lĩnh vực được các ngân hàng đầu tư và chú trọng trong năm 2008. Không chỉ các ngân hàng trong nước, mà cả các ngân hàng nước ngoài đều nhìn thấy được đây là những mảng kinh doanh hấp dẫn và còn nhiều tiềm năng ở Việt Nam. Muốn triển khai được đòi hỏi phải có phương pháp của cả hệ thống và thời gian. Đây tiếp tục là lĩnh vực cạnh tranh ở mức độ cao trong thời gian tới.

Tuy nhiên, không phải tất cả các ngân hàng đều chú trọng vào các mảng này. Các ngân hàng khác nhau có những nguồn lực khác nhau. Những ngân hàng mới ra đời đã thể hiện nguồn lực tài chính cực kỳ mạnh, nhưng họ lại không thể có được mạng lưới ngay lập tức, chưa có kinh nghiệm trong hoạt động ngân hàng. Và để phát triển được mảng này đòi hỏi khả năng phát triển của hệ thống và quản trị rủi ro là rất lớn, mà một số ngân hàng không đáp ứng nổi. Trong khi đó, một số ngân hàng đã có bề dày về sự phát triển, hoàn toàn có khả năng và có cơ phát triển tốt về bán lẻ. Rồi có những ngân hàng khác dù không ở top đầu trong lĩnh vực này, nhưng lại có một đội ngũ tốt thì họ hoàn toàn có thể tập trung vào việc xây dựng bán các sản phẩm có giá trị gia tăng cao, như sản phẩm phái sinh, sản phẩm tư vấn, mua bán sáp nhập...

Năm 2008 và 2009 sẽ là năm nhìn nhận sự phân hóa của các ngân hàng trong việc nhận diện con đường đi cho mình. Những năm qua có thể nói là cả nền kinh tế phát triển tốt, nên tất cả các ngân hàng đều có sự phát triển mạnh ở tất cả các lĩnh vực (ngân hàng dịch vụ đa năng). Năm 2007, vì mức độ thâm nhập của sản phẩm ngân hàng chưa đủ độ bão hòa, nên tất cả các mảng kinh doanh của các ngân hàng đều thu được lợi nhuận và có nhiều điều kiện phát triển. Nhưng từ năm 2008 - 2009 sẽ có những sản phẩm được nhìn nhận là đạt độ bão hòa, nên mỗi ngân hàng phải lựa chọn cho mình một định hướng mới.

Cá nhân VIB xác định ít nhất trong vòng 2 năm nữa, với lực lượng của mình tiếp tục phát triển được tất cả các mảng thị trường mà vẫn có độ sinh lời cao hơn chi phí. Tuy nhiên, chúng tôi xác định hướng đi của VIB là bán lẻ và dịch vụ cho khối DNNVV.

Ông Trần Xuân Huy:

Thực chất, cái "nóng" của cuộc cạnh tranh năm nay trong lĩnh vực ngân hàng mới là "khúc dạo đầu", sẽ còn kéo dài rất lâu và dự kiến còn tăng lên rất nhiều trong năm sau.

Nhưng thực tế, nếu nhìn vào những gì mà các tên tuổi đã nhiều năm ở Việt Nam tiêu biểu như HSBC, Citibank và ANZ đang và sẽ làm, bao gồm tham gia cạnh tranh cho vay nhà đất, Citibank thiết lập mạng lưới thanh toán qua Cty Dịch vụ tiết kiệm bưu điện hay ANZ dự kiến mở hơn 10 chi nhánh trong năm 2008 thì ta cũng thấy, khối ngân hàng nước ngoài, sau một năm Việt Nam vào WTO, chỉ mới đi những bước chuẩn bị âm thầm mà mạnh mẽ.

Năm đầu tiên sau khi vào WTO, trong cái nhìn của chúng tôi, có lẽ, mới là khúc dạo đầu. Sự cạnh tranh mạnh mẽ mà chúng ta chờ đợi, có lẽ sẽ đến, có thể không "khủng khiếp" như nhiều người sợ, nhưng sẽ không dễ dàng.

Nguồn: DDDN