Trước diễn biến thị trường ngày một xấu, chiều muộn ngày 4.3, Hiệp hội kinh doanh CK đã họp khẩn để cùng nhau ký một bản kiến nghị các giải pháp cấp bách nhằm ngăn một nguy cơ suy thoái và đổ vỡ rất có thể xảy ra. Tạm bỏ qua tất cả những giải pháp dài hạn, đa số kiến nghị tập trung vào việc làm gì để vực dậy niềm tin cho thị trường ngay ngày mai.

Hiệu ứng tuyết lở
Đã rất lâu rồi TTCKVN mới lặp lại cảnh vạn người bán, một người mua. Việc giảm sàn liên tục dường như không còn là vấn đề nữa, mà vấn đề làm sao có thể nhanh chân chạy trước người khác. Hàng triệu CK bị nện sàn, xếp hàng chờ bán ngay từ phút mở cửa liên tục tái diễn nhiều tuần gần đây.

iều ghi nhận tại cuộc họp khẩn ngày 4.3 là sự đổ vỡ niềm tin không còn dừng ở những NĐT cá nhân nữa, mà đã lan ra khối các CTCK. Mức độ bi quan từ những thành viên thị trường này có khả năng tác động xấu hơn nhiều do khối lượng sở hữu CK khổng lồ. Những kêu gọi cấp bách nhất được nêu ra là làm sao ngăn chặn làn sóng tháo chạy của chính các CTCK vì những lệnh bán tự doanh cực lớn thường được nhập vào hệ thống trước tiên, có thể làm choáng váng những ai có ý định mua vào.

Hiện nay, tất cả các CTCK đều thực hiện tự doanh và phối hợp với NH cung cấp dịch vụ cầm cố CP niêm yết. Theo ý kiến của đại diện nhiều CTCK, lượng cung khổng lồ gần đây không chỉ là sự tháo chạy của NĐT cá nhân mà còn có một phần rất lớn là lượng cung buộc phải bán ra để giải toả hợp đồng cầm cố với NH. Khi thực hiện dịch vụ này, CTCK sẽ phong tỏa một số lượng CK nào đó của NĐT theo yêu cầu và sử dụng số lượng đó như tài sản thế chấp để cấp vốn theo tỉ lệ nhất định cho NĐT. Như vậy, từ một lượng vốn ban đầu, NĐT có thể gia tăng khả năng sử dụng vốn.

Tuy nhiên, mấu chốt của vấn đề là CTCK chỉ chấp nhận cầm cố CK tại một mức giá bằng khoảng 1/3 thị giá hiện tại, đồng thời, khi giá CK giảm đến mức khiến giá trị khoản vay bị giảm - thường là 20% -  thì CTCK sẽ yêu cầu NĐT nộp thêm tiền để bù vào, nếu không, CTCK sẽ bán số CK đó đi để thu tiền về. Rõ ràng hoạt động cầm cố này chỉ an toàn khi thị trường tăng giá. Thực tế trong suốt thời kỳ suy giảm này, lượng CK được cầm cố tại các mức giá cao là không nhỏ và mức thua lỗ quá lớn khiến đa số NĐT không còn tiền để cân bằng khoản vay nữa và chấp nhận để CTCK bán CK. Cơ hội bán tốt nhất và nhanh nhất chỉ có thể là lệnh ATO hoặc đặt giá sàn.

Sự nguy hiểm của hành động này là hiệu ứng tuyết lở: Khi giá càng giảm thì CTCK càng muốn bán ngay khiến giá lại càng giảm thêm và vòng xoáy lặp lại. Hoạt động bán ra như vậy không còn tạo nên yếu tố cung cầu bình thường nữa mà lượng cung hoàn toàn phụ thuộc vào quyết định của CTCK.

"Chúng ta đang xả hàng lên đầu nhau!", đó là nhận định của nhiều đại diện CTCK. Quyết định cấp thiết được Hiệp hội kinh doanh CK đưa ra là tất cả các CTCK thành viên cam kết ngừng bán tự doanh và ngừng thanh lý hợp đồng cầm cố. "Đừng để như một sân bóng mà mọi người tháo chạy loạn xạ và rồi rất nhiều người chết vì bị dẫm đạp", bà Lê Mai Linh, GĐ CTCK Seabank nói. Mặc dù các thành viên vẫn chưa thống nhất tuyệt đối giải pháp này vì một số đại diện tham dự không có quyền quyết định nhưng đa số thành viên đã đi đến một thống nhất sẽ tạm thời dừng hoạt động xả hàng. "Chúng tôi kêu gọi sự tự nguyện của thành viên và ngay ngày mai sẽ có cam kết cụ thể", ông Nguyễn Thanh Kỳ, Tổng thư ký hiệp hội cho biết.

Vực cầu
Đã có những ý kiến khá mạnh bạo kiến nghị Sở GDCK và TTGDCK tạm ngừng giao dịch một vài phiên để thị trường bình tĩnh trở lại. "Nên tạm dừng giao dịch một vài phiên để có thể công bố những quyết sách vĩ mô cụ thể. Phải có thông điệp gì đó để thị trường nhìn thấy", bà Linh kiến nghị. Song song với đó, các đại diện cho rằng hiệp hội DN niêm yết cần ngồi lại để ra quyết sách tương tự như Hiệp hội kinh doanh CK: Các Cty khẩn trương đồng loạt mua vào CP quỹ và UBCKNN cần giải quyết thủ tục thật nhanh.

Một vấn đề cấp thiết nữa được đa số thành viên đồng ý là TCty kinh doanh vốn NN (SCIC) phải có trách nhiệm mua vào bình ổn thị trường. Đại diện CTCK Quốc tế đề nghị SCIC phải xuất ít nhất 5.000 tỉ đồng mua vào "vì họ đã thu được nhiều từ thị trường qua các đợt IPO". Với góc độ cá nhân, ông Tôn Tích Quý cũng cho rằng đây là trách nhiệm đối với thị trường: "Không thể chỉ biết đến bát cơm mà không nghĩ đến cả vụ mùa. Các đợt IPO phải bỏ quan niệm tận thu mà hướng tới mục đích phát triển DN dài hạn". Các đại diện cũng nhất trí đề nghị nghiên cứu thành lập một quỹ bình ổn thị trường. Ông Lê Văn Châu, nguyên Chủ tịch UBCKNN cho biết "vấn đề quỹ bình ổn thị trường đã được đặt ra từ khi chưa có thị trường, hiện tại đã là lửa đến chân".

Kết luận hội nghị, ông Kỳ cho biết ngay tối ngày 4.3 sẽ tập hợp những đề nghị biện pháp khẩn cấp như sau: 1, Các thành viên ngừng bán; 2, Kiến nghị UBCKNN nghiên cứu khả năng tạm dừng giao dịch để công bố các thông tin chính sách cụ thể; 3, kiến nghị SCIC và các Cty niêm yết thực hiện mua vào.
Nguồn: Lao Động