Ngày 30/3/2008, Thủ Tướng Chính phủ đã có bài viết quan trọng, đưa ra những thông điệp khá rõ ràng về việc đặt mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô, nhất là kiềm chế lạm phát, thành ưu tiên hàng đầu. “Nói kiềm chế lạm phát là mục tiêu ưu tiên hàng đầu, có nghĩa là không chạy theo chỉ tiêu tăng trưởng đã đặt ra từ cuối năm 2007”.

Đấy là một sự thay đổi tư duy rất quan trọng, một dấu hiệu đáng mừng rằng các nhà lãnh đạo cấp cao đã bước đầu lắng nghe những ý kiến khác, đã dũng cảm thay đổi chính kiến của mình trong một thời gian ngắn.

Thay đổi chính kiến không làm mất uy tín của các nhà lãnh đạo mà ngược lại; nếu thực hiện những giải pháp đã bắt trúng bệnh được nêu ra trong bài viết của Thủ tướng một cách kiên quyết và nhất quán thì tình hình chắc chắn sẽ được cải thiện và uy tín của các nhà lãnh đạo sẽ lên cao hơn.

Lạm phát có nhiều nguyên nhân, song nguyên nhân chính luôn là nguyên nhân tiền tệ và các số liệu về tăng cung tiền, tăng tín dụng trong những năm qua đã chỉ rõ. Đã có nhiều tranh luận về vấn đề này và không hiếm ý kiến đổ cho giá cả quốc tế tăng lên, cho thiên tai, v.v. Nhận ra được nguyên nhân chính, bắt đúng bệnh và có giải pháp phù hợp là việc không đơn giản. Đáng mừng là Chính phủ đã nhìn ra và tiến hành chính sách thắt chặt tiền tệ và cũng lưu ý thắt chặt song vẫn phải đảm bảo thanh khoản cho nền kinh tế phát triển.

Cắt giảm đầu tư công và chi phí thường xuyên của các cơ quan sử dụng ngân sách, kiểm soát chặt chẽ đầu tư của các doanh nghiệp nhà nước, cố gắng giảm tỷ lệ thâm hụt ngân sách là biện pháp mà nhiều chuyên gia đã kiến nghị và được Thủ tướng đặt là giải pháp thứ hai. Việc này không dễ và có thể vấp phải nhiều khó khăn và nên đặt ra các chỉ tiêu rất cụ thể cho các cơ quan, các chủ đầu tư; chỉ họ mới biết rõ nên cắt, hoãn những khoản nào. Sự kiên quyết và nhất quán trong việc thi hành có tầm quan trọng đặc biệt.

Việc Chính phủ làm việc với các tập đoàn kinh tế nhà nước với các bộ trong vài ngày tới là dấu hiệu ban đầu về sự kiên quyết đó. Trong lúc khó khăn này nhân dân, doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế hợp lực lại để cải thiện tình hình và không thể cho phép các doanh nghiệp quốc doanh, các nhóm lợi ích nêu khó khăn để trì hoãn việc cắt giảm, xem xét lại hoạt động của mình, tiết kiệm và tăng hiệu quả hoạt động.

Biến thách thức thành cơ hội trong lúc khó khăn, mọi tổ chức, doanh nghiệp nên nhìn nhận lại công việc sản xuất kinh doanh của mình, sắp xếp lại các khoản đầu tư, cơ cấu lại sản phẩm, năng động và không nên trông chờ vào sự "giúp đỡ", "hỗ trợ" của nhà nước, phát huy sáng kiến và sự sáng tạo để đẩy mạnh sản xuất, tăng hiệu quả hoạt động góp phần làm tăng cung hàng hóa và dịch vụ là cách chủ động để chống lạm phát, để có sự phát triển bền vững. Đấy cũng là biện pháp mà Chính phủ nhắm tới trong các giải pháp của mình.

Nhập siêu ngày càng gia tăng là dấu hiệu đáng lo ngại. Người ta luôn lý giải rằng một nền kinh tế đang phát triển thì việc nhập siêu (thiết bị máy móc) là bình thường để tạo ra khả năng xuất khẩu trong tương lai.

Việc nhập siêu kéo dài liên tục suốt 17 năm từ 1990 đến 2007 (trừ năm 1992 xuất siêu 39,9 triệu USD) và ngày càng gia tăng cho thấy lý giải đó không thể đứng vững. Nhập siêu ngày càng tăng (3 tháng đầu năm 2008 đã hơn cả nửa mức năm 2007 và vượt xa mức của năm 2006, tính từ 2001 đến 2007 nhập siêu đã tăng gần 12 lần vượt xa mức tăng GDP trong cùng kỳ) là một dấu hiệu bất bình thường.

Suốt gần 20 năm qua các doanh nhiệp nội địa liên tục nhập siêu với mức độ ngày càng tăng, trong khi đó từ 1995 đến nay khu vực đầu tư nước ngoài liên tục xuất siêu cho thấy tầm quan trọng của khu vực FDI và rất cần xem xét lại cơ cấu, những khuyến khích để khu vực doanh nghiệp nội địa, nhất là các doanh nghiệp quốc doanh cải thiện tình hình.

Nhận rõ vấn đề, thoát khỏi được những lý giải mang tính "bao biện" trong nhiều năm là rất quan trọng. Chủ trương lấy lại cân đối vĩ mô trong thương mại là một dấu hiệu đáng hoan nghênh của Chính phủ.

Tiết kiệm ở nước ta luôn ít hơn đầu tư có nghĩa là nợ nần nước ngoài gia tăng (tuy chưa phải cao). Trong tiết kiệm, khoản tiết kiệm âm (thâm hụt) ngân sách luôn ở mức cao [thậm chí quốc hội thông qua chỉ tiêu ở mức 5% GDP] trong nhiều năm. Thâm hụt ngân sách liên tục là một dấu hiệu không lành mạnh.

Tư duy cho rằng ở nước đang phát triển như chúng ta, thâm hụt ngân sách dưới 5% GDP là bình thường, hầu như đã ăn sâu vào suy nghĩ của nhiều người thậm chí cả cơ quan quốc hội. Phải thay đổi tận gốc rễ cách tư duy này.

Yêu cầu các cơ quan nhà nước cắt giảm 10% chi tiêu hành chính cũng như tiến tới giảm thâm hụt ngân sách là một dấu hiệu ban đầu về sự thay đổi tư duy quan trọng này. Yêu cầu các doanh nghiệp, các tổ chức và nhân dân tiết kiệm là đòi hỏi thường xuyên, không chỉ trong lúc khó khăn. Chỉ có thế mới có thể có tăng trưởng lành mạnh trong dài hạn.

Chống đầu cơ, tăng giá là các biện pháp hành chính có thể rất cần dùng với các doanh nghiệp độc quyền, với các doanh nghiệp quốc doanh mà nhà nước là người chủ. Đối với các doanh nghiệp khác biện pháp hành chính khó phát huy tác dụng.

Lạm phát giáng mạnh nhất xuống những người có thu nhập thấp. Có chính sách để hỗ trợ, giúp đỡ họ vượt qua lúc khó khăn là rất cần thiết. Tuy vậy việc tăng lương trong hoàn cảnh này là không thích hợp vì nó sẽ kích thích một đợt tăng giá mới. Chỉ số hóa tiền lương (lương tăng nếu lạm phát tăng quá một mức nhất định) là một giải pháp tồi và đã thất bại ở tất cả các nước theo đuổi nó. Rất đáng tiếc quốc hội đã có một quyết định mà thực chất là chỉ số hóa tiền lương.

Tôi nghĩ Chính phủ nên kiến nghị với Quốc hội xóa bỏ quyết định này. Số người hưởng lương từ ngân sách chỉ khoảng 2 triệu, cộng với số người hưu trí chắc cũng không quá 4 triệu một con số nhỏ so với 84 triệu người. Những người làm công ăn lương ở khu vực khác và nhất là bà con nông dân và người lao động tự do không hưởng lương từ ngân sách thì sao?

Những người được hưởng sự điều chỉnh như vậy đều là hay đã là cán bộ công chức nhà nước, chính họ phải là những người thông cảm với và ủng hộ mạnh mẽ các chính sách của chính phủ.

Vì vậy nên cẩn trọng xem xét lại biện pháp cuối cùng (việc tăng 20% lương từ ngày 1-1-2008 là việc đã rồi và không nên đề cập đến trong thời gian trước mắt). Tăng lương cho họ sẽ đẩy việc tăng lương của các khu vực khác và gây áp lực lạm phát. Cần cân nhắc các biện pháp hỗ trợ khác, nhưng nhất quyết phải từ bỏ chính sách "chỉ số hóa tiền lương".

Ổn định kinh tế vĩ mô, chặn đứng lạm phát là ưu tiên hàng đầu, là thông điệp rõ ràng của Thủ tướng. Nó sẽ giúp cải thiện tình hình chung của số đông, của cả nước, góp phần để đất nước phát triển bền vững. Các biện pháp này chắc chắn sẽ có ảnh hưởng khác nhau lên những tầng lớp khác nhau và họ sẽ cất tiếng nói của mình. Không thể làm vừa lòng tất cả mọi người, không nên chịu áp lực của một số ít người, của các nhóm lợi ích khác nhau.

Củng cố lòng tin với những thông điệp rõ ràng là quan trọng và bài viết của Thủ tướng nêu thông điệp khá rõ. Mọi người, mọi doanh nghiệp nên nhận rõ thông điệp đó và cùng chính phủ vượt qua giai đoạn khó khăn này, biến thách thức, khó khăn thành cơ hội cho sự phát triển, đấy là cách ứng xử khôn ngoan và có trách nhiệm. Hy vọng các biện pháp của Chính phủ được cụ thể hóa và được thực hiện một cách kiên quyết và nhất quán.
Nguồn: Vietnamnet