Lạm phát của các nước chủ yếu là lạm phát ngoại nhập (từ nước ngoài), không hoặc ít có sự cộng hưởng với lạm phát ở trong nước như Việt Nam (lạm phát tiền tệ, lạm phát chi phí đẩy, lạm phát cầu kéo), nên không nghiêm trọng và thường thấp xa so với Việt Nam.

Tốc độ tăng giá tiêu dùng tính theo năm (so với cùng kỳ năm trước) tháng 2.2008 của Trung Quốc là 8,7%, so với 2,7% của tháng 2.2007, tương ứng của Thái Lan là 5,41% so với 2,32%, của Philippines là 5,36% so với 2,65%, của khu vực đồng tiền chung châu Âu là 3,2% so với 1,84%... trong khi của Việt Nam là 15,67% so với 6,5%. Trong loại lạm phát chi phí đẩy, tức là lạm phát do chi phí đầu vào tăng cao, ngoài các yếu tố như thiên tai, dịch bệnh, tăng lương, giá bất động sản, lãi suất vay ngân hàng, chi phí đầu tư... còn có yếu tố rất quan trọng là việc thực hiện lộ trình định giá theo cơ chế thị trường.

Việc định giá một số hàng hóa trọng yếu như điện, than, xăng dầu, xi măng, phân bón, nước sạch, thuốc chữa bệnh, vé máy bay, tàu hỏa, học phí, viện phí... thường được thực hiện theo quyết định của cơ quan nhà nước hoặc được sự chấp thuận của cơ quan nhà nước có thẩm quyền - còn được gọi là quyết định hành chính. Điều đó là trái với nguyên tắc cơ bản của việc định giá trong nền kinh tế thị trường. Chính phủ từ đầu năm 2007 đã có chủ trương thực hiện lộ trình định giá theo cơ chế thị trường, tức là chuyển dần và giao cho doanh nghiệp tự định giá. Tuy lộ trình thực hiện chưa được bao lâu, chưa được nhiều và chủ yếu còn tập trung vào mấy mặt hàng lớn và hiện đã được tạm dừng (chí ít cũng đến tháng 6), nhưng đã làm cộng dồn và tăng chi phí đầu vào. Chưa nói đâu xa, mới chỉ tính hai "cú" tăng giá xăng dầu cuối tháng 11 năm ngoái và cuối tháng 2 năm nay đã thấy tác động lớn như thế nào.

Tháng 11.2007, giá tiêu dùng mới tăng 1,23%, tháng 12.2006 chỉ tăng 0,5%, nhưng do giá xăng dầu tăng vào cuối tháng 11 nên giá tháng 12.2007 đã tăng tới 2,91%, cao nhất so với tốc độ tăng của tháng 12 trong 15 năm trước đó. Tháng 3 trong 18 năm trước đó chỉ có 7 năm tăng, cao nhất như năm 1990 cũng chỉ tăng 1,9%, có tới 11 năm giảm, trong đó 2 năm liền bị giảm, nhưng do giá xăng dầu tăng cao vào cuối tháng 2, nên tháng 3 năm nay đã tăng tới 2,99%, gấp hơn 6 lần mức dự báo của Bộ trưởng Bộ Tài chính.

Điều đó chứng tỏ, còn có một nguyên tắc cao hơn và phải đi trước một bước so với nguyên tắc định giá theo cơ chế thị trường - đó là nguyên tắc tự do cạnh tranh. Tự do cạnh tranh trên một lĩnh vực nào đó chỉ có thể được thực hiện khi có sự tham gia của các thành phần kinh tế trong lĩnh vực đó; nếu không có sự tham gia của các thành phần kinh tế khác nhau thì không có sự cạnh tranh và không tránh khỏi độc quyền. Đáng lẽ phải tự do cạnh tranh rồi mới thả nổi giá theo cơ chế thị trường, nhưng Việt Nam đã làm ngược lại, đã thả nổi giá theo cơ chế thị trường, nhưng các doanh nghiệp nhà nước vẫn độc quyền. Có chuyên gia đã coi sự bất cập này là sự bất cập được nhân đôi. Mặc dù Chính phủ quyết định tạm đình hoãn việc tăng giá một số loại hàng hóa, dịch vụ ít nhất từ nay đến tháng 6 bằng quyết định hành chính, nhưng nếu quy trình không làm ngược lại thì lộ trình giá thị trường sẽ không mang lại hiệu quả như mong muốn.
Nguồn: Thanh Niên