Với việc nguồn vốn huy động từ dân cư suy giảm, nhiều ngân hàng đã thiếu thanh khoản (khả năng thanh toán) và buộc phải đi vay trên thị trường liên ngân hàng với lãi suất lên tới 20-24%/năm (số liệu 2 tuần cuối của tháng 4.2008).

Khi huy động vốn của các ngân hàng đều giảm mà nhu cầu vay vốn của các doanh nghiệp vẫn lớn dẫn tới sự mất cân đối về cung cầu. Khi cung ít, cầu nhiều thì giá (lãi suất cho vay) phải tăng. Thêm vào đó, khi thị trường tiền tệ bất ổn, rủi ro thanh khoản lớn, các ngân hàng sẽ cộng thêm các khoản rủi ro này vào lãi suất cho vay. Chưa hết, ngân hàng còn cộng thêm cả các chi phí ngoài luồng của việc huy động vốn (do phải "lách" trần lãi suất) vào lãi suất cho vay khiến cho mức lãi suất này càng thêm cao.

Trên thực tế thì một vài ngân hàng có dư dả chút vốn cũng không mặn mà gì với việc cho vay mới đối với các doanh nghiệp bởi việc cho vay với lãi suất cao là rất rủi ro. Trong khi đó, nếu họ "ném" số vốn đó vào thị trường liên ngân hàng thì trong mấy tuần gần đây mức lãi suất cho vay thu được luôn từ 20-24%/năm, mà lại an toàn gần như tuyệt đối. Khi mà huy động vốn từ dân cư tiếp tục khó khăn, lãi suất cho vay lẫn nhau giữa các ngân hàng vẫn nóng ở mức 20-24%/năm thì liệu doanh nghiệp có thể vay với lãi suất thấp được không? Rõ ràng, trần lãi suất huy động có mục tiêu là giúp doanh nghiệp vay được vốn với giá thấp đã bị phản tác dụng.

Theo điều tra của Thanh Niên, vấn đề lớn nhất mà gần như tất cả các ngân hàng hiện nay đang gặp phải là họ không hiểu Ngân hàng Nhà nước đang phát đi tín hiệu gì. Nếu là thắt chặt tiền tệ do lạm phát 4 tháng đầu năm đã ở 2 con số (11,6%) thì phải phát tín hiệu để lãi suất tăng lên chứ không phải cố giữ nguyên mức lãi suất trần 12%/năm như hồi tháng 2, khi lạm phát chỉ bằng một nửa so với hiện nay. Chưa kể nếu như thắt chặt tiền tệ để chống lạm phát thì phải hút tiền vào ngân hàng nhiều hơn, song thực tế vốn huy động của các ngân hàng đều giảm trong tháng 4.

Chưa hết, việc duy trì trần lãi suất huy động thấp còn dẫn tới hiện tượng "cá lớn nuốt cá bé". Cùng một mức lãi suất huy động như nhau, các ngân hàng lớn sẽ huy động tốt hơn các ngân hàng nhỏ. Rồi các ngân hàng lớn này dùng chính nguồn vốn huy động rẻ từ dân cư để cho ngân hàng nhỏ vay lại với lãi suất cao (20-24%/năm) trên thị trường liên ngân hàng. Thêm vào đó, trên thị trường mở, khi Ngân hàng Nhà nước bơm vốn ra để duy trì thanh khoản cho các ngân hàng thì cũng chỉ các ngân hàng lớn, đặc biệt là các ngân hàng quốc doanh là được hưởng (do họ có nhiều giấy tờ có giá). Vậy là họ lại có cơ hội có thêm một nguồn vốn rẻ nữa để cho vay, trong khi các ngân hàng nhỏ thì chỉ "nhỏ dãi" đứng nhìn (do có ít giấy tờ có giá) và lại phải chạy đến xin xỏ vay lại với lãi suất cao hơn. Đây cũng là lý do mà chỉ có các ngân hàng lớn nhất, đặc biệt là các ngân hàng thương mại quốc doanh mới nhiệt tình ủng hộ việc duy trì trần lãi suất huy động thấp như hiện nay.

Với tất cả các hệ quả xấu như trên, tại sao Ngân hàng Nhà nước lại vẫn tiếp tục duy trì trần lãi suất huy động? Theo đánh giá của nhiều chuyên gia ngân hàng và cả thừa nhận của chính các quan chức Ngân hàng Nhà nước đó là nỗi sợ mất kiểm soát thị trường như đã từng xảy ra hồi tháng 2.2008. Thế nhưng, nếu cứ tiếp tục để trần lãi suất huy động ở mức âm so với tỷ lệ lạm phát thì nguồn vốn huy động của các ngân hàng sẽ tiếp tục bị suy giảm, doanh nghiệp càng phải chịu lãi suất vay cao hơn và hơn hết, việc sử dụng chính sách tiền tệ để chống lạm phát lại có tác dụng ngược.