Có chuyên gia cho rằng thách thức lớn nhất là lao động việc làm, do mở cửa khi hiệu quả và sức cạnh tranh yếu kém sẽ phát sinh phá sản; nhưng có lẽ tác động cũng sẽ bị hạn chế do tỷ trọng lao động nhóm ngành nông, lâm nghiệp - thủy sản cao, quy mô kinh tế ngoài nhà nước đã lớn lên và tăng khá. Bà Setsuko Yamazaki - Giám đốc UNDP tại Việt Nam đã đưa ra những ý kiến rất đáng lưu ý và đã bắt đầu có sự kiểm chứng trong thực tế. Khi được hỏi về thách thức lớn nhất khi Việt Nam gia nhập WTO, bà đã cho rằng: “Từ thực tế tại nhiều quốc gia khác cho thấy, toàn cầu hóa hứa hẹn phần thưởng to lớn bằng hình thức tiếp cận với các thị trường rộng lớn hơn, nhiều kỹ năng, công nghệ mới và nguồn vốn đầu tư hơn, nhưng rủi ro cũng đáng kể. Theo tôi, rủi ro đối với ngành tài chính là lớn nhất. Vốn không phải là một loại hàng hóa và nó không hành xử giống như vậy. Giá trị của đồng tiền phụ thuộc vào hành động của người khác ở hiện tại và trong tương lai... Tại thời điểm này, Việt Nam đã trải qua những biến động tài chính không mong muốn, thể hiện qua lạm phát và tăng giá...”. Rủi ro về tài chính đúng là thách thức lớn nhất khi Việt Nam gia nhập WTO.

Hãy bắt đầu từ lạm phát. Lạm phát từ năm ngoái đến năm nay có tính chất toàn cầu, do giá dầu tăng cao, do đồng USD bị mất giá lớn so với các đồng tiền trên thế giới. Lạm phát gần như của nước nào cũng cao hơn các năm trước. Nhưng lạm phát của Việt Nam lại cao hơn của các nước vì nhiều yếu tố. Một yếu tố quan trọng là việc định giá hàng hóa, dịch vụ phải thực hiện theo cơ chế thị trường để phù hợp với sự cam kết khi mở cửa, hội nhập sâu, rộng hơn. Chỉ với “cú” tăng giá xăng dầu cuối tháng 11.2007 đã làm cho giá tiêu dùng tháng 12 tăng vọt lên 2,91%, cao hơn nhiều so với tốc độ tăng của tháng 11 trước đó và càng cao hơn nữa so với tốc độ tăng của tháng 12 trong hàng chục năm trước. Cũng chỉ với cú tăng giá xăng dầu vào cuối tháng 2.2008 đã làm cho tốc độ tăng giá tiêu dùng tháng 3 tăng tới 2,99%, trong khi tốc độ tăng giá tháng 3 của nhiều năm trước mang dấu âm! Đó mới chỉ là xăng dầu, còn bao nhiêu loại hàng hóa, dịch vụ khác, Chính phủ đã phải yêu cầu không được tăng giá cho đến tháng 6; nếu như mọi thứ đều tăng như xăng dầu, thì lạm phát năm 2007 không phải là 12,63% và 4 tháng không phải là 11,6%, mà sẽ còn cao hơn nữa.

Một yếu tố khác là tỷ giá VND/USD. Với lượng USD vào VN như năm 2007 và đầu năm 2008 lớn như thế, nếu tỷ giá VND/USD được điều chỉnh xuống nữa theo sự mất giá của USD so với các đồng tiền khác (chẳng hạn xuống 14.000 - 15.000 VND/USD), thì nhập siêu năm 2007 không chỉ ở mức 14,12 tỉ USD và 4 tháng đầu năm 2008 không chỉ ở mức 11,1 tỉ USD mà sẽ tương ứng là 16 - 17 tỉ USD và 13 - 14 tỉ USD!

Một yếu tố khác nữa là việc siết chặt tiền tệ mạnh hơn nữa (chẳng hạn đưa tỷ lệ dự trữ bắt buộc không phải là 11% mà 16% như Trung Quốc), thì lãi suất cho vay sẽ lên đến trên dưới 25% và sẽ có nhiều ngân hàng thương mại nhỏ bị phá sản, nhiều doanh nghiệp bị ngừng sản xuất... Còn có thể cảnh báo nhiều hiện tượng khác do lạm phát gây ra xuất phát từ những rủi ro tài chính.

Rủi ro về tài chính còn phải kể đến thị trường chứng khoán. Trong hơn một năm qua, thị trường chứng khoán Việt Nam trồi sụt thất thường, trong đó xu hướng giảm là chủ đạo. Đặc biệt từ đầu năm 2008 đến nay, tình trạng xuống giá cổ phiếu xảy ra rất nghiêm trọng. Giá trị vốn hóa thị trường bị sụt giảm hàng trăm nghìn tỉ đồng; nếu kể cả thị trường OTC thì ước tính lên đến vài trăm nghìn tỉ đồng! Trong điều kiện kiềm chế lạm phát là ưu tiên số một, thì thắt chặt tiền tệ là công cụ tất yếu phải làm. Khi tiền tệ bị thắt chặt, lượng tiền mà nhiều nhà đầu tư vay ngân hàng để đổ vào chứng khoán sẽ bị giảm, giá chứng khoán sẽ phải giảm theo; khi giá chứng khoán giảm xuống thấp hơn cả giá cầm cố thì việc giải chấp sẽ khó tránh khỏi càng làm cho giá chứng khoán bị giảm; nếu việc giải chấp này không được yêu cầu dừng lại thì giá chứng khoán sẽ còn giảm xuống nữa.

Rủi ro tài chính sẽ trở thành nguy hiểm, nếu  không có cơ chế quản lý vốn đầu tư gián tiếp nước ngoài để hướng vào đầu tư dài hạn, thì chẳng những thị trường chứng khoán, thị trường bất động sản mà cả cán cân vãng lai, tỷ giá... sẽ có những biến động khôn lường.

Một sự trả giá và đánh đổi để giảm thiểu rủi ro tài chính, để kiềm chế lạm phát là phải điều chỉnh giảm tốc độ tăng trưởng so với mục tiêu đề ra từ cuối năm trước.

Những vấn đề nêu trên đặt ra yêu cầu là phải cấp thiết cải cách chính sách tài khóa và tài chính công, phải phân tích cẩn trọng để xây dựng các chính sách phù hợp, giảm thiểu rủi ro...
Nguồn: Thanh Niên