Sự phân tán nguồn lực này đã đẩy các tập đoàn kinh tế  (TĐKT) vào tình trạng tự làm yếu mình và làm yếu đi sức mạnh kinh tế vĩ mô khi mà chính doanh nghiệp nhà nước (DNNN) phải cạnh tranh với DNNN. Sâu xa hơn thế, khi các TĐKT không theo kịp nhu cầu phát triển thì Nhà nước và nhân dân gánh chịu hậu quả.

Bài 1: Tự làm yếu mình

Nguồn lực Nhà nước bị phân tán

Trước đây khi lĩnh vực viễn thông (VT) nóng bỏng, hàng loạt TĐKT đã có ý định nhảy vào để "hớt váng mỡ". Có được thành công là phá bỏ sự độc quyền của VNPT, giá cước giảm; song Nhà nước và các DN cũng đã phải trả giá. Nếu như tại các nước, tài nguyên VT được đấu giá mang lại hàng tỉ USD cho Nhà nước thì tại VN không thể thực hiện điều này. Lý do là tất cả các DNVT hiện nay đều là DNNN, vậy chẳng lẽ Nhà nước lại mang tiền ra để đấu giá với Nhà nước?

Chưa hết, nguồn lực Nhà nước đã bị phân tán nghiêm trọng khi tất cả các DN đua nhau xây trạm BTS, đua nhau khuyến mãi, lãng phí tài nguyên kho số, tần số...

Tuy nhiên, sự đầu tư dàn trải và tràn lan còn như vết dầu loang ra nhiều lĩnh vực khác, trong đó chủ yếu vào các lĩnh vực dịch vụ và mạo hiểm có lãi suất cao nhưng rủi ro lớn. Thế nên bất chấp lời cảnh báo, hầu hết các TĐKT Nhà nước lại lao vào cuộc đua mới. Ngay lập tức, "con đỉa" đầu tư ra ngoài ngành (ĐTNN) đã "hút máu" tài chính của các TĐKT với khoản tiền lên đến cả trăm ngàn tỉ đồng.

Trong số này, TCty Rượu bia - nước giải khát Saigon bị "hút máu" khoảng 17% tổng vốn, TCty Thuốc lá là hơn 15%, TCty Đường sông lên đến 50% và Vinashin cũng bị "hút máu" khoảng hơn 3.000 tỉ đồng...

Trên thực tế, đến nay vẫn chưa có quy định pháp lý nào cấm các TĐKT thực hiện ĐTNN. Tuy nhiên, đứng trước thực trạng nguồn lực Nhà nước bị phân tán, lĩnh vực hoạt động chính của các DNNN bị ảnh hưởng trong khi lĩnh vực ĐTNN bị rủi ro... thì sẽ thấy việc làm đó ảnh hưởng tiêu cực đến nền kinh tế. Chính vì thế mà trong tháng 3.2008 vừa qua, Thủ tướng đã "tuýt còi" bằng việc yêu cầu Bộ Tài chính xây dựng quy định về việc đầu tư của các TĐKT.

Đã thấy những hệ lụy

Theo ông Tuấn Anh (Bộ Công Thương) thì những TĐKT chính là những đầu kéo của nền kinh tế. Đầu kéo này không chỉ đảm bảo "an ninh kinh doanh" của lĩnh vực, ngành hoạt động chính, mà còn có tác dụng hỗ trợ các ngành khác. Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện nay thì chưa hề thấy vai trò này của các đầu kéo. Thậm chí, do việc phân tán nguồn lực, tự làm yếu mình nên những TĐKT thường xuyên phải nhận sự hỗ trợ từ Nhà nước và chia sẻ gánh nặng từ nhân dân.

Thực tế cho đến nay, hầu hết các đầu tàu kinh tế là các TĐ lại vẫn chưa đủ sức đáp ứng nhu cầu phát triển của lĩnh vực hoạt động chính. Cụ thể, cho đến nay ngành điện không đáp ứng đủ nhu cầu về điện, hàng chục năm ròng mà hiếm thấy có phát minh, sáng chế gì đặc biệt để nâng cao năng lực sản xuất, tiết kiệm chi phí... Thế nhưng ngành này lại sẵn sàng bỏ cả núi tiền đầu tư sang lĩnh vực VT và các lĩnh vực khác.

Tương tự, cho đến nay, TĐ Dầu khí vẫn chỉ múc dầu lên mà bán trong khi chưa thể tinh lọc lấy một giọt xăng cũng như sản xuất các chế phẩm liên quan. Thế nhưng, TĐ này lại sẵn sàng ném hàng trăm tỉ đồng sang đầu tư kinh doanh điện thoại di động, bảo hiểm, NH, CK...

Việc có đầu tàu ngành điện mà VN không đủ điện; có đầu tàu ngành dầu khí mà VN lệ thuộc 100% vào nhập khẩu xăng dầu... đã đủ thấy vấn đề "an ninh kinh doanh" của ngành và an ninh năng lượng đất nước bị xem nhẹ như thế nào.

Chưa hết, chính các DNNN này lại đang cạnh tranh gay gắt, thậm chí là cạnh tranh không lành mạnh với nhau. Trước đây, VNPT đã từng mâu thuẫn gay gắt trong việc kết nối với Viettel và EVN Telecom. Nay đến lượt điện của TĐ Dầu khí sản xuất ra nhưng EVN không mua dù có thiếu điện...

Từ những vấn đề trên, hệ lụy là không chỉ Nhà nước gánh chịu thiệt hại, mà nhân dân cũng bị ảnh hưởng nặng nề. Vào thời cao điểm mâu thuẫn kết nối, khách hàng của Viettel và EVN Telecom không liên lạc được với khách hàng của VNPT và ngược lại.

Còn trong bối cảnh hiện nay, DN thì thiếu điện sản xuất, nhân dân thiếu điện tiêu dùng, trong khi ngành điện liên tục đòi tăng giá. Tương tự, nếu như ở các nước có dầu mỏ, người dân được hưởng phúc lợi từ giá xăng dầu thấp thì nay NTD VN sẽ phải tuân theo giá xăng dầu thế giới đang tăng cao và nhiều biến động.
Nguồn: Lao Động