Tập đoàn không đơn thuần chỉ chạy theo lợi nhuận

- Doanh nghiệp nhà nước là khu vực đang nắm giữ 50-60% tổng vốn đầu tư toàn xã hội, nhưng hiện nay các tập đoàn kinh tế đang có xu hướng kinh doanh đa ngành dẫn đến hiện tượng "chân ngoài dài hơn chân trong". Ông đánh giá gì về xu hướng này?

- Việc lập các tập đoàn kinh tế chỉ mới là chủ trương thí điểm. Hiện chủ trương này chưa được tổng kết nhưng Chính phủ đã cho mở rộng quá nhiều.

Kinh doanh đa ngành là một xu hướng đúng. Dĩ nhiên, khi kinh doanh đa ngành người ta tìm ra lợi thế để giảm thiểu rủi ro. Nhưng với các tập đoàn kinh tế nhà nước, sự ra đời và tồn tại của nó đều có lý do là phục vụ vai trò chủ đạo của kinh tế nhà nước.

Nó phải vừa làm nhiệm vụ kinh tế, vừa làm nhiệm vụ chính trị chứ không đơn thuần là tổ chức chỉ chạy theo lợi nhuận khi thực hiện mục đích kinh doanh, khác với tập đoàn tư nhân. Vì vậy, nếu anh hoàn thành tốt nhiệm vụ chính đã được Chính phủ giao, rồi đầu tư mở rộng thì không có gì đáng nói nhiều.

Trong thực tế, các tập đoàn kinh tế còn làm chưa tốt những nhiệm vụ được giao, thiếu nguồn lực, cả vốn lẫn nhân lực, hiệu quả hoạt động cũng chưa cao mà anh lại đi nhảy ra làm việc khác.

- Việc Tập đoàn kinh tế kinh doanh đa ngành về lâu dài sẽ dẫn đến những hệ lụy gì?

- Ngoài vấn đề sử dụng vốn, việc kinh doanh ngoài lĩnh vực chuyên môn còn ảnh hưởng xấu đến việc tập trung trí tuệ, nguồn nhân lực làm nhiệm vụ chính của tập đoàn đó.

Theo tôi, năm 2007 là năm xảy ra tình trạng này nghiêm trọng nhất. Một số Tập đoàn kinh tế chạy theo lợi nhuận nhất thời đầu tư sang tài chính, chứng khoán, lập các công ty con kinh doanh chứng khoán, lập ngân hàng và nhảy sang bất động sản là những thị trường nổi lên, lợi nhuận chỉ mang tính nhất thời cho đầu cơ ngắn hạn, đầy rủi ro và vì thế sao lãng nhiệm vụ chính. Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) có thể coi là một ví dụ điển hình.

Đáng lý những điều này cần phải ngăn chặn vì nó làm cho thị trường đang rất xấu, anh tham gia lại càng làm cho nó xấu hơn. Tình trạng này cần phải được điều chỉnh.

Việc Tập đoàn kinh tế đẻ ra các công ty con để kinh doanh các lĩnh vực mạo hiểm và nhạy cảm là rất nguy hiểm và Chính phủ cần phải có biện pháp chấn chỉnh ngay, xử lý quyết liệt, thậm chí phải quy trách nhiệm cho Hội đồng Quản trị của những tập đoàn này.

- Nhưng Chính phủ cũng đã cho phép tập đoàn được sử dụng một tỷ lệ vốn nhất định để kinh doanh ngoài lĩnh vực chính?

- Tôi cho anh cái quyền nhưng làm sai mục đích, quá xa rời nhiệm vụ thì không thể được. Nhà nước là ông chủ, giao cho tập đoàn thực hiện nhiệm vụ và giao cho một quyền hạn nhất định, trong đó có việc đầu tư ngoài nhiệm vụ chính, nhưng anh đi quá xa quyền hạn mà tôi giao cho thì tôi có quyền cách chức.

Cái tôi cần không phải là khoản lợi nhuận mà anh đem lại mà tôi cần anh trước hết là phải làm tròn nhiệm vụ mà tôi giao.

Ví dụ, với EVN trước hết anh phải bảo đảm đủ nguồn điện, đừng lúc nào cũng trong tình trạng thiếu điện mà anh lại nhảy sang lĩnh vực khác.

Cần quy định trách nhiệm, quyền hạn HĐQT tập đoàn

- Các tập đoàn cho rằng để thực hiện nhiệm vụ chính trị, họ phải được đầu tư vào lĩnh vực khác để sinh lời vì kinh doanh sang ngành khác họ cũng phải chịu sức ép cạnh tranh? Vậy theo ông nên quy trách nhiệm như thế nào?

- Tôi cho rằng lập luận lấy ngắn nuôi dài nọ kia chỉ là cách nói thôi. Việc anh kinh doanh bất động sản, xây resort, đầu tư chứng khoán đều không phải là ngắn. Tôi không dám nói là ngụy biện nhưng vấn đề đặt ra là trách nhiệm của người lãnh đạo tập đoàn trước nhiệm vụ mà Chính phủ đã giao.

Ở một công ty, tập đoàn tư nhân, ĐH cổ đông ủy nhiệm cho Hội đồng quản trị thực hiện nhiệm vụ. Ở các tập đoàn nhà nước, "ĐH cổ đông" chính là Chính phủ, người bổ nhiệm anh.

Nếu lý luận rằng, lấy lợi nhuận đầu tư ở lĩnh vực khác để phục vụ cho nhiệm vụ chính thì hãy đặt vấn đề ngược lại. Năm 2007, thị trường bất động sản tăng trưởng mạnh, thị trường chứng khoán sốt nóng, có biết bao nhiêu DN đầu tư vào lĩnh vực này.

Nhưng từ đầu năm 2008 đến nay, hai thị trường này đóng băng và sụt giảm thì lấy gì để bù đắp khoản thua lỗ này? Nhiều công ty vừa quyết toán năm 2007 có lợi nhuận rất cao, nhưng hãy chờ thêm một thời gian nữa khi quyết toán kinh doanh năm 2008 thì sẽ thấy những gì đang diễn ra trên thị trường chứng khoán, các DN đầu tư vào đây nhiều sẽ phải trả giá.

Tôi tin rằng, các DN đầu tư quá nhiều vào lĩnh vực này thì các lĩnh vực khác dù có lợi nhuận bao nhiêu cũng không bù đắp nổi.

Chưa kể, đã là nền kinh tế thị trường thì vấn đề đặt ra là Chính phủ không đi bảo lãnh cho bất cứ DN nào vay vốn dưới bất cứ hình thức nào. Quan điểm đặt ra là tại sao Chính phủ đang chuyển nền kinh tế vận hành theo đúng nền kinh tế thị trường, chủ trương của Chính phủ luôn luôn hướng về thị trường nhưng lại đi thực hiện bảo lãnh tín dụng cho DNNN.

Tôi đồng ý rằng, nếu Chính phủ thấy việc đó là quan trọng và thấy rằng một số ngành cần phải đầu tư, là xương sống của nền kinh tế, nếu vay thương mại mà DN không đủ sức trả lãi thì Chính phủ bỏ ngân sách để cấp bù lãi suất cho DN đi vay thực hiện nhiệm vụ được giao nhưng DN phải tự đi vay.

Việc này ở TP.HCM đã từng làm đối với các chương trình kích cầu đầu tư. TP bỏ ngân sách ra cấp bù lãi suất cho DN, ngân hàng thẩm định và phải chịu trách nhiệm về quyết định cho vay, nếu dự án không trả được nợ thì DN và ngân hàng phải chịu trách nhiệm xử lý món nợ này chứ chính quyền không chịu trách nhiệm.

- Chính phủ vừa rồi đã có quy định tỷ lệ đầu tư ngoài ngành không quá 30%. Tỷ lệ này đã hợp lý hay chưa?

- Tôi không đặt vấn đề tỷ lệ. Đây là quan điểm về chiến lược. Anh tập trung vào resort, du lịch tức là nhảy vào lĩnh vực mà mình không có sở trường, tất nhiên là anh lập công ty con.

Ví dụ như nhiệm vụ của EVN là suốt ngày phải nghĩ làm sao để bảo đảm nguồn điện, vấn đề là ở chỗ này, còn việc huy động nguồn vốn thì có nhiều cách, như phát hành trái phiếu, liên doanh, liên kết với các thành phần kinh tế khác để triển khai dự án. Không cấm anh làm một số việc khác nhưng nhiệm vụ chính của anh phải làm tốt đã nếu anh chưa tập trung cả tài chính, nguồn lực nhân sự, trí tuệ và nhiệm vụ chính.

- Về lâu dài, nên có biện pháp gì để chấn chỉnh hoạt động này?

- Tôi đề nghị Chính phủ phải ban hành một đạo luật về quản lý kinh doanh vốn nhà nước. Hiện nay không có một nhà đầu tư nào có vốn kinh doanh lớn bằng nhà nước. Nhưng chúng ta chưa có một đạo luật riêng quy định trách nhiệm, quyền hạn của Hội đồng quản trị các tập đoàn này vì người chủ là nhà nước. Chúng ta đã có luật về quản lý công sản, nghị định 199... nhưng chưa đủ để điều chỉnh những vấn đề trên.

Nguồn: Vietnamnet