Cần bằng chứng về những gì Chính phủ đã làm được

- Tại Hội nghị CG cuối năm 2007, ADB rất lạc quan về triển vọng của kinh tế VN. Trong bối cảnh, mới đây, nhiều ngân hàng khác đã đưa ra những báo cáo rất xấu về tình hình kinh tế VN, quan điểm của ADB có gì thay đổi?

Chúng tôi vẫn giữ nguyên đánh giá của mình về triển vọng kinh tế VN. Lạm phát cao là một thách thức nghiêm trọng, nhưng điều này không ảnh hưởng đến triển vọng phát triển trung và dài hạn của VN.

Ngay tại Diễn đàn DN trước CG giữa kì lần này, các DN đều chia sẻ quan điểm rằng, nếu nhìn vào trung và dài hạn, VN vẫn sẽ giữ được mức tăng trưởng cao. Tuy nhiên, trong tương lai ngắn hạn, VN đang phải đối mặt với hai cơn bão lớn: lạm phát cao và những tác động tiêu cực của sự suy giảm nền kinh tế thế giới. Do đó, những báo cáo đưa ra cho những nhà đầu tư ngắn hạn sẽ có những khuyến nghị không tích cực. VN sẽ gặp những khó khăn, nhất là trong lĩnh vực tài chính.

- So với tình hình Thái Lan năm 1997, vị trí của kinh tế VN đang nằm ở đâu?

Sẽ là không thích hợp để so sánh kinh tế Thái Lan năm 1997 với những khó khăn kinh tế VN hiện nay. Hoàn cảnh rất khác nhau. Các DN và thể chế tài chính Thái Lan nợ nước ngoài rất lớn, trong đó, đều là những khoản vay ngắn hạn. Tình thế này không có ở VN. Hệ thống ngân hàng của VN cũng mạnh hơn nhiều so với các định chế ngân hàng của Thái Lan vào thời điểm đó...

- Đối với những báo cáo tiêu cực về tình hình VN, theo ông, Chính phủ Việt Nam nên có phản ứng như thế nào?

Khi một báo cáo được công bố, sẽ luôn có những điểm tích cực và tiêu cực. Điều đáng tiếc là mọi người có vẻ thích nghe tin xấu hơn là những tin tốt hơn.

Đầu năm, Chính phủ đã đưa ra giải pháp 8 điểm chống lạm phát, nhưng tới thời điểm này, chúng ta đã thấy được những gì? Trong 8 điểm, có những nội dung như cắt giảm chi tiêu công 10%, các DNNN cắt giảm các dự án đầu tư công không hiệu quả, nhưng thực tế, đã ai thấy dự án nào phải dừng?

Mọi người cần được nhìn thấy bằng chứng rõ ràng rằng Chính phủ đang làm những việc họ đã tuyên bố. Nếu được thuyết phục, mọi người sẽ sẵn lòng tạo điều kiện để thực hiện giải pháp 8 điểm chống lạm phát. Đến thời điểm này, người dân chưa nhìn thấy những hành động cụ thể. Cái duy nhất họ nhìn thấy là con số lạm phát, nhập siêu... Người ta trông đợi Chính phủ chứng minh lời nói bằng hành động.

Giải pháp bằng chính sách tiền tệ đã được áp dụng, nhưng cái người ta chưa thấy là việc Chính phủ nói rà soát và tăng cường hiệu quả đầu tư công, dự án nào được ưu tiên, dự án nào phải tạm hoãn... Về giá cả hàng hóa, Chính phủ đã kiểm soát giá nhiều mặt hàng quan trọng tới cuối tháng 6. Nhiều người nghi vấn, sau tháng 6, tình hình giá cả sẽ ra sao?

- Ông dự đoán điều gì sẽ xảy ra sau tháng 6?

Trong tháng 5, giá nhiều mặt hàng đã tăng nhanh sau một giai đoạn chững lại. Chính phủ dự kiến, hết tháng 6, đối với một số mặt hàng, Chính phủ sẽ nới lỏng kiểm soát, để giá cả tự điều chỉnh trở về giá trị thực. Nhìn vào những gì xảy ra trong tháng 5, sẽ rất khó để Chính phủ cho phép thả giá hàng hóa khi kết thúc tháng 6. Nếu điều này xảy ra, người ta sẽ lo ngại về một đợt tăng giá mới xảy ra.

Giữ tốc độ cao trong thời tiết xấu, chiếc xe kinh tế Việt Nam có thể gặp nguy

- Cuối năm 2007, ADB từng dự báo tương lai tốt đẹp của kinh tế VN, nhưng chỉ vài tháng sau, nền kinh tế đi xuống nhanh chóng, thậm chí, có người đã đặt vấn đề khủng hoảng. Ông bình luận gì?

Ngay tại thời điểm cuối năm 2007, chúng tôi cũng như IMF và nhiều định chế đã cảnh báo về sự phát triển quá nóng của nền kinh tế VN. Chúng tôi lưu ý Chính phủ giữ lạm phát trong tầm kiểm soát.

Mặt khác, VN không phải là một nền kinh tế đơn lẻ, mà là một bộ phận của nền kinh tế thế giới. Tổng kim ngạch thương mại của VN bằng 160% GDP, đầu tư trực tiếp nước ngoài 2007 lên tới 20 tỷ USD trong khi GDP chỉ 70 tỷ USD. Do đó, sự suy giảm của nền kinh tế toàn cầu sẽ tác động lên VN.

Thách thức bên ngoài, và bên trong gây khó khăn cho VN, nhưng tôi không nghĩ VN có gì khác với các nước trong khu vực khi xem xét mức độ ảnh hưởng. Trong một số trường hợp, VN được hưởng lợi từ lạm phát, ví dụ, giá gạo tăng, VN không thể so với Philippines về mức độ ảnh hưởng.

Bất chấp những gì đang diễn ra trên thế giới, VN vẫn cố gắng duy trì tốc độ tăng trưởng cao thì chỉ làm tăng khả năng đưa nền kinh tế vào tình thế rủi ro.

Giống như bạn lái xe, khi thời tiết trở nên xấu đi, mưa to, đường trơn, nếu bạn vẫn muốn duy trì tốc độ cao như cũ, bạn sẽ đặt mình vào tình thế nguy hiểm. Sẽ là an toàn hơn nếu bạn giảm tốc một chút.

Đối với kinh tế VN, Chính phủ đang nỗ lực giảm tốc. Đó là cách tiếp cận đúng đắn, để đảm bảo rằng bạn sẽ không đẩy mình vào một tai nạn khủng khiếp.

Kinh tế thế giới suy giảm, nên sẽ là bình thường khi VN giảm tăng trưởng. Tốc độ tăng trưởng giảm đi, VN sẽ dễ để kiểm soát lạm phát hơn. Tăng trưởng chậm lại chính là tạo cơ hội lớn hơn để hạn chế lạm phát và tác động của nó.

Có thể nhiều người cảm thấy thất vọng khi vẫn muốn phóng với tốc độ cao bất chấp thời tiết. Đây là vấn đề thuộc về kì vọng nhiều hơn là việc Chính phủ đã phạm lỗi gì.

Những gì dân biết, hiểu còn xa thực tế

- Chính phủ cần làm gì để "xốc" tăng kì vọng của người dân vào nền kinh tế?

Quan trọng để người dân hiểu những gì đang xảy ra, ví dụ, tỉ lệ lạm phát cho tới tháng 5 là 25%, khiến nhiều người ngạc nhiên và thất vọng. Người dân không hiểu thực sự chuyện gì đang xảy ra.

Hay việc tăng đột biến của giá gạo cuối tháng 5, chẳng hạn. Người dân đổ xô đi mua gạo vì tin đồn rằng VN thiếu gạo, Ở TP. HCM, giá gạo tăng gấp rưỡi, ở Hà Nội, thậm chí một số gạo còn tăng giá hơn gấp đôi. Nếu người dân hiểu rằng VN là nước xuất khẩu gạo, dữ trự gạo lớn, thì giá đã không tăng nhanh như vậy, và áp lực lên lạm phát đã không lớn đến thế. Hiện nay, những gì người dân biết và hiểu còn khác với thực tế.

- Điều này có một phần trách nhiệm của Chính phủ khi không cung cấp đủ thông tin và giải thích chính sách?

Đúng vậy. Đó là lí do tại sao vấn đề minh bạch trong hoạch định chính sách lại quan trọng.

Cẩn trọng chọn chính sách hỗ trợ người nghèo

- Kinh tế VN suy giảm, người ta đặt vấn đề về khả năng quản trị của VN. Ông có cho rằng VN chưa được chuẩn bị tốt cho hội nhập?

Trong bối cảnh khó khăn hiện nay, quan trọng là Chính phủ đảm bảo phối hợp chính sách một cách thống nhất. Các chính sách tài khóa, chính sách tiền tệ, chính sách giá hàng hóa... cần có sự gắn kết hài hòa. Các thành phần trong Chính phủ cần chia sẻ sự phân tích chung về tình hình kinh tế, trên cơ sở một cách tiếp cận thống nhất.

VN chỉ mới gia nhập WTO năm 2007, nhu cầu về xây dựng và phát triển năng lực quản trị vẫn rất lớn. Chính phủ cần có một năng lực cạnh tranh tốt hơn, quản lý kinh tế... và giải quyết những vấn đề hiện nay do hội nhập mang lại.

- Trong bối cảnh hiện nay, người nghèo chịu tác động lớn nhất. Ông có gợi ý chính sách gì cho Chính phủ nhằm hỗ trợ người nghèo?  

Chính phủ cần nhận thức rằng lạm phát cao ảnh hưởng đến phúc lợi của người nghèo, và Chính phủ cần có biện pháp hỗ trợ người nghèo. Điều quan trọng là đảm bảo phúc lợi xã hội, an sinh xã hội. Ngay cả người nghèo cần được duy trì khả năng tiếp cận với chăm sóc y tế, giáo dục, và các mục tiêu quốc gia về chăm sóc y tế - sức khỏe cộng đồng.

Chính phủ cần cẩn trọng trong lựa chọn chính sách hỗ trợ người nghèo. Tôi không nghĩ rằng việc tiếp tục trợ cấp là một ý kiến hay... Cần kiểm soát tình hình một cách đúng đắn, chọn dạng chương trình đúng để những hỗ trợ đến người cần giúp đỡ.

- Theo ông, chính sách đúng cần có là gì?

Nên hỗ trợ trực tiếp cho những người bị tác động nhiều nhất. Đây là vấn đề của hiệu quả. Biện pháp hướng tới mục tiêu...

Chính phủ cần hiểu điều gì đang thực sự diễn ra ở khu vực đó, với đối tượng đó. Hiện nay, thông tin đến với Chính phủ chưa đầy đủ, chủ yếu nghe mỗi nơi một ít.

Chính phủ cũng cần đảm bảo sự thống nhất trong các chính sách khác nhau, tính tới sự tác động của các chính sách đó lên nhau, đưa ra lựa chọn chính sách đúng trên cơ sở phân tích đúng đắn, dự báo chính xác.

- Phân tích, dự báo hiện đang là vấn đề tồn tại lớn đối với VN. Làm thế nào để cải thiện?

Rất nhiều các định chế bên ngoài sẵn lòng hỗ trợ.Chúng tôi sẵn sàng cùng Chính phủ bàn thảo các giải pháp cần thiết và chương trình hợp tác cụ thể. Tôi mong sẽ có những đối thoại sâu về các vấn đề kinh tế - xã hội của Việt Nam, để xem Chính phủ đã phản ứng chính sách như thế nào, và cộng đồng các nhà tài trợ có thể giúp được gì.
Nguồn: Vietnamnet