Thường thấy việc tái cấu trúc không chỉ là bề nổi như từng thấy qua các cuộc sáp nhập, chuyển đổi mô hình, hay việc mở rộng đầu tư mà hơn thế đó phải là sự thay đổi lớn tính chuyên nghiệp và về nhận thức.

Rủi ro tỷ lệ vốn tự có và vốn vay

Thời gian gần đây, nhiều chuyên gia, nhà quản lý và giới truyền thông nói nhiều về việc đầu tư đa ngành của các tập đoàn. Nhưng trên thực tế việc đầu tư rộng chưa hẳn đã là điều gì sai lầm, điều quan trọng mà bây lâu DN ta quên đó chính là tỷ lệ rủi ro trên vốn sở hữu. Trong quản lý DN, người ta thường cảnh báo hiện tượng "thăng hoa" của DN. Chúng ta đã chứng kiến không ít DN tên tuổi, các "sao này, sao kia" sau một thời gian nổi lên đã bất ngờ đổ vỡ. Theo ông Nguyễn Sỹ Tuất - Viện phó Viện Chiến lược phát triển Bộ Công Thương, trong một buổi sinh hoạt Câu lạc bộ DNNN nói: rất nhiều DN, kể cả các tập đoàn nhà nước lẫn tư nhân cũng đang rơi vào trạng thái nguy hiểm đó.

Bởi, đơn giản lâu nay DN của chúng ta chỉ thấy khi cổ phần hóa đem lại lượng vốn khổng lồ. Và thay vì xác định mục tiêu lợi nhuận cụ thể đối với quy mô có hạn của DN mình trong một khoảng thời gian xác định để tập trung vốn vào các lĩnh vực thế mạnh, nhiều DN đang đôi lúc vung tay vay, đầu tư dàn trải, không thèm đếm xỉa tới hệ số rủi ro giữa vốn vay và vốn tự có. Đi sâu hơn vấn đề này, ông Tuất cũng cho biết, ở nước ngoài người ta phải chi rất nhiều tiền để các chuyên gia tính toán hệ số rủi ro này, và từ đó mới đưa ra quyết định vay vốn đầu tư, phát hành thêm cổ phiếu. Nhưng ở nhiều DN chúng ta lại xem hình thức này để có thêm tiền. Điều này thật sự nguy hiểm, cho dù đó là tiền vay dài hạn từ cổ đông. Trong khi ở Pháp người ta đang khống chế vốn vay và vốn sở hữu 0-2 thì ở nhiều DN chúng ta, con số này chạm tới ngưỡng... 30. Trong điều kiện thuận lợi việc sử dụng vốn vay vượt quá xa vốn sở hữu sẽ tạo những thành công vượt xa mong đợi ở các tập đoàn mấy năm trước, nhưng trong kịch bản ngược lại "chỉ cần một rung động, rung động rất nhỏ của môi trường kinh doanh sẽ gây ra những tổn thất rất lớn". Chính vì những mối lo sợ đó, vừa qua Bộ Tài chính cũng đã đưa ra ngưỡng giới hạn 0-3 để kiểm soát việc vay vốn đầu tư dàn trải của DN. Trong một giai đoạn nhất định, một quy mô và thực lực nhất định của DN thì cũng không thể liều lĩnh tìm kiếm lợi nhuận vượt quá khả năng sinh lời an toàn của DN. Đây chính là việc sống còn trong tái cấu trúc DN theo chiều sâu, và tránh hiện tượng “thăng hoa” của DN.

Xóa bỏ lối mòn

Để hạn chế những rủi ro thấy trước, theo ông Tuất cũng cần thiết phải phân định rõ kế toán và tài chính. Lâu nay DN chúng ta lại chỉ chú trọng tới kế toán - tức là khâu sổ sách, chứng từ. Còn tài chính, đặc biệt là chiến lược tài chính thì dường như lại bỏ sót. Tái cấu trúc DN trong thời kỳ hội nhập cần phải nhận thức đúng vấn đề này. Bởi chỉ có một chiến lược tài chính tốt mới đem lại hiệu quả kinh doanh, chứ không phải lợi nhuận DN sẽ thu được nhiều nhờ khả năng đánh bóng sổ sách của đội ngũ kế toán. Có được chiến lược tài chính tốt, mới giúp chúng ta hạn chế được những tình trạng kinh doanh, quản lý DN theo lối mòn.

Trong khoa học quản lý người ta cũng thường khuyến cáo, kinh doanh cũng như việc đi đi lại lại trên lối mòn. Ở đó những khó khăn được ví những chồi cây mọc giữa lối. Chúng ta vẫn thường chủ quan bước qua chồi cây đó. Nhưng thời gian tích tụ và một ngày nào đó chúng ta bất ngờ vấp ngã khi cây đó lớn quá tầm bước, hay những yếu tố bất lợi của mô hình kinh doanh cũ của DN đồng loạt trỗi dậy trong điều kiện môi trường kinh doanh bất lợi. Đây không phải là hiện tượng

hi hữu, bởi mặc dù có đổi mới, từ mô hình TCty sang tập đoàn, hay từ đơn sở hữu ra đa sở hữu. Nhưng, lâu nay chúng ta vẫn sống trong môi trường mà cấu trúc DN theo kiểu trực tuyến chuyên môn từ xưa vẫn hiện hữu. Thời gian đã cho thấy những điểm yếu của mô hình này, khi tính cát cứ giữa các phòng ban làm giảm khả năng giám sát - cũng như hợp tác chéo trong DN. Tái cấu trúc DN cũng phải được hiểu là việc làm thường xuyên, không ngừng.

Không ít DN, kể các các DN tư nhân tên tuổi, như FPT từng lớn tiếng tự hào về có đội ngũ nhân viên trẻ, năng động. Nhưng có lẽ lãnh đạo các DN đó lúc đó chưa nhận ra rằng: trạng thái hưng phấn và tư duy lối mòn đó sẽ khiến Cty gặp khó khăn trong đổi mới, trong tái cấu trúc khi chẳng mấy chốc đội ngũ lao động được coi là trẻ, năng động đó sẽ già đi cả về tư duy lẫn sức ì sinh học.
Nguồn: DDDN