Viện Nghiên cứu Chính sách và Chiến lược

CỔNG THÔNG TIN KINH TẾ VIỆT NAM

Tin tức

"Tam nông" nên bắt đầu từ giải quyết bức xúc (12/06)

06/08/2010 - 37 Lượt xem

Nếu tiếp tục như hiện nay, e rằng sẽ không ai muốn đầu tư vào nông nghiệp; nông thôn là nơi không ai muốn ở... Nếu giải quyết được những bức xúc hiện tại thì "tam nông" sẽ hình thành thế kiềng 3 chân của "ngôi lầu" xã hội. 

Khi nhà máy, sân golf... tước "cần câu cơm" của nông dân

Theo các nhà nghiên cứu, Việt Nam hiện có 3,4 triệu hécta/4,1 triệu hécta trồng lúa, được đầu tư thuỷ lợi hoàn chỉnh. Nhưng mỗi năm có hơn 70.000ha đất lúa đã được đầu tư bị "bốc hơi" với lý do chuyển mục đích sử dụng (chủ yếu làm khu công nghiệp, khu vui chơi giải trí như sân golf...).

Kết quả khảo sát trong đề án "Phát triển lúa gạo đảm bảo an ninh lương thực quốc gia đến năm 2015 và 2020" đang được xây dựng của Bộ NNPTNT cho thấy, tình trạng chuyển đổi mục đích sử dụng đất, lấy đất trồng lúa xây dựng các khu công nghiệp, khu đô thị diễn ra phổ biến ở nhiều địa phương, đặc biệt là các tỉnh ĐBSH và ĐBSCL.

Vì vậy, mặc dù năng suất lúa của Việt Nam tăng bình quân 2,06% (giai đoạn 1997-2006), tương đương 770.000 tấn/năm, nhưng trong giai đoạn 2003-2007, sản lượng lúa của cả nước vẫn ở mức khoảng 36 triệu tấn. Bộ NNPTNT đã khẩn thiết đề nghị bảo vệ nghiêm ngặt, lâu dài đất sản xuất lúa tốt nhất, tuyệt đối không chuyển đổi mục đích sử dụng.

Thẳng thắn, ông Vũ Ngọc Hoàn - Phó Trưởng ban Tuyên giáo T.Ư - cho rằng, để giải quyết vấn đề "tam nông" hiện nay, không thể né tránh vấn đề đất đai. Ông Hoàn nói: "Cần phải thị trường hoá đất đai. Người nông dân phải có quyền quyết định trong việc có bán đất của mình cho một dự án nào đó hay không!".

Thực tế vừa qua, việc quy hoạch, phân lô bán nền theo giá thị trường, nhưng đền bù cho dân lại giá đất nông nghiệp. Đơn cử Dự án khu đô thị, sân golf của Cty TS tại Long An, tính toán của nông dân, giá đền bù 1m2 chỉ 35.000 đồng, vừa đủ mua 1 tô phở Quyền ở TPHCM.

Với 70.000ha đất lúa bị mất mỗi năm, không chỉ khoảng 7.000 tỉ đồng đầu tư thuỷ lợi bị lãng phí, theo tiến sĩ Vũ Trọng Khải (nguyên Hiệu trưởng Trường Cán bộ quản lý NNPTNT II) bị nhà máy, sân golf "tước" cần câu cơm, nhiều vùng nông thôn, nông dân vốn sống nhờ vào nông nghiệp trở nên thất nghiệp. Đơn cử tại Bắc Ninh, sau khi ruộng đất bị thu hồi để làm khu công nghiệp, chỉ có 5-6% nông dân tìm được việc làm, 94% còn lại chẳng biết xoay xở như thế nào.

Còn theo kết quả khảo sát 8 xã ở ĐBSH, Đông Nam Bộ và ĐBSCL mà GS Tương Lai công bố thì lao động dưới 40 tuổi không còn, hầu hết lao động đều bỏ lên các đô thị để kiếm việc làm. Riêng tại Thái Bình, 45% lao động đã chuyển khỏi nông nghiệp, 200.000 người phải đi làm ăn xa.

Đến lúc đổi mới tư duy "người cày có ruộng"?

Trong một lần trả lời báo giới, GS Võ Tòng Xuân đã thốt lên: Không thể hiểu một quốc gia xuất khẩu gạo đứng thứ 2 thế giới mà là do hàng chục triệu nông dân cá thể sản xuất trên hàng triệu mảnh đất manh mún... Đã đến lúc tư duy "người cày có ruộng" cần phải đổi mới? 

Trăn trở với thực tế ruộng đồng hiện nay, trao đổi với PV, Giáo sư Nguyễn Lân Dũng (Phó Chủ tịch thường trực Hội các Ngành sinh học Việt Nam kiêm Chủ nhiệm Chương trình Tự nguyện đưa tiến bộ KHKT vào hộ nông dân) tỏ ra lo lắng cho thực trạng cả nước đang có tới 70 triệu thửa ruộng manh mún, bình quân mỗi hộ nông dân chỉ có 0,7ha canh tác. Sản xuất manh mún, thiếu - yếu trình độ KHKT... thì làm sao mà sản xuất nông sản hàng hoá đủ sức cạnh tranh với hàng ngoại nhập đang xâm lấn thị trường ta.

Theo tiến sĩ Nguyễn Đăng Nghĩa (GĐ TT Chuyển giao tiến bộ KH kỹ thuật VKHKTNN Miền Nam), trước đây tư duy "người cày có ruộng" (khoán 10) là ưu việt của nước ta. Nhưng khoán 10 đã hoàn thành sứ mạng rồi. Giờ gia nhập WTO, để sản xuất hàng hoá lớn có thương hiệu, chất lượng thì vấn đề đầu tiên phải quy hoạch tích tụ ruộng đất.

"Nhiều nghiên cứu kinh tế cho thấy, tình trạng nghèo đói tại khu vực nông thôn của các nước đang phát triển không phải do họ làm nông nghiệp, mà do có quá nhiều người cùng sản xuất trên một đơn vị diện tích nông nghiệp.

Tuân theo quy luật lợi nhuận biên giảm dần, sự gia tăng liên tục lượng người sản xuất trên diện tích nông nghiệp giới hạn sẽ dẫn đến cạn kiệt tài nguyên và cái bẫy nghèo đói không thể thoát ra của khu vực nông thôn!" - ông Trần Đức Tụng (nguyên chuyên viên Bộ NNPTNT) phân tích với PV!

TS Tống Khiêm (GĐ TT Khuyến nông quốc gia - Bộ NNPTNT) thì cho hay, ông đã đi tiếp xúc nhiều nông dân ĐBSCL. Người ta nói thẳng bây giờ chúng tôi làm nông nghiệp hay bị rủi ro, nguồn tài chính đầu tư hạn hẹp và thiếu - yếu KHKT. Họ cho thuê và đi làm thuê trên đất mình một ngày kiếm dăm ba chục ngàn tiền công, cao hơn, ổn định hơn là trực tiếp sản xuất.

Từ đây có thể thấy trong tương lai hiện tượng tích luỹ ruộng đất sẽ xảy ra nhiều, bởi không phải người cày nào cũng có trình độ sản xuất, quản lý như nhau, nhưng nông sản lại đòi hỏi chất lượng mẫu mã đồng đều...

Sản xuất của VN đi từ tự cung tự cấp, nay đã hình thành sản xuất hàng hoá là chính. Vì vậy, đã hoà nhập với WTO thì thực tế cho ta thấy cần phải có định hướng tích tụ ruộng mới có thể phát triển theo hướng nông nghiệp hàng hoá.
Nguồn: Lao Động