Theo tính toán của Vụ Kế hoạch và Đầu tư (Bộ Giao thông vận tải), trong lĩnh vực giao thông, từ nay đến năm 2020, bình quân mỗi năm cần tới 165.938 tỉ đồng để đầu tư. Hàng loạt dự án quan trọng cần phải đầu tư như: trục dọc Bắc - Nam (hoàn thành nâng cấp đường sắt Thống Nhất, xây dựng đường sắt cao tốc Bắc - Nam), khu vực phía Bắc (xây dựng các tuyến đường bộ cao tốc thuộc 2 hành lang và 1 vành đai kinh tế Việt Nam - Trung Quốc, mở rộng các cảng Cái Lân, Đình Vũ, xây dựng cảng cửa ngõ Lạch Huyện)...

Từ trước tới nay, hầu hết các công trình lớn đều sử dụng nguồn vốn ngân sách nhà nước, nguồn ODA, trái phiếu của Chính phủ, trái phiếu công trình có bảo lãnh của Chính phủ. Với nhu cầu vốn ngày càng lớn, nguồn vốn từ ngân sách, ODA sẽ không đáp ứng đủ. Theo ông Nguyễn Khắc Thân, Phó tổng giám đốc Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BDIV), từ nay đến năm 2020, hằng năm nguồn vốn từ ngân sách, ODA, trái phiếu Chính phủ chỉ đáp ứng được 20 - 30% nhu cầu thực tế.

Bù vào lượng vốn còn thiếu, cách tốt nhất là phát huy được mô hình phối hợp giữa nhà nước và tư nhân. Đó cũng là nội dung chính của hội thảo do Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính phối hợp với Ngân hàng Thế giới (WB) tổ chức ngày 25.6, nhằm thu thập ý kiến để xây dựng khung thể chế hợp tác giữa Nhà nước - tư nhân trong các dự án xây dựng cơ sở hạ tầng. Trên thế giới, rất nhiều nước đã triển khai rộng mô hình này từ đầu những năm 1990. Mấy năm gần đây, Việt Nam cũng đã nhận ra điều này và bắt đầu thí điểm triển khai. Theo Bộ Giao thông vận tải, đến nay cả nước đã có 16 dự án BOT (xây dựng - khai thác - chuyển giao), một số dự án điện cũng được tư nhân tham gia đầu tư. Tuy nhiên ở Việt Nam, do một số khó khăn, các nhà đầu tư cá nhân còn e dè đầu tư cơ sở hạ tầng. Phần lớn các dự án đầu tư cơ sở hạ tầng do tư nhân tham gia đều có quy mô không lớn, số lượng ít. Một trong những nguyên nhân, theo ông Vũ Quang Hội - Chủ tịch Hội đồng thành viên Công ty TNHH sản xuất kinh doanh và xuất nhập khẩu Bình Minh (Bitexco), đơn vị tham gia nhiều dự án xây dựng hạ tầng - là: "Hầu hết các dự án có tính khả thi cao được giao doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp tư nhân khó tiếp cận trực tiếp dự án. Trong lĩnh vực thủy điện, các dự án quy mô vừa trở lên được phân cấp đầu tư cho Tập đoàn Điện lực và một số tổng công ty nhà nước". Về vốn để thực hiện các dự án, các doanh nghiệp tư nhân cũng gặp rất nhiều khó khăn.

Theo Phó tổng giám đốc BIDV Nguyễn Khắc Thân, để thu hút các doanh nghiệp tư nhân tham gia xây dựng cơ sở hạ tầng, nhà nước phải giải quyết được hai vấn đề quan trọng: "Phải cân bằng giữa lợi nhuận mà nhà đầu tư thu được từ dự án và những mục đích xã hội mà dự án đạt được. Dự án bỏ vốn lớn nên nhà đầu tư muốn biết họ bỏ tiền ra sẽ có lợi gì và được những ưu đãi cụ thể nào khi tham gia. Mọi chính sách, thông tin phải được minh bạch hóa. Các nhà đầu tư đòi hỏi họ phải được quyền bình đẳng với các doanh nghiệp nhà nước. Thứ hai là "yếu tố môi trường thuận lợi", bao gồm môi trường cạnh tranh, khung pháp lý hoàn thiện và một nền kinh tế ổn định. Một dự án có thời gian 20 - 30 năm, do vậy đòi hỏi phải có thể chế, quy định pháp luật cụ thể để phân bổ trách nhiệm một cách rõ ràng trong tất cả các giai đoạn của dự án".

Từ kinh nghiệm của quốc tế, ông Kamran M.Khan, đại diện WB, đề nghị: "Chính phủ phải hỗ trợ tài chính để dẫn dắt thị trường, các quy định phải rõ ràng, tạo động cơ khuyến khích nâng cao chất lượng cho dự án. Điều quan trọng là phải tập trung vào phát triển thị trường tài chính". Cụ thể hơn, dưới góc độ doanh nghiệp tham gia trực tiếp vào dự án, Chủ tịch Hội đồng thành viên Bitexco Vũ Quang Hội kiến nghị: "Doanh nghiệp tư nhân được tiếp cận nguồn vốn ưu đãi từ các tổ chức tài chính quốc tế, các khoản vay ưu đãi cần được mở rộng cho khối tư nhân đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng, cho phép nhà đầu tư cơ sở hạ tầng được hưởng các ưu đãi như cung cấp vốn, ưu đãi thuế...".
Nguồn: Thanh Niên