Tuy nhiên, đối với những mặt hàng trong nước đã sản xuất được và đang chiếm lĩnh thị phần ở các thị trường XK thì vẫn chưa chiếm được cảm tình của người tiêu dùng (NTD) trong nước. Và đây cũng là một trong những nguyên nhân gây "chảy máu" ngoại tệ. Việc đề cao ý thức "Người VN dùng hàng VN" vẫn chưa đạt được như mong muốn.

Thiếu chiến lược bài bản

Mặc dù là ngành XK chủ lực, đứng thứ hai cả nước về kim ngạch XK với trị giá hàng tỉ USD mỗi năm, song đã từ lâu, ngành dệt may chưa có một chiến lược bài bản để chinh phục thị trường trong nước được đánh giá là "màu mỡ" không kém thị trường XK. Hiện mới chỉ "đếm trên đầu ngón tay" các DN chiếm được cảm tình của người tiêu dùng (NTD) do biết cách tiếp thị thương hiệu và kinh doanh bài bản cỡ như May Việt Tiến, Việt Thắng, An Phước, một số thương hiệu thời trang như Ninomaxx, Foci...

Chiếm phần lớn phân khúc thị trường bình dân từ lâu đã là lãnh địa của hàng Trung Quốc với giá bán siêu rẻ, mẫu mã phong phú, hợp thị hiếu người sử dụng. Phân khúc hàng thời trang trung cấp vốn được nhiều NTD VN ưa chuộng là hàng VN với những thương hiệu đã khẳng định đẳng cấp của Việt Tiến, May 10, An Phước, Legamex... thì đang có nguy cơ không cạnh tranh được với những sản phẩm ngoại nhập với chiến lược tiếp thị đánh "trực diện" vào giới trẻ là tầng lớp có nhu cầu mua sắm cao.

Tương tự, một mặt hàng cũng oanh tạc thị trường nước người, nhưng lại loay hoay với việc làm thế nào để lấy lại thị trường nội địa là da giày. Nói đến ngành này, NTD chỉ "nằm lòng" mấy nhãn hiệu thời trang như Vina Giày, T&T, Thượng Đình, Biti’s..., nhưng xem ra càng ngày càng ít được ưa chuộng. Nói về mức độ "phủ sóng" của hàng VN chất lượng cao

(HVNCLC) với thị trường trong nước, nhiều DN da giày vẫn "đổ lỗi" cho việc chưa có các "kênh" phân phối chuyên nghiệp, hoặc giả lực bất tòng tâm do không chủ động được nguồn nguyên liệu, việc phụ thuộc tới 70-80% nguyên liệu ngoại nhập đã khiến giá thành sản xuất của ngành này tăng cao. Tuy nhiên, theo Thứ trưởng Bộ Công Thương Bùi Xuân Khu, những khó khăn nêu trên là có, nhưng nguyên nhân chính vẫn là do DN thiếu chiến lược bài bản để tiếp cận thị trường trong nước.

Tâm lý "té nước theo mưa"

Khi nền kinh tế khó khăn thì thái độ xử lý khôn ngoan của DN không phải là làm trầm trọng thêm tình hình vốn đã trầm kha, mà ở mức độ nào đó, trong khả năng cho phép, DN có thể phải chia sẻ gánh nặng với NTD thông qua việc đảm bảo chất lượng hàng hoá và tìm cách hạ giá thành sản phẩm. Trong khi ghi nhận những nỗ lực của nhiều DN lớn trong việc kiềm chế lạm phát như TĐ Dầu khí VN chấp nhận bán phân đạm thấp hơn 10% giá thị trường và thiết lập các kênh phân phối đến tận người nông dân để giảm bớt khó khăn, ông Bùi Xuân Khu cho rằng, vẫn còn không ít DN chưa ý thức được vai trò của mình mà ngược lại còn tìm cách "té nước theo mưa".

Trong 6 tháng đầu năm, cơn sốt ảo giá gạo ở TPHCM có nguyên nhân từ sự đầu cơ, mà điều đáng nói là các DN chịu trách nhiệm chính trong việc bình ổn giá cả là 2 TCty lương thực miền Nam và miền Bắc, lại khá bị động, chỉ khi có sự chỉ đạo của Nhà nước, các TCty này mới vào cuộc một cách quyết liệt.

Có thể thấy rõ nhất, trách nhiệm xã hội của DN hoàn toàn chưa được đề cao trước những diễn biến bất lợi của nền kinh tế mà vì lý do nào đó, DN đã đặt quyền lợi của DN mình lên trên. Chẳng hạn vấn đề thiếu điện. Mặc dù cung-cầu điện đang mất cân đối, việc có nguồn điện nhưng không được phát vì giá cao, chấp nhận cắt điện để giảm lỗ, khiến NTD bất đắc dĩ phải chịu cảnh sống chung với mất điện là việc làm thiếu thiện chí của ngành điện, trong khi Chính phủ chủ trương phải đảm bảo đủ điện cho nền kinh tế.

Hay có thời kỳ giá thép tăng, các DN nhà nước mặc dù chỉ chiếm khoảng 20% thị phần phải è cổ ra giảm chi phí để không tăng giá bán, thì các DN tư nhân và có vốn đầu tư nước ngoài cứ thản nhiên tăng giá, khiến chênh lệch trên thị trường của cùng một mặt hàng thép xây dựng lên tới vài triệu đồng.

Gần đây, các DN lại ồ ạt xuất khẩu ngược phôi thép. Đây là biểu hiện không lành mạnh, trái với quy luật. Cách hành xử chỉ vì cái lợi trước mắt, không chia sẻ khó khăn với Chính phủ và NTD, về lâu dài, sẽ gây thiệt hại cho chính DN và tác động ngược với những nỗ lực của cả "cỗ máy" kinh tế.

Nguồn: Lao Động