Mỏi mắt tìm hàng nội!

Một ngày cuối tháng 12 năm ngoái, đoàn 80 doanh nghiệp Nhật Bản rời Việt Nam tham dự triển lãm công nghiệp phụ trợ với hy vọng tìm được các doanh nghiệp Việt Nam chuyên cung cấp phụ tùng cho các cơ sở sản xuất của họ tại Nhật và các nước ASEAN. Nhưng các doanh nghiệp này đã không thể tìm được bất kỳ đối tác nào trong số gần 130 công ty Việt Nam tham dự triển lãm. Đây là lần thứ hai trong vòng hai năm qua họ đến Việt Nam để tìm nguồn cung cấp phụ tùng để cung cấp cho thị trường Nhật Bản và cả ASEAN nhưng không tìm được.

Ông Bùi Ngọc Huyên - Tổng giám đốc Công ty ô tô Vinaxuki - một trong những hãng ô tô tư nhân hàng đầu của Việt Nam cho biết, doanh nghiệp này đang gặp phải vấn đề lớn với các nhà cung cấp phụ tùng trong nước. Công ty này chủ yếu sử dụng

lốp Sao Vàng, Đà Nẵng, Đồng Nai. Nhưng trong quí 1 năm nay thì các nhà máy chỉ cấp cho Vinaxuki khoảng 40% hợp đồng. Ông Huyên cho biết, vì thiếu lốp, công ty này chỉ tiêu thụ được 4 ngàn xe tải, thay vì 6 ngàn xe như dự kiến. Cũng vì thiếu lốp mà nhiều xe lắp xong chỉ có… 4 cái lốp, thay vì 7 cái cần có nên không giao cho đại lý được, mặc dù khách hàng có yêu cầu.

Thực ra, câu chuyện của ông Huyên, hay của đoàn doanh nghiệp Nhật Bản không phải là lạ. Theo Sở Công thương Hà Nội, hiện tại địa bàn thủ đô có 16 doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp ô tô. Hầu hết các doanh nghiệp này đều có tỷ lệ nội địa hoá thấp với khoảng 70-90% linh kiện phải nhập khẩu từ Trung Quốc, Hàn Quốc. Giá trị gia tăng của sản phẩm chủ yếu nằm ở các khâu hoàn toàn thủ công là hàn, sơn, lắp ráp!

Tình hình ở các ngành sản xuất khác cũng không khả quan hơn. Bên cạnh ngành ô tô có tỷ lệ nội địa hóa chỉ 5-10%, tỷ lệ này đối với ngành điện – điện tử khoảng 20-40%; còn dệt may - da giày phải nhập khẩu đến 80% phụ kiện như vải,

Tăng trưởng sản xuất công nghiệp 6 tháng đầu năm 2008

da, chỉ, nút áo, khóa... “Đến nay, ngành công nghiệp phụ trợ vẫn bị coi là ngành “điếu đóm” ở Việt Nam”, ông Trần Quang Hùng - Tổng thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp Điện tử Việt Nam nhận xét. Ông Hùng kể lại rằng, ông và một số chuyên gia đã viết một báo cáo về sự cần thiết của ngành công nghiệp phụ trợ từ cách đây… hơn một thập kỷ, trình lên Bộ Công nghiệp (nay là Bộ Công thương). Bản báo cáo đã rơi vào lãng quên cho đến gần đây mới được xới xáo lại!

Buộc phải nhập khẩu!

Trong khi đó, các nhà quản lý kinh tế vĩ mô đang choáng váng với mức nhập siêu khổng lồ là 14,7 tỷ USD trong nửa đầu năm nay. Ngoài những lý do như tiêu dùng xa xỉ quá đà, hội nhập kinh tế sâu hơn, mức nhập siêu thể hiện rất rõ tính yếu kém của hệ thống sản xuất trong nước. Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan nói: “Lẽ ra sản xuất trong nước phải có sự đầu tư, chuẩn bị để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng, chứ không phải hễ cạnh tranh không được, thì trách người ta nhập khẩu nhiều. Có trách là trách nền sản xuất trong nước không sản xuất nổi để phải nhập khẩu nhiều như vậy”.

Bà Chi Lan lấy ngành ô tô làm ví dụ. Ngành này đã được hưởng nhiều ưu đãi cả một thập kỷ, nhưng khi thuế nhập khẩu ô tô chỉ giảm một chút, là ô tô nguyên chiếc đã ào ạt “đổ bộ” vào Việt Nam.“Nhập khẩu ô tô chính là phản ứng của người tiêu dùng Việt Nam với sản xuất trong nước, là biểu hiện của chính sách không hợp lý, không thúc đẩy được năng lực cạnh tranh”, bà Chi Lan nói.

Ông Nguyễn Văn Thụ - Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Cơ khí Việt Nam cũng chia sẻ quan điểm này. Hiện tại, có tới hơn nửa triệu người làm việc trong 58.000 cơ sở sản xuất cơ khí trong nước, nhưng ngành này vẫn luôn luôn èo uột suốt hơn hai thập kỷ đổi mới và mở cửa. Ông

Thụ khoát mạnh tay: “Vì sao hàng ngoại tràn ngập đến thế? Vì sao chúng ta lại nhập siêu lớn đến thế? Vì sao sản phẩm cơ khí của chúng ta lại không được dùng?”. Theo ông Thụ, có rất nhiều công ty có vốn đầu tư nước ngoài đang thuê lại các doanh nghiệp Việt Nam sản xuất sản phẩm cơ khí với giá chỉ bằng 1/4 so với hợp đồng họ ký với các đối tác nước ngoài. Rõ ràng nhiều doanh nghiệp Việt Nam đang mất đi cơ hội tiếp cận thị trường và lãng phí ghê gớm về tài nguyên.

Trong khi đó, theo ông Araki Yoshihiro -  Chuyên gia của Tổ chức Xúc tiến Thương mại Nhật Bản (Jetro), Việt Nam đang bị bỏ lại phía sau bởi những đối thủ cạnh tranh trong khu vực, mà một trong những nguyên nhân chính là do ngành công nghiệp phụ trợ yếu kém. Một nghiên cứu của Jetro tiến hành gần đây với 68 doanh nghiệp Nhật Bản đang hoạt động tại Việt Nam cho thấy, các doanh nghiệp này vẫn đang nhập khẩu từ 50-90% linh phụ kiện từ Nhật Bản về Việt Nam để sản xuất - mức cao nhất so với các nước được khảo sát. Chẳng hạn, các doanh nghiệp Nhật Bản đóng tại Thái Lan trả lời rằng, họ sử dụng 70-90% linh phụ kiện tại chỗ. “Điều này cho thấy, ngành công nghiệp linh phụ kiện của Việt Nam còn rất nhiều đất để phát triển”, ông Araki nói một cách lịch sự.

Quay lại với câu chuyện của Vinaxuki. Ông Huyên nói đã chi 4 triệu USD để hợp tác với một doanh nghiệp Nhật Bản, nhờ họ giúp làm khuôn dập cabin xe tải. Ông hy vọng người Nhật sẽ giúp đào tạo đội ngũ kỹ sư biết làm khuôn tốt trong 5-10 năm nữa để Vinaxuki có thể tự làm ra khuôn với giá thành chỉ bằng 60% nhập ngoại. Nhưng nỗ lực đó vẫn chỉ như muối bỏ biển, vì một nhà máy ô tô cần tới 1.000 – 3.000 công ty linh kiện vệ tinh.Và rõ ràng, đó là điều không tưởng ở Việt Nam hiện nay!

Rõ ràng, nếu các ngành sản xuất nội địa không tự nâng cao năng lực trong thời gian tới thì hậu quả là nhập siêu sẽ tiếp tục gia tăng, bởi các hàng rào thuế quan đã được sử dụng “kịch trần”. Và lạm phát sẽ tiếp tục “phi mã”!
Nguồn: DDDN