Hệ luỵ từ nguồn cung hàng lớn, liên tục cùng mật độ khá dày với tính chất "ăn theo" năm 2007 đã thể hiện rõ trong nửa đầu năm 2008, khi bức tranh thị trường phủ một màu đỏ "u ám".

Hành trình chông gai

Hai quý đầu năm 2008, hoạt động phát hành chứng khoán ra công chúng của các doanh nghiệp rất trầm lắng. Ngoài đợt chào bán được đánh giá là lớn nhưng kết quả không được như mong đợi của hai tên tuổi "lẫy lừng" trong ngành rượu-bia-nước giải khát là Sabeco và Habeco thì tính tới thời điểm này, chưa có thêm bất kỳ một doanh nghiệp thuộc hàng "đại gia" nào đi tiếp con đường sóng gió này. Nhiều doanh nghiệp đã phải huỷ hoặc hoãn kế hoạch phát hành của mình để chờ thời cơ khác.

Nhưng có không ít những doanh nghiệp vẫn đấu giá chào bán công khai bất chấp tình hình không mấy sáng sủa của thị trường, và kết quả nhận được là những kế hoạch  đấu giá lần 2 hoặc kế hoạch chào bán dưới hình thức thoả thuận. Điển hình trong số này phải kể tới những cái tên như: Nhà máy cơ khí 120, Cty tư vấn xây dựng thuỷ lợi Việt Nam, Cty xây dựng Nông nghiệp và phát triển nông thôn v.v...

Những khó khăn của nền kinh tế nói chung và thị trường chứng khoán nói riêng khiến cho giới đầu tư không còn mặn mà với các đợt chào bán công khai. Habeco, một doanh nghiệp hoạt động lâu năm trong ngành bia cũng đã phải trải qua đợt IPO đầy sóng gió vào cuối tháng 3/2008, khi mà đợt đấu giá kết thúc nhưng không bán hết số cổ phần chào bán để rồi cuối cùng phải bán cho đối tác chiến lược Carlsberg với mức giá 50.000 đồng/cổ phiếu. Cty Hà Long Long An, chỉ có đúng một nhà đầu tư duy nhất tham gia đấu giá. Nhà máy sản xuất lắp ráp và đóng mới ôtô bus (Trabus) đấu giá công khai ngày 14/7/2008 vừa qua tại Sở giao dịch Chứng khoán TP Hồ Chí Minh chỉ thu hút được 7 nhà đầu tư, trong đó có 6 nhà đầu tư cá nhân và 1 nhà đầu tư tổ chức; khối lượng đặt mua chỉ bằng 1,7% khối lượng đem ra chào bán trong khi nhà máy này chỉ tiến hành IPO một khối lượng vốn rất nhỏ tương đương 0,5% vốn điều lệ.

Đừng sợ sóng cả”

Nửa cuối năm 2008 có thể là quãng thời gian đầy hứa hẹn để thị trường đón nhận những luồng cung mới từ các đợt chào bán công khai đã được lên kế hoạch rõ ràng như: Kế hoạch bán bớt cổ phần của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) tại một số doanh nghiệp trong ngành; kế hoạch chào bán công khai của Tập đoàn máy tính CMC; kế hoạch IPO của một số doanh nghiệp lớn của Nhà nước như Vietinbank, MobiFone, v.v... Liệu các đợt IPO sắp tới có lặp lại kịch bản "buồn" như các doanh nghiệp "đi trước" thời gian vừa qua?

Phải thấy rằng đầu năm 2008, không chỉ riêng thị trường chứng khoán Việt Nam xuống dốc và thị trường chứng khoán thế giới cũng suy giảm khiến các đợt IPO phải hoãn hàng loạt trên toàn cầu. Riêng trong tháng 1/2008, số lượng các Cty phải hoãn IPO lên tới 24, con số lớn nhất trong vòng 1 thập kỷ qua, trong số đó có các tên tuổi khá nổi tiếng như: Hãng thời trang Tommy Hilfiger Corp của Anh, Tập đoàn năng lượng  Dong Energy A/S của Đan Mạch, Chuỗi bán lẻ thời trang Mooye International Holding Ltd của Trung Quốc, v.v...

Nhìn vào nền kinh tế Mỹ,  được mệnh danh là nền kinh tế mạnh nhất thế giới, cũng phải gánh chịu sự sụt giảm nặng nề của thị trường tài chính. Chính phủ Mỹ đã phải "cứu trợ" trọn gói cho thị trường tài chính và Cục Dự trữ Liên bang Mỹ Fed đã liên tục cắt giảm lãi suất USD nhằm "hỗ trợ" thị trường chứng khoán. Tới giữa tháng 3/2008, 3 chỉ số chứng khoán chính của Mỹ đã sụt 12% so với đầu năm và các doanh nghiệp IPO chịu hậu quả khá nặng nề khi mà có tới 21 trường hợp huỷ bỏ và 5 trường hợp phải hoãn IPO.

Thế nhưng Hãng thẻ Visa lại là một trường hợp ngoại lệ, một điểm sáng trên bầu trời IPO u ám. Visa vẫn tiến hành kế hoạch IPO của mình dưới sự bảo lãnh của JPMorgan và Goldman Sachs và đợt IPO này đã thành công ngoài mong đợi. Visa đã thu về 17,9 tỷ USD. Mức giá đấu bình quân mà nhà đầu tư trả là 44 USD/cổ phiếu, cao hơn so với mức giá dự kiến 37-42 USD/cổ phiếu. Việt Nam rút ra được kinh nghiệm gì trước đợt IPO thành công của Visa trong tình hình khó khăn của thị trường tài chính?

Phải nói rằng dù thị trường chứng khoán có sụt giảm thì các đợt chào bán cũng luôn là phương thức huy động vốn cần thiết cho doanh nghiệp, nhất là khi nền kinh tế thiếu vốn khiến hàng loạt các dự án của doanh nghiệp bị ngừng trệ. Mặt khác các đợt chào bán công khai còn tạo nguồn cung để giúp "làm mới" thị trường, giúp nhà đầu tư không cảm thấy nhàm chán khi mua đi bán lại những hàng hoá cũ. Thế nhưng, điều cần thiết cho các đợt chào bán công khai nói chung và IPO nói riêng trong giai đoạn sắp tới chính là việc định giá cổ phiếu. Nếu doanh nghiệp với nền tảng tốt, phát hành với số lượng không ồ ạt và định giá cổ phiếu thấp hơn kỳ vọng của thị trường từ 10-15% thì chính kỳ vọng của thị trường sẽ là nhân tố giúp hạn chế được thất bại của đợt phát hành và đẩy giá cổ phiếu của doanh nghiệp tăng lên trong thời gian sau này.
Nguồn: DDDN